1961 yılına kadar Türkiye’nin Musul, Girit, Sisam, Midilli, Selanik, Gümülcine, Üsküp, Filibe, Burgaz,Varna, Köstence, Odessa, Sivastopol, Tuapse, Batum, Tebriz, Meşhed, Culfa, Kirmanşah ve Rızaiye Konsolosları alaylı diplomat dediğimiz çoğu ortaokul veya lise mezunlarından oluşmaktaydı.
Eli kalem tutan, takım elbiseli ve kravat takan ortaokul ve lise mezunları Dışişleri Bakanlığına alaylı diplomat statüsünde işe alınmışlardı.
Eski Milli Savunma Bakanı İlhami Sançar’ın bana bizzat anlattığına göre , alaylı statüsündeki Odessa Konsolosu Selim Sarper 35 yaşında Ankara Hukuk Fakültesini bitirmiş ve daha sonra Türkiye’nin anlı şanlı diplomatları arasında yer almıştır.
Sarper, Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü, Cemal Gürsel ve İnönü Hükümetlerinde Dışişleri Bakanlığı dahi yapmıştır. (1960-1962)
Harp Okulu Komutanı Kurmay Albay Talat Aydemir’in 22 Şubat 1962 tarihinde askeri isyan veya kalkışmasına dolaylı destek verdiği gerekçesiyle Sarper Dışişleri Bakanlığından azledilmiş ve yerine Londra Büyükelçisi Feridun Cemal Erkin atanmıştır.
Sofya Büyükelçiliğimizde görevli Kaymakam kökenli Kilisli bir diplomatımız Büyükelçi’nin yazdığı bir rapor üzerine Rızaiye (Urumiye) Başkonsolosluğumuza Başkonsolos olarak sürgün edilmiştir.
O yıllarda 1876 yılında açıkan Rızaiye D bölgesi ve sürgün yeriymiş.
Müzmin bekar ve geçimsiz birisi olan Başkonsolos maiyetindeki hizmet elemanlarını bunaltmaya başlamış.
Bir gün tepesi atan Azerbaycan Türk’ü İran vatandaşı kavas elinde balta olduğu Rızaiye Başkonsolosumuzu caddede kovalamaya başlamış.
Ölüm korkusu yaşayan Başkonsolos soluğu eşi Türk olan bir İranlı öğretim üyesinin evinde alır.
Baltalı Kavas’ı güçlükle sakinleştirirler.
Başkonsolos korkusundan dolayı konutuna dönemez ve üç gün öğretim üyesinin evinde zoraki konukluğa razı olur.
Yine 1979 yılında Urumiye Başkonsolosluğunda görevli Siverekli Kavas’ı eşi ve kızının önünde döven Tebriz Konsolosu’ndan intikam almak isteyen Kavas’ın semavere işediği, çayı kendisini döven Konsolos’a ikram ettiğini, Konsolos’un da çayı çok lezzetli bulduğunu utanarak ve sıkılarak yüksek bilgilerine teyiden sunuyorum.
Demek ki herkesin kendine göre değişik bir intikam alma duygusu varmış.
NEREDEN NEREYE?
Vahit Özdemir
