Gençliği ve yolsuzluktan uzak sicili ile tanınan 41 yaşındaki lider, Rusya ile müzakerelerde baş müzakerecilerden biri oldu. Ancak en çok dikkat çeken şey, Umerov'un Ukrayna'nın yerli tarihinin sıklıkla gözden kaçırılan bir bölümünü temsil eden Kırım Tatarı olarak etnik geçmişi oldu.

Kırım, bir Yunan ve daha sonra Roma kolonisi olmadan önce Tauri ve İskit halklarının yerleştiği uzun bir insan yerleşimi geçmişine sahiptir.

Ortaçağ döneminde yarımadada Hazar İmparatorluğu, Bizans, Kiev Rusları ve Cenova Cumhuriyeti'nin yönetiminin yanı sıra Gotlar, Hunlar, Bulgarlar, Yahudiler, Türkler, Ermeniler ve daha birçok kişinin istilası ve yerleşimi görüldü. 14. yüzyılda Moğol Altın Orda Devleti'nin gelişi ve İslam'ın kabulüyle birlikte, bu farklı nüfusların çoğu Türkçe konuşan Kuman-Kıpçak çoğunluğuna asimile oldu ve Kırım Tatar kimliğini oluşturdu.

15. yüzyıla gelindiğinde Tatarlar Moğol egemenliğinden kurtulmuş ve Osmanlı İmparatorluğu ile ittifak kurmuştu.

Saraylar ve limanlar

Yarı bağımsız Kırım Hanlığı, görkemli sarayları ve gelişen liman şehirleriyle Doğu Avrupa'nın en güçlü ve zengin devletlerinden biriydi. Ancak Hanlığın zenginliğinin büyük bir kısmı Orta Doğu pazarlarına köle tedarikine dayanıyordu ve esir almak için yaptıkları periyodik baskınlar, komşu Polonya-Litvanya Topluluğu ve Rusya İmparatorluğu ile çatışmalara yol açtı.

Bu çatışmaların ortasında, Ukrayna devletinin erken vücut bulmuş hali olan Kazaklar, çekişmeli bölgelerde şekillenecek, bazen Tatarlara karşı savaşacak, bazen de diğer güçlere karşı onlarla ittifak kuracaktı. Ancak 18. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun giderek zayıflaması ve Rusya'nın Osmanlı-Rus Savaşı'nı kazanmasıyla Hanlık korumasız kaldı. 1783'te II. Catherine, Rusya'nın Kırım'ın bağımsızlığını garanti eden anlaşmasını ihlal ederek yarımadanın tamamını Rus İmparatorluğu'nun Taurida Oblastı olarak ilhak etti.

Rus yönetimi Tatarlara pek iyi davranmıyordu. Çarlık hükümetleri onları sadakatsiz bir nüfus olarak görüyordu ve sonraki yüzyılda bölgedeki her yeni savaş, yeni zulüm dalgalarını beraberinde getirdi.

Yüzbinlerce Tatar sınır dışı edildi veya ayrılmaya zorlandı, topraklarına el konuldu ve yerlerine Ruslar yerleştirildi, Tatar dili ve kültürü bastırıldı. Bununla birlikte, 19. yüzyılın sonunda Tatarlar hâlâ Kırım nüfusunun üçte birinden fazlasını oluşturuyordu ve Avrupa'daki birçokları gibi ulusal bir hareket oluşturmaya başlamışlardı.

Açlık, sürgün ve şiddet

Rusya İmparatorluğu'nun Birinci Dünya Savaşı'ndaki çöküşünün ortasında, Müslüman dünyasının ilk demokratik cumhuriyeti olan Kırım Halk Cumhuriyeti Aralık 1917'de ilan edildi ve her ikisi de sonunda Bolşevik ordusunun eline geçmeden önce Ukrayna Halk Cumhuriyeti Merkez Rada'sı tarafından tanındı.

Kırım'ın Rusya içinde özerk bir cumhuriyet olarak Sovyet yönetiminin ilk on yılında, 1920'lerin başlarındaki kıtlıkları Stalin'in zorla kolektifleştirmesinden kaynaklanan insan yapımı kıtlıklar takip ederken, Tatarlar da Ukraynalılar ve diğer halklarla birlikte açlık, sınır dışı edilme ve şiddetle karşı karşıya kaldı.

Nazi Almanyası 1941'de yarımadayı işgal ettiğinde binlerce Tatar öldürüldü, yerlerinden edildi veya esir kamplarına gönderildi. Ama onların en kötü sınavı henüz gelmemişti. Alman işgalciler, Sovyet yönetiminden kurtuluş sözünü tutarak, Ruslar da dahil olmak üzere diğer birçok millete yaptıkları gibi, Tatar işbirlikçilerinden oluşan bir azınlığı gönüllü taburlara çekmeyi başardılar. Tatarların çoğu Nazilere karşı direnmiş ve birçoğu partizanlar ve Kızıl Ordu'nun yanında savaşmış; altısı Sovyetler Birliği Kahramanı unvanını kazanmıştı.

Stalin Tatarları hain ilan etti

Ancak 1944'te yarımadanın yeniden fethedilmesi üzerine Stalin, Tatarları hain ilan etti ve tüm nüfusun sınır dışı edilmesini emretti; bu, Tatar dilinde Sürgün veya sürgün olarak bilinen ulusal bir travmaydı.

Siparişten sonraki 10 gün içinde neredeyse her Tatar, aşırı kalabalık ve sağlıksız sığır trenlerine yüklenerek Özbekistan ve Rusya'nın uzak bölgelerine nakledildi. Sınır dışı edilen 191.000'den fazla kişiden yaklaşık 8.000'i taşıma sırasında öldü. Hayatta kalanlar yalnızca çok az yiyecek ve tıbbi bakım içeren ölümcül çalışma koşullarıyla karşı karşıya kalmakla kalmadı, aynı zamanda sınır dışı edildikleri yerden ayrılmaları yasaklanan 'özel yerleşimciler' olarak sınıflandırıldı.

Kırım, özerk statüsünden çıkarıldı ve Tatarların terk edilmiş evlerine taşınan Ruslar tarafından kitlesel yeniden yerleşime maruz kaldı.

Sovyet lideri Nikita Kruşçev'in 1956'da Stalin'i reddetmesinin ardından 'özel yerleşimci' statüleri kaldırılmış olsa da, sürgün edilenler o zamana kadar Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne devredilen yarımadaya hâlâ dönemediler.

Sürgün edilen diğer topluluklardan farklı olarak Kırım Tatar kimliği resmen silinmiş ve halkı, ana vatanı Rusya'nın Tataristan bölgesi olan Orta Asya Tatarları ile gruplandırılmıştır. Kırım'a dönenler oturma izni almakta ya da kalacak yer bulmakta zorluk yaşadı.

Sovyet hükümeti, ancak organize bir Kırım Tatar hareketinin yükselişinden ve sürmekte olan adaletsizliği protesto eden birçok yüksek profilli kendini yakma eyleminden sonra, çöküşünden kısa bir süre önce, 1989'da Kırım Tatarlarının geri dönüşüne resmen izin verdi.

1991 yılına gelindiğinde yaklaşık 150.000 Tatar eve dönmüştü. Onlarca yıl boyunca Tatar hareketi, diğer muhalifler ve ulusal hareketlerle güçlü bağlar kurdu ve Rus yönetimi altındaki geçmişleri göz önüne alındığında, ezici bir çoğunlukla geleceklerinin Ukrayna'da olduğuna karar verdi.

1991 bağımsızlık referandumunda Kırım Ukrayna'nın geri kalan bölgeleriyle birlikte oy kullandığında, Tatarların oyu bağımsızlık yanlısı dar bir çoğunluğa ulaşmada etkili oldu. Sonraki yirmi yılda daha fazla Kırım Tatarı geri döndü ve nüfus çeyrek milyonun üzerine çıktı. Bürokratik engellerle, Rusça konuşan yerel halkın ayrımcılığıyla ve hükümetin işlevsizliğiyle karşı karşıya kalmalarına rağmen, 1999'da Ukrayna hükümeti tarafından resmi olarak Kırım Tatarlarının temsilci organı olarak tanınan Meclis konseyi gibi topluluklarını ve kurumlarını yeniden inşa etmeye başladılar.

Rus işgali ilerlemeyi durdurdu

Rusya'nın 2014'teki yasa dışı ilhakı bu kültürel canlanmaya sert bir fren yaptı. İşgal altında Meclis yasa dışı ilan edildi, camiler ve okullar kapatıldı ve halka açık toplantılar yasaklandı.

Tatar vatandaşları, Rus yetkililerin keyfi gözaltı, gözetim ve cinayetlerinin yanı sıra Rus silahlı kuvvetlerine zorunlu askerlik hizmetiyle de karşı karşıya kalıyor. Binlerce kişi Ukrayna'nın işgal edilmemiş bölgelerine kaçtı. 2014 yılında Ukrayna Parlamentosu, Kırım Tatarlarını Kırım'ın yerli halkı olarak tanıdı ve Sürgün'ü soykırım olarak anıyor.

Binlerce kişi, hükümetinin artık Tatarların yerli statüsünü tanıdığı ve Sürgün'ü soykırım olarak andığı Ukrayna'nın işgal edilmemiş bölgelerine kaçtı.

Kırım Tatarlarının çoğunluğu, kültürlerinin bastırıldığı işgal altındaki yarımadada kalırken, Ukrayna'nın üst düzey askeri liderleri arasında iki ulusal azınlığın varlığı, Rusya'nın kışkırtılmamış işgali nedeniyle tehdit altındaki çeşitli mirası hatırlatıyor.