İBRAHİM HAKKI'NIN ERZURUM'A DÖNÜŞÜ
Altı yaşında iken annesiz kalan İbrahim Hakkı on yedi yaşındayken de bu suretle babasını kaybetmiş, garip bir köyde yapayalnız kalmış. Babasından birçok şeyler öğrenmişti. Fakat bu genç zekâ bunlarla yetinemezdi. Tahsilini tamamlaması da gerekiyordu. Bunun için Tillo'da daha fazla duramamış. Erzurum'a amcalarının yanına dönmüş [1720].
Üç amcası varmış: Molla Muhammet. Ali Çelebi, Mahmut emmi. Bunlar Hasankale'deki toprak ve yerlerini ellerinden çıkarmamışlar ama, Erzurum'a yerleşmişler. Her üçü de evlenmişler, Osman Efendi zamanında aldıkları evleri genişletip bölüşmüşler ve her bölümünü birisi işgal etmiş.
İbrahim Hakkı, büyük amcası Molla Muhammet'le birlik kalmış. Geliri kendisini çalışmadan besliyebiliyormuş.
Amcaları ağabeylerine söyledikleri sözü onun bu biricik oğluna da tekrarlamışlar:
«Sen, hemen var ders al otur, hiç bir işe karışma!» İbrahim Hakkı da öyle yapmış. Sekiz sene durup dinlenmeden gece gündüz, yaz kış demeden okumuş.
Tahsilini hangi medreselerde yapmış? Hocaları kimlermiş? Bunlar hakkında söylentiler çoksa da hiçbirisinin gerçekliğini gösterir vesika yoktur.
Bu arada büyük amcası Molla Muhammet de ölmüş. Geriye karısı Zeynep'le oğlu Mustafa kalmış. Mustafa küçük olduğu için İbrahim Hakkı ona vasi olmuş ve işlerini düzenlemiye başlamış.
Şimdi oturdukları evde olan hissesini borcuna karşılık amcası karı- sına verdiğini bildiren temessükü okuyalım:
Vech-i tahriri huruf oldur ki
- Erzurum'un haric-i surunda merhum Habip Efendinin bina eylediği cami-i şerifin kurbunda dört karındaş ile müşâ olan evlerimiz iki hisseye taksim olup bir hisse Ali emmim ile Mahmut emmime teslim olunduk- tan sonra öbür hisse ki: Bir bap aşhane, bir bap oda, bir bap avlu, bir bap ahır «aralığı ile» ve bir bahçe ki arzı merhum efendinin vakıf duvarından emmilerim hissesine varınca kırk sekiz ayak olmak üzere, bir tarafı İbrahim Ağanın devehanesine, bir tarafı bibim Fatime evine, bir ta- rafı tarik âmma ve bir tarafı mezkûr emmilerimin evine bu malûm ül hudut olan himsenin nisfı-1 merhum Muhammet emmimden sulp oğlu Mustafa'ya intikal edip nisf-1 âharı merhum pederimden bu hakîre inti- kal edip badehu mezbur Mustafa'ya intikal eden nisfın sakfı, cidarları ve zemininin hükmi tasarrufu validesi Zeynep nam hatuna mihrinin yüz kuruşuna bedel teffiz ve beyi olunup badehu bu fakîre intikal eden nisf-1 âharın sakfını, cidarlarını ve zemininin tasarrufunu gene Zeynep Hatuna benim zimmetimdeki altmış iki kuruş mihrine bedel, kırk kuruş kesimine bedel ve yirmi üç kuruş borcuma bedel beyi ve teffiz edip vermişimdir ki yedine işbu temessük verilmiştir ki badelyevm tarafımızdan ve taraf-1 âhardan taarruz olunmaya.
Tahriren fi evaili zilhicce sene 1139 «20.VII.1727>>
İbrahim Hakkı Hazretleri
Kitabından