Bugün söze çokça anlatılan bir fıkra ile başlayayım, dedim. Padişahın biri patlıcan yemeğini çok severmiş. Bir gün yemekte; “şu patlıcan da ne güzel
sebzedir.”, demiş. Dalkavuğu hemen; “haklısınız Sultanım, bu patlıcan öyle güzel bir sebzedir ki, kırk çeşit biri birinden leziz yemeği yapılır; tatlısı olur, turşusu
olur; ye ye doyamazsınız”, diye patlıcana methiyeler düzmüş. Birkaç gün sonra yemekte yine patlıcan varmış. Padişah: “Ne bu yahu, yine mi patlıcan! Hem bir
şeye benzese!”, deyince dalkavuk: “Evet Sultanım, bu patlıcan zaten kara kuru bir şey, tadı da yok, kekremsi, acımsı; yemeği yemek olsa... Tatlısını turşusu
desen…” Padişah: “Yahu daha iki gün önce patlıcanı öve öve bitiremeyen sen değil miydin?”, deyince dalkavuk: “Ama Sultanım, ben sizin dalkavuğunuzum,
patlıcanın değil.”, deyivermiş.
Dalkavukluk, kendisine çıkar sağlayacak olanlara aşırı saygı ve hayranlık göstererek yaranma halidir. Dalkavukluk; yağcılıktır, yağdanlıktır, yalakalıktır,
yalpaklıktır, yaltaklıktır, kemik ve çanak yalayıcılığıdır. Bu kavramın tarihi, insanlık tarihi kadar eskidir. Böylesi sıfatlarla mücehhez(!) insanlara da dalkavuk yahut
dilimizde sık kullanılan tabiriyle yağcı/yalaka denir. Şekil, renk ve desen değiştirerek günümüze ulaşan bu onursuz mesleğin azımsanamayacak kadar mensubu, icracısı
vardır.
Dalkavuklar, özellikle devlet gücünü elinde bulunduranların çevrelerinde yoğunlaşırlar. Kimliksiz, omurgasız, kemiksiz, şahsiyetsiz, onursuz, gurursuz bu
çanak yalayıcıların ortak özellikleri; her durumda ve her şartta iktidarı, muktediri, gücü ve güçlüyü övmek; onlardan yana olduklarını söz ve davranışları ile ortaya koyarak
itibar ve çıkar sağlamaktır. Gücü ve iktidarı elinde bulunduran kişi veya kişiler değişince bu yalaka ve yavşak takımı da hemen yeni sahipleri için kıvırtmaya, kuyruk
sallamaya başlarlar.
Dalkavuklar; överek göklere çıkardığı kişinin sadece şakşakçısı, şarlatanı, yağcısı, yağdanlığı, evet efendimcisi olarak kalmazlar. Velinimet olarak gördükleri
kişilere şirin görünmek için muhbirlik yapar, suçsuz günahsız kişileri gammazlar, yalan söyler hatta kendileri için daima tehdit olarak gördükleri şahsiyet sahibi
insanlara iftira atarak göze girmeye çalışırlar.
“Kraldan çok kralcı” olan dalkavukluğun irsi ve genetik olması muhtemel olup araştırılmaya muhtaçtır. Dalkavukluğun/yalakalığın merhaleleri, kademeleri de vardır.
“… seninle gurur duyuyor” sloganı bu mesleğin(!) en masum icra halidir. İleri seviyesi ise pohpohlanan kişiye ilahi birtakım özellikler yakıştırarak onu putlaştırmak
hatta peygamber seviyesine yükseltmektir.
Aşkı, yoldaşı, sırdaşı riya ve ikiyüzlülük olan yalakalığın revaçta olduğu toplumlarda seviye hızla düşer. Yöneticiler; beceri ve liyakat sahiplerini yalaka ve
yardakçılarına tercih eder, sonuçta toplumda çöküş kaçınılmaz olur. Hele de yıkama ve yağlama tepeden tırnağa zincirleme boyut kazanır, yönetenler bu anafora kapılır
yahut bu duruma çanak tutarlarsa o toplum iflah olmaz. Ne demişti ünlü Fransız düşünür Montesguieu; "dalkavukluğun sağladığı çıkar dürüstlüğün kazandırdığı
faydadan daha fazla olursa o ülke batar"
Ar damarı çatlamış, yalaka tiplerle hayâsızlık, sırnaşıklık, küstahlık ve hadsizlik tavan yapar. El etek öpücü bu zavallı yaratıklar, üç kuruşluk dünya nimeti için hem
kendilerini alçaltır hem de yaşadıkları topluma zarar verirler. Bir kimsenin makamından ve servetinden dolayı onu hak etmediği sıfatlarla övmek, ona
yaltaklanmak insanlıkla bağdaşmadığı gibi İslam’da da aşağılık ve çirkinlik olarak görüldüğü için yasaklı davranışlardan sayılmıştır. Nitekim İslam Peygamberi Hz
Muhammed-sallallahu aleyhi ve selem- “İnsanları övmeyi âdet edinenlerle karşılaştığınızda yüzlerine toprak saçın(onlara engel olun).”, diye buyurmuştur.
Yalnızca yalaka ve yağcılar suçlu değil; yalakaların övgülerine mazhar olanlar,
onların pohpohlamalarına inanarak böbürlenenler, kendini beğenenler, büyüklenenler, kibirlenenler de en az yalaka ve yağcılar kadar suçludurlar. O nedenle
mevki/makam ve güç sahipleri dalkavukların beklentilerine nefisleri ile değil Allah’ın lütfu olan akılları ile karşılık vermelidirler.
Bir fıkra ile başladık yazımıza bir fıkra ile de sonlandıralım. Önemli mevkide bulunan bir devlet adamı, dalkavuğun birine; “sıfır nedir?”, diye sormuş. Dalkavuk
tereddütsüz; “ sizin huzurunuzda ben”, diye cevap vermiş. Allah, böylesi kişiliksiz, kimliksiz, omurgasız, şahsiyetsiz kullarına bizi mecbur ve mahkûm bırakmasın.
“Nokta kadar menfaat için virgül gibi eğilenlerin durumuna düşürmesin.” Ömer Hayyam gibi: “Varsın hayat yalakalara şans tanısın; ben onuruma fiyat biçmem!
Yaşadığım kadar daha yaşasam asla tükürülecek eli öpmem.”,dedirtsin.
Hadi ÖNAL/11 Şubat 2024/ Elazığ