Bugün, 18 Aralık 2025 Perşembe
Tarih, bizlere geçmişin izlerini sunarken bazen şaşırtıcı detaylarla dolu bilgiler de barındırır. Modern ısıtma sistemlerinin gelişimi sanayi devrimi ile anılsa da, dünyanın ilk kalorifer sistemine sahip sarayının çok daha eskiye dayandığını biliyor muydunuz? İşte, tarihin tozlu sayfalarından günümüze ulaşan önemli bir keşif: Işık Paşa Sarayı.
Işık Paşa Sarayı, Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinde yükselen ve döneminin mühendislik harikalarından biri olarak kabul edilen bir yapıdır. Sarayın en dikkat çekici özelliklerinden biri, dünyanın bilinen ilk kalorifer sistemiyle ısıtılmış olmasıdır. Bu sistem, sarayın içinde bulunan kanallar aracılığıyla sıcak havanın dolaşmasını sağlayarak iç mekanları kış aylarında bile sıcak tutuyordu.
Osmanlı’da Ocaklık Geleneği ve Mahmut Paşa
Osmanlı İmparatorluğu’nda önemli devlet adamlarına ocaklık adı altında bazı topraklar verilirdi. Ocaklık, özellikle seferlerde yaralanan beyler için bir tür ödül ve destek mekanizmasıydı. İşte bu bağlamda, 1720 yılında Doğubayazıt Sancağı, Mahmut Paşa’ya ocaklık olarak verilmiştir. Mahmut Paşa, bölgedeki yönetimden sorumlu olurken, aynı zamanda bölgenin mimari gelişimine de katkıda bulunmuştur.
Işık Paşa Sarayı, yalnızca ısıtma sistemiyle değil, aynı zamanda Osmanlı dönemine ait muhteşem süslemeleri, geniş avlusu ve dikkat çeken mimarisiyle de büyük bir öneme sahiptir. Bugün hâlâ ayakta duran bu yapı, tarihe meraklı gezginler ve araştırmacılar için eşsiz bir ziyaret noktası olmaya devam etmektedir.
Bu saray, Osmanlı’nın mühendislikteki ileri seviyesini ve o dönemde bile konforun ne kadar önemli olduğunu gözler önüne seriyor. Günümüzde bile kullanılan merkezi ısıtma sistemlerinin temelinin, yüzyıllar önce atılmış olması, tarihin ne kadar zengin ve ilham verici olduğunu bir kez daha kanıtlıyor.
Tarihimize sahip çıkmak, bu tür mirasları korumak ve tanıtmak bizlerin en önemli görevlerinden biri olmalıdır. Işık Paşa Sarayı ve onun gibi değerli yapılar, geçmişin ışığını geleceğe taşıyan birer köprü niteliğindedir.
Rafet Ulutürk
