Yazar Karaman: Melayê Cizîrî, Kürt şairlerin mirasını devralarak kemale erdirdi

Banga Heq Dergisi, Şırnak'ın Cizre ilçesinde "Aşk ve İrfan Gökleriniz Yıldızı: Melayê Cizîrî" temasıyla bir panel düzenledi.

Yurt içinden ve Irak Kürdistanı ile İran Kürdistanı'ndan birçok kişinin katıldığı paneli, HÜDA PAR Milletvekilleri Şahzade Demir ile Serkan Ramanlı da yakından takip etti.

Kur'an-ı Kerim tilaveti ile başlayan programda, açılış ve selamlama konuşmalarının ardından panele geçildi.

Moderatörlüğünü Prof. Dr. Nurullah Kurt'un yaptığı panelde Prof. Dr. Nesim Sönmez, "Melayê Cizîrî’nin Şiirlerinde Hakikat, Birlik ve İnsaniyetin Mesajı" bir sunum gerçekleştirdi.

Panale Irak Kürdistanı'nın Zaho şehrinden katılan Dr. Wahid Sindî, "Melayê Cizîrî’nin eserlerinde Vahdetü'l  Vücud" başlıklı sunumunu gerçekleştirdi.

Bugün burada Cizre'de ve Dicle Nehri'nin kenarında bulunmaktan dolayı mutlu olduğunu söyleyen Sindî, "Melayê Cizîrî’nin ruhunu taşımaktan memnun oluruz. Melayê Cizîrî çoğu kimseye tesir etmiştir. Bunlardan birisi de şeyhimiz üstadımız Bediüzzaman hazretleridir. O, daima Melayê Cizîrî’nin divanını cebinde taşırmış." dedi.

"Melayê Cizîrî onlardan bu mirası devraldı ve kemale erdirdi"

Ardından, Eğitimici-Yazar Cevdet Karaman sunumunu yaptı.

Hz. Nuh’tan ta Hz. İbrahim’e kadar ve ondan sonra da her daim Cizre'nin, medeniyetin merkezi olduğunu belirten Karaman, böyle bir medeniyetten de Melayê Cizîrî gibi şahsiyetlerin çıktığını kaydetti.

Melayê Cizîrî’ni Kürt Edebiyatı'nın öncüsü olduğunu söyleyen Karaman, "Aynı şekilde tarikatın ve şiirin öncüsüdür. Ondan önce de Mîr Ya’qûbê Zerkî, Baba Tahir Uryan gibi Kürt şairler vardı. Melayê Cizîrî onlardan bu mirası devraldı ve kemale erdirdi. Ondan sonra da Ehmedê Xanî gibi şahsiyetler bu mirası devralmışlar ve şiirlerin de bazı sitemler dile getiriyor. Kürtlerin sahipsizliğini dile getiriyor. Eğer Kürtlerin bir sahibi olsaydı dünyada nam salacak kitaplar yazacağını söylüyor. Melayê Cizîrî’nin Emir/Bey’in himayesinde çalışmalarını yürüttüğünü biliyoruz. Aynı şekilde Ehmedê Xanî, Kürtlerin, alimlerine sahip çıkmadığını dile getiriyor. Bu durum bizim günümüzde de böyledir. Eğer bir Kürtçe kitap 500 nüshası satılırsa çok iyi bir satış yapıldığını söylüyoruz. Böyle bir durumda Melayê Cizîrî gibi şahsiyetlerin çıkması çok büyük bir başarıdır." dedi.

Karaman, Melayê Cizîrî'nin hayatı hakkınnda şunları aktardı:

"Melayê Cizîrî'nin doğum tarihi hakkında net bir bilgi yoktur. Cizre’de doğduğunu biliyoruz. İsmi ise Molla Ehmedê Cizîrî’dir. Şiirlerinde Botan aşiretine mensup olduğunu dile getiriyor.

Mele, şiirlerinde/ilahilerinde ağırlık olarak lakabını 'Mele' ve 'Nişan' olarak kullanmış. Kendisi de Mele olmasından dolayı bu lakabı kullanmıştır. Yani aşağı yukarı herkes kendisinin ne vasfı varsa onu lakab olarak kullanıyor. Ve mahlasında kendisine uygun lakabı yazıyor.

Nişan lakabının sebebi ise; Cizîrî'nin burda kendisini, 'aşkın okunun hedefi' olmuş olarak gördüğü için bu lakabı kullanıyor.

Önce babasının yanında sonra ise Amed, Mardin, Hakkari ve İmadiye'de tahsilini yapmıştır. Amed’de ise Mele Taha’nın yanında tahsilini almış. Mele, okumuş olduğu devirde, okuduğu yerler ilmin merkezi konumundaymış. Mele, icazeti aldıktan sonra Amed ve Hasankeyf'te imamlık yapmıştır. Sizler de biliyorsunuz ki Cizîrî'nin Mir’i ( 2. Mir Şeref ) onu bir düğüne davet etmiş, bu sebeple alimlere ayrı bir ehemmiyet ve kıymet vermiştir. Melayê Cizîrî, Cizre’ye geldikten sonra Kırmızı Medrese'de imamlık yapmaya başlamıştır. Bundan sonra artık o medrese de Mele’nin ismi ile anılmaya başlamıştır.

Melayê Cizîrî'nin kendisi Şafii’di, itikadde ise Eş'ari’dir. Kendisi tasavvuf ehlidir. Bazı kimseler kendisinin Nakşibendi olduğunu, bazı kimseler ise kendisinin Ahrari tarikatine mensub olduğunu söylerler. Kendisi bir arif olması hasebiyle bir şeyhe bağlanmamıştır. Çünkü arif ehli olanlar kendileri ayrı bir şeyh oluyorlar.

Kendisinin basılan çok divanı vardır. Bazı kimseler Mele’nin evlenmediğini söylerler ama Müfid Yüksel ise evlendiğini söylüyor ve bir kızının mezarlığı da Cizre'dedir diyor. Mele’nin divanı üzerine onlarca şerh yapılmıştır. Mele'nin divanından hangi şiiri açıp okursan aşikar olan bir musikisi vardır." (İLKHA)