Sarıkamış;
Kimisine göre hezimet, kimisine göre gereksiz bir müdahale, kimisine göre de plansız programsız yapılan bir harekat.
Ben bunların hiç birisine katılmıyorum. 
Her harekat, kendi içinde riski barındırır, zaten adı çatışmadır, savaştır, zafer ve yenilgiyi kardeş olarak ruhunda taşır, mutlaka kazanılacak diye de yapılmaz.  
Tarihimizi anlatırken, en övünülerek anlattığımız Kurtuluş Savaşı’nda Kütahya Eskişehir Muharebeleri’ni kaybettiğimiz için Sakarya dolaylarına çekildik. (İsteyen araştırabilir.) Hatalar tabii ki de vardır.
Yenilgi üzerinden konuşulup çamura batmış araba gibi buna saplanılıp buradan laf çevirmeye de koskoca komutanları beceriksizlikle suçlar tarzda konuşulmasına da karşıyım. İnisiyatif almışlardır, kazansalardı muzaffer komutan olacaklardı ama başaramadılar, o kadar.
Bu da onların geçmiş başarılarını silmez.
Sarıkamış Harekatı’nda en çok eleştirilen kişi de Enver Paşa’dır.
Iyi de aynı Enver Paşa, övüne övüne bitiremediğimiz her sene, deniz zaferini ve kara zaferini ayrı ayrı  kutladığımız Çanakkale Zaferi’nde, Çanakkale Savaşı’nın Ordularının Başkumandan Vekili Harbiye Nazırı, yani savaşı bizzat yöneten padişahtan sonra en üst makam (Savaş Bakanı) değil mi?
Peki, Enver Paşa, kardeşi Nuri Killigil’i Kafkas İslam Ordusu’nun Komutanlığı’na atayıp, büyük bir askeri başarı kazanıp Bakü'nün kurtulması zaferine vesile olarak, özellikle de Azerbaycan’ın kalbine taht kuran insan değil mi?
yerleri belli olduğu için Rus top atışlarıyla şehit oldu. Bazı askerler ise tifüs hastalığına yakalanıp harekat esnası ve harekat sonrasında Şehit oldular. 
Komutan Hafız Hakkı Bey’de aynı akıbete uğrayıp harekattan kısa süre sonra da Şehit oldu.
Aslında, başlangıçta harekat iyi gidiyordu, Sarıkamış çevrelenmiş, bazı askerler Sarıkamış’a girmiş, Rus Ordusu dağılmıştı.
Destek gelmeyince, ve yukarıda anlattığım tarihi hata çok sayıda Şehit verip yenilmemize yol açtı.
Şehit sayısı abartısı:
Bu mağlubiyet zaten savaşta olan halktan, moral bozulmasın diye savaş şartlarında haklı  görülebilecek sebepten dolayı sansür edilerek saklandı.
Ne zamana kadar?
1922 yılına kadar!
Türkiye, Sarıkamış’ta büyük bir dram yaşandığından Şerif Köprülü’nün 1922 yılında yayınladığı, içinde fazlaca duygu, etkileyici bir üslup ve abartı olduğu bir kitap sayesinde haberdar oldu. 
Doksan bin Şehit olduğu ilk defa bir kitapta bahsedildi;  bu abartılı ifadelere, o zamanki siyasi çekişmelerden kaynaklı müdahale edilmedi, hatta hatta bu abartılar desteklendi ve algı olarak günümüze gelecek kadar beynimize yerleştirildi.
Bir şehidimiz dahi olsa değerlidir o ayrı da;
Sarıkamış muharebelerine katılan 3. Ordu’nun mevcudu Birinci Dünya Savaşı’nın ilk aylarında 118 bin, muharip asker sayısı da 75 bin kadardı. 
Rusların tarafinda kalıpta toprağa verdiği Şehidimizin sayısı yirmi üç bin kadardır. Sağ kalan muharip askerlerin hepsi tifüsten  de Şehit olsa bile zaten doksan bin asker yok o yüzden doksan bin Şehit asker de olmaz, olamaz.
Verdiğimiz zarar ortaya çıkar, o kadar da başarısız değilmişiz diye düşündürememek amacı olsa gerek; Rusların kayıplarından pek bahsedilmez. 
Gayri resmi kayıtlara göre de Rusların kayıpları otuz iki bin civarı.
Anlatıldığı gibi, hiçte plansız programsız değilmiş düşüncesi oluşmaması için olsa gerek deniz şehitlerimizden de doğru dürüst bahsedilmemiştir. 
Biraz önce de yazdığım gibi, sadece karada değil, Karadeniz’in soğuk sularında da donarak  Şehit olan Şehitlerimiz var.
O devrin iç çekişmelerine girmeden, kimseyi karalamadan, tarihi gerçekleri, tarihe bağlı olarak anlatmaya çalıştım. Az çok bilgi verebildiysem, beyinlerde farkındalık uyandırabildiysem ne mutlu bana. 
Sağlık, huzur, saygıyla kalın!