Erdoğan’ın otoriter pazarlığı Türkiye’de çöktü

Financial Times’da, Gönül Tol imzası ile yayınlanan yazı Türkiye seçimlerini konu alıyor. Makalenin orijinalinden bir özeti aşağıda bulabilirsiniz.

Türkiye’de 14 Mayıs’ta yapılacak cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri, zamanımızın kilit sorusunu gündeme getirecek: otoriter gerilemeyi yavaşlatmak ve demokratik ilerlemeyi yenilemek mümkün mü? Otokratik bir dalgalanma döneminde, liberal demokrasilerin kaderi hakkında kasvetli tahminlerde bulunmak moda oldu.

Otokrasilerin geleceği daha az incelenir. Türkiye gibi tek adam yönetimine geçen ülkeler otokratik kalacak mı? Recep Tayyip Erdoğan gibi yerleşik güçlü adamları seçimle devirmek mümkün mü?

Türkiye’nin muhalefet partileri bu beklenti konusunda haklı olarak hiç bu kadar iyimser olmamıştı. Tıpkı demokrasiler gibi, otokrasiler de yoksulluk içinde ölürler. Diktatörler, otokratik gündemlerinin arkasında halk desteğini seferber ediyorlar, ancak ekonomik büyüme sağlamaları gerekiyor. Erdoğan, otuz yılın en kötü ekonomik krizinin ardından 2003 yılında iktidara geldi. Unutulmuş insanlar adına iktidarın dizginlerini eline aldı, refah için söz verdi. Ekonomik toparlanma ve Batı yanlısı bir dış politika sayesinde, görevdeki ilk on yılında bu sözünü yerine getirdi.

Ancak Erdoğan’ın saltanatı o zamandan beri yozlaşmaya, kötü yönetime ve kayırmacılığa dönüştü. Zirvedeki birkaç kişi muazzam bir servetin tadını çıkarırken, milyonlarca Türk yoksulluk sınırının altında. Erdoğan’ın otoriter pazarlığı çöktü. Türkiye muhalefeti toplumla parlamenter demokrasiyi yeniden tesis eden yeni bir sözleşme sözü veriyor.

Ne özgür ne de adil olmayan seçimlerde bir otokratı yenmek kolay değil

Muhalefetin iyimserliğini besleyen, birleşik duruşudur. Otokratların demokrasileri yok etmek için çoğunluğa ihtiyacı yoktur; tek ihtiyaçları olan bölünmüş bir muhalefet. Erdoğan’a bugüne kadar zayıf rakipler nasip oldu. Altı partili muhalefet bloğu, geçtiğimiz günlerde ana muhalefetteki Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) genel başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun etrafında birleşti.

Bloğun popüler CHP’li Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş’ı atama kararı, umutları artırıyor.

İstanbul ve Ankara belediye başkanları, muhalefet kazanırsa başkan yardımcılığı yapacak. Ama daha da önemlisi Kürt yanlısı Halkların Demokratik Partisi’nin duruşu. Parlamentodaki en büyük üçüncü parti olan ancak muhalefet bloğunda yer almayan parti, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Kılıçdaroğlu’nu destekleyebileceğinin sinyallerini verdi.

Yine de özgür ve adil olmayan seçimlerde bir otokratı yenmek kolay değil. Batı’nın demokratik değişimi savunma kararlılığı, 1970’lerin sonlarında başlayan demokrasinin yayılmasında kilit rol oynadı. Bu dalgalanma, kısmen Batı’nın geri çekilmesi nedeniyle 2000’lerin ortalarında durma noktasına geldi. Çin’den Türkiye’ye otokratlar bugün kendi modellerini tanıtmakta daha özgürler. Ve birbirlerine yardım ederler. Rusya, Çin ve Suudi Arabistan’dan gelen nakit akışları Erdoğan’a kritik anlarda yardımcı oldu. Bir kez daha onun arkasında duruyorlar.

Batılı ülkeler ise aksine, Türkiye’nin demokratik güçlerinden çoktan vazgeçtiler ve Erdoğan’la iç rakiplerine karşı elini güçlendiren bir ilişki geliştirdiler. Başkan Joe Biden, ABD dış politikasının kalbine demokrasiyi geri getirme sözü verdi, ancak jeopolitik çıkarlar uğruna Erdoğan’ın demokratik normlara yönelik saldırısı konusunda büyük ölçüde sessiz kaldı. Erdoğan, çatışmaların hüküm sürdüğü ülkelerden gelen göçmenleri Türkiye’nin demokratik güvencelerini ortadan kaldırmak için pazarlık konusu yaptığında AB de başka tarafa baktı.

Ancak güç durumdaki demokratları, özgür ve adil seçimleri savunmak, Batı’nın kendi çıkarlarının peşinden koşmasını engellemeyecektir. Tam tersine, demokrasiyi savunmak bu amaçlara hizmet eder. Otokratlar öngörülemeyen müttefiklerdir. İstikrar bozucu, pervasız, militarist, Batı karşıtı dış politikalar izliyorlar. Erdoğan gücü elinde topladığından beri, Türkiye radikal grupları silahlandırdı, Suriye’ye askeri saldırılar düzenledi, Libya’da güçlerini artırdı, bir Rus füze savunma sistemi satın aldı, İran ve Rusya’nın yaptırımları atlatmasına yardım etti ve NATO’nun genişlemesini engellemekle tehdit etti.

Türkiye’nin muhalefeti çetin bir savaşla karşı karşıya. Sıkı bir yarış olacak. Muhalefet kazanırsa, ülkenin otoriter Erdoğan yönetiminden, demokratik konsolidasyona giden dönüşü, zorlu ve dolambaçlı bir yol olacaktır. Kaybederse Türkiye otoriterleşmeye doğru kayar ve seçimlerin bir önemi kalmaz. Önümüzdeki oylamada yaşanacaklar sadece ülkenin kaderini belirlemeyecek. Türkiye’nin sınırlarının ötesinde ne yapacağına da karar verecek. Her şeyden önce, sonuç dünya çapında demokrasinin geleceği hakkında çok şey söyleyecektir.

Yazar, “Erdoğan’ın Savaşı: Bir Güçlü Adamın Evde ve Suriye’de Mücadelesi” kitabının yazarıdır.