Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan Rusya'dayken bir kez daha barış anlaşmasından bahsetti. Ermenistan'ın Ekim ayında Azerbaycan'la barış anlaşması imzalamaya hazır olduğunu ve bunun resmi tutumu olduğunu söyledi.

Başbakan Nikol Paşinyan'ın bunu BDT Devlet Başkanları Konseyi'nin Moskova'daki küçük toplantısında söylediğini belirtmek gerekir. Artık Ermenistan ve Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünün karşılıklı tanınması, birbirlerine karşı toprak iddialarının bulunmadığının teyit edilmesi, gelecekte bu tür iddialarda bulunmama zorunluluğu gibi bir dizi temel konuda karar vermesi gerektiğini belirtti. BDT Devlet Başkanları Konseyi toplantısı çerçevesinde Moskova'yı ziyaret eden Azerbaycan ve Ermenistan liderleri, Putin'le ikili görüşmelerde bulundu. Rusya Devlet Başkanı'nın Azerbaycan ve Ermenistan liderleriyle yaptığı görüşmelerde Zengezur Koridoru konusu ele alındı. APA'nın Moskova muhabiri, bunun Kremlin'in basın sözcüsü Dmitry Peskov tarafından ifade edildiğini bildirdi. Kremlin sözcüsü, "Muhtemelen Putin'in Aliyev ve Paşinyan'la yaptığı görüşmelerde Zengezur Koridoru konusuna değinildi" dedi. Son dönemde Zengezur koridoru ile ilgili tartışmalar sonuç alınamaması nedeniyle ya kapandı ya da duruldu. Bu arada Rus sınır muhafızlarının Ermeni sınır muhafızlarıyla değiştirilmesine ilişkin anlaşma da ilginç. Koridorun kontrolü Ermenistan'da mı olacak? Paşinyan, Ermenistan'ın kendi topraklarındaki tüm iletişimleri açmaya hazır olduğunu söyledi. Ermenistan'ın Nakhchivan ve Azerbaycan arasında ulaşım ve bir boru hattının inşasını sağlamaya hazır olduğunu söyledi: "Bu nedenle Ermenistan, karşılıklı egemenliğe saygı duyarken sınır kontrol prosedürlerini basitleştirmeye hazır."

Rusya'da beklenenin aksine üçlü bir toplantı yapılmadığını da belirtmek gerekiyor. Ancak her iki ülkenin liderleri Putin'le görüştü. Rusya'nın Zengezur koridoruna olan ilgisi açıktır. Kuşkusuz ikili görüşmelerin ana konularından biri de Zengezur koridorunun açılmasıydı. Başkan Putin, Bakü ziyareti sırasında koridor tartışması yaptı, ardından da Azerbaycan Cumhurbaşkanı ile telefon görüşmesinde bulundu. Hiç şüphe yok ki daha sonra Paşinyan'la yaptığı görüşmede de bu konuya değinmişti. İran'ın koridora kin beslediği ve bu konudaki itirazını Rusya'ya dile getirdiği doğrudur. Ancak İran, Karabağ'ın Azerbaycan'ın kontrolüne girmesini istemiyordu.

Peki Moskova'daki toplantı ve açıklamalardan bir sonuç beklemeli miyiz?

Arzu Nagiyev

 Milli Meclis savunma, güvenlik ve yolsuzlukla mücadele komitesi başkanı milletvekili ve başkanı Arzu Nagiyev, "Yeni Müsavat"a yaptığı açıklamada, Moskova'da düzenlenen BDT Devlet Başkanları Konseyi toplantısı çerçevesinde, Azerbaycan ve Ermenistan liderleri doğal olarak iki ülke arasında çözümlenmeyi bekleyen konuları gündeme getirecekler: "Rusya Devlet Başkanı Vladimir'in bire bir görüşmesinde barış anlaşması ve Zengezur Koridoru'nun tartışılması bir istisna değildi. Putin İlham Aliyev ve Paşinyan'la birlikte. "Ermenistan kendi topraklarındaki tüm iletişim yollarını açmaya hazırdır" gibi bir açıklamada Zengezur Koridorunun açılmasının önemli bir konu olması gerekir. Çünkü bugün bölgede kalıcı barış ve iş birliğinin tesisi için Zengezur Koridorunun açılması gerekmektedir. Bu aynı zamanda Ermenistan ile Azerbaycan arasında barışa yönelik de önemli bir adım olacaktır. Elbette koridorun açılması sadece bölge devletlerinin değil, süper güçlerin de meselesi. Bunu zaten anlayan Paşinyan, BDT Devlet Başkanları Konseyi toplantısında bir barış anlaşması yapılmasına ilgi duyduğunu ifade etti." A. Nagiyev'e göre koridorun açılması ve korunması konusu da gündemde: "Bu konunun en çok İran'ı endişelendirdiği biliniyor. Ermenistan koridorun kendi güvenlik teşkilatları tarafından korunacağını açıkladı. Ancak bugün İran sınırını Sınır Güvenlik Servisi koruyor. İran'ın da bunu kabul edeceğini düşünüyorum." Bunun temel nedeni, özellikle AB'nin konumu, Güney Kafkasya'da barışı geciktiren temel etkenlerden biridir. Bu şekilde Batı, Ermenistan sınırında istihbarat materyalleri toplamakla meşgul olup, bu durumun devreye sokulmasını teşvik etmektedir. kuvvetler ve saldırganlığın serbest bırakılması." Komite başkanı, şu anda Azerbaycan'ın ana bölümünü Nahçıvan'a bağlayan Zengezur koridorunun Güney Kafkasya ekonomisine yeni hayat verecek önemli bir kapı olduğunu belirterek, "Bu kapıyı açmanın zamanı geldiğini düşünüyorum. Gelmek. Sadece demiryolu hatlarından değil, aynı zamanda boru hatlarının ve diğer iletişimlerin inşasından da bahsettiğimizi daha önce belirtmiştik. A. Nagiyev, bir diğer konunun da toprak iddiasında bulunmama zorunluluğu gibi bir takım temel konularda karar alınması olduğunu özellikle vurguladı: "Elbette Ermenistan'ın bu konuda anayasal değişiklikleri kabul etmesi gerekiyor. Toprak bütünlüğü ve iddialar asıl mesele olmayı sürdürürken, Paşinyan'ın Ekim ayında barış anlaşması imzalamaya hazır olması inandırıcı görünmüyor. Moskova'da yapılan toplantı ve açıklamalara göre bugün Azerbaycan'ın esas şart belirleyici olması gerektiği, olumlu adımlar için, barış anlaşmasının imzalanması için arabulucu olmadan masaya oturmanın gerekli olduğu sonucuna varılabilir.Burada da Azerbaycan'ın yürüttüğü gibi bağımsız iç ve dış politikanın yürütülmesi gerekiyor, bu nedenle üçlü toplantı gerçekleşmedi..."

 Tural İsmayılov 

Siyaset bilimci Sosyal Araştırmalar Merkezi'nin sektör yöneticisi Tural İsmayilov, Zengezur Koridoru'nun açılmasıyla ilgili halihazırda somut, pratik çalışmaların olduğu görüşünde: "3+3 formatında Dışişleri Bakanları Tahran'da yapılan toplantıda İran topraklarından Azerbaycan'ın Nahçıvan'ına kadar kara yolu oluşturulması konusu görüşüldü. Azerbaycan ve İran bu konuda pratik adımlar atmaya başladı bile. Zargazur Koridoru'na alternatif olarak bu projemiz faaliyete geçiyor. Ancak diğer taraftan maalesef Ermenistan 10 Kasım beyanını yerine getirmedi. Şimdilik Zengezur Koridoru ile ilgili meseleyi engellemeye devam ediyor ve tabi ki bu durumda Ermenistan, özellikle Batı'daki patronlarının provokasyonları yoluyla, Zengezur Koridoru'nun engellenmesi için Ermenistan'ın bu projesini ciddi şekilde sabote etmeyi hedefliyor. İsmayilov'a göre Azerbaycan, Mehri'den Nahçivan'a kara geçişiyle ilgili söylem ve politikasını her halükarda sürdürecek: "Ama biz bunu yapmayı düşünmüyoruz. Ermenistan, Zengezur koridoru konusunda askeri olmasına rağmen saldırganlık ve askeri söylem göstermeye devam ediyor. Ancak Azerbaycan'ın bu konudaki tutumunun istikrarlı olduğunu düşünüyorum. Koridorun iki ülke arasında barış ve anlayış koşullarında açılması, Ermenistan ve onun Batı'daki patronlarının mevcut engelleyici konumu, koridorun yakın gelecekte açılması ihtimalini sorgulattı. Ne olursa olsun Azerbaycan durmuyor. Alternatif yollar üzerinde de ciddi çalışmalar yapılıyor. Her halükarda Paşinyan Moskova'da iyi tanınıyor. Rusya şu anda Ermenistan'a tam olarak güvenemez. Karşımızda karakolunun olduğu ülkeye karşı bile siyasi aracılık yapan bir ülke var.

Böylece Nahçıvan bölgesi ile Azerbaycan'ın büyük kısmı arasındaki koridorun açılması Nikol Paşinyan'ın barış bildirilerinin sahte olup olmadığını ortaya çıkaracaktır. Şimdi soru şu: Ermeni liderliği Rusya'nın çıkarına olan projeye karşı çıkacak mı? Durumu netleştirmek için çok az zaman kaldı...

E. PAŞASOY