Bugün, 26 Ocak 2025 Pazar
10104,85%-0,08
35,67% 0,13
37,46% 0,70
3180,65% 0,82
5102,07% 1,42
Ortadoğu'yu yeniden tasarlama süreci bir sonraki aşamaya girmek üzere. Yani şu anda bu bölgede kaos diktatörlüğü hüküm sürüyor. Mevcut durumda hem Orta Doğu ülkelerinin hem de bölge devletlerinin çıkarları keskin bir çatışma halindedir. Dolayısıyla Orta Doğu'da karşılıklı saygı olmadan yeni bir düzen yaratılması ihtimali hiç de inandırıcı görünmüyor. Bu açıdan bakınca son dönemde bazı perde arkası temasların yoğunlaşmış olması da gözden kaçmıyor.
Ortadoğu'daki jeopolitik süreçleri doğrudan etkileme becerisine sahip devletler arasında Türkiye'nin ilk sırada yer aldığını da belirtmek gerekiyor. Ana senaryo yazarları, Ortadoğu'nun yeniden tasarlanma sürecini başlatırken Türkiye'nin jeopolitik ve ulusal güvenlik çıkarlarını devre dışı bırakmaya çalıştılar. Ancak resmi Ankara, kararlı ve ilkeli duruşuyla Ortadoğu'daki jeopolitik iradenin ana merkezlerinden biri olduğunu hemen herkese kabul ettirmeyi başardı. Bütün bunlar artık Türkiye'nin kendi çıkarlarını ön planda tutmasını sağlıyor.
Mesele şu ki, ABD ve Batı, Türkiye'nin Ortadoğu'da farklı planlarının olduğunu anlamadı. Üstelik Beyaz Saray, Ortadoğu'da Türkiye'nin jeopolitik çıkarları dikkate alınmadan yeni bir düzen yaratılmasının İsrail'in güvenliğini tam olarak garanti altına almanın mümkün olmayacağını anlıyor. Ve bu nedenle resmi Ankara, Orta Doğu'da tam hareket özgürlüğünü tanımak zorunda kaldı.
İlginçtir ki, Falasin krizi konusunda Türkiye ve İran'ın pozisyonları örtüşse de aslında Suriye konusunda bu iki ülke arasında ciddi çıkar çatışmaları var. Dolayısıyla Rusya ve İran hem PKK/PYD'yi hem de Esad rejimini destekliyor. Ancak PKK/PYD terör örgütü Türkiye'nin milli güvenlik çıkarlarını tehdit etmektedir. Esad rejiminin PKK/PYD ile ortak hareket etmesi Türkiye için ek sorunlar yaratıyor. Ve resmi Ankara, Suriye'deki Esad rejimini değiştirmekle doğrudan ilgileniyor.
Elbette bu durum, Rusya ve İran'ın Orta Doğu'daki ortak eylem mekanizmalarını bozmak isteyen ABD ve Türkiye'nin NATO müttefiklerinin de dikkatini çekiyor. Yani, İran'ın "vekil" güçlerinin çoğunun ortadan kaldırılmasının ardından, Suriye'deki Esad rejiminin ortadan kaldırılması, Tahran'ın resmi makamlarına ezici bir darbe indirebilir. Üstelik Rusya Suriye'den çıkarıldı ve çekilmesini hızlandıracak. Ayrıca Ukrayna savaşında ciddi şekilde zayıflayan ve savaş kaynaklarını bu savaşa daha fazla odaklayan Rusya'nın, Esad rejimine destek verme kabiliyetini de ciddi şekilde sınırladığını da hesaba katmak gerekiyor.
Bu nedenle Rusya ve İran, Türkiye'nin Suriye'de Esad rejimi ve PKK/PYD kontrolündeki bölgeleri hedef alması konusunda ciddi kaygılar taşıyor. Resmi Ankara'nın attığı adımlar şu anda Rusya ve İran'ın Suriye'deki üslerini yok edebilecek yönlere yöneliktir. Ne kadar tuhaf olursa olsun, Türkiye'nin Suriye'deki durumu kontrol altına alma girişimlerine yakın zamana kadar direnen ABD ve NATO'daki bazı müttefik ülkeler, bu ülkede yaşananları sessizce izlemek zorunda kalıyor. Ve bu çatışan çıkarların bir işareti olarak düşünülebilir.
Mesele şu ki, Ortadoğu'yu yeniden tasarlama planlarının, Rusya ve İran'ın desteklediği Esad rejimi ortadan kaldırılmadan olumlu sonuçlar getirmeyeceği konusunda artık kimsenin aklında hiçbir şüphe yok. Çünkü Esad rejiminin devrilmesi halinde İran'ın diğer "vekillerinin" Tahran'ın resmi desteğinden mahrum kalması mümkün olabilir. Bunu, Esad rejimine karşı silahlı Suriye muhalefetini tek merkezde birleştirmeyi başaran Türkiye yapabilir. Ve bu gerçek, diğer Batılı ülkelerle birlikte ABD'yi de bazı fedakarlıklar yapmak zorunda bıraktı.
Çünkü resmi Ankara'nın asıl hedefi sadece Esad rejimi değil. Resmi Ankara, Türkiye'nin milli güvenliğini tehdit eden PKK/PYD terör örgütünü kesin olarak ortadan kaldırma niyetini gizlemiyor. Ancak Beyaz Saray yakın zamana kadar terör örgütü PKK/PYD'yi ABD'nin Suriye'deki ana müttefiki olarak gösteriyordu. Amerika Birleşik Devletleri bu terör örgütünü finanse ediyor, silahlandırıyor ve savaş eğitimini yürütüyor. Artık Beyaz Saray, Suriye'de ağır bir yenilgiye uğratarak Türkiye'ye bağlı muhalif silahlı kuvvetlere bağlı PKK/PYD terör örgütünü köşeye sıkıştırmaya başladı. Bu da, olup biteni sessizce izleyen ABD'nin başını çektiği Batılı siyasi çevrelerin, ortak çıkarlar uğruna PKK/PYD terör örgütünü feda etmeye mecbur bırakıldığı anlamına geliyor.
Görüldüğü gibi Suriye'de son dönemde yaşanan askeri süreçlerin arkasında oldukça önemli ve meşum çıkarlar gizlidir. Resmi Ankara bir kez daha Türkiye'nin ulusal güvenlik çıkarlarını ön plana çıkaracak verimli koşullar yaratan jeopolitik bir durum yaratmayı başardı. Birkaç hafta önce Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Suriye'de yakın gelecekte Türkiye'nin milli güvenlik çıkarlarını tam olarak karşılayacak olumlu süreçlerin başlatılacağını açıklamıştı. Bu da Batılı istihbarat temsilcilerinin Ankara'ya yoğun ziyaretlerde bulunduğu, istişarelerde bulunduğu bir döneme denk geldi.
Aslında o zamana kadar resmi Ankara, Esad rejimine PKK/PYD terör örgütünün ortadan kaldırılması için ortak eylem teklifinde bulunmuştu. Ancak Rusya ve İran'ın desteğine güvenen Esad rejimi, Türkiye'nin önerilerine kayıtsız kaldı. Artık durum tamamen tersine döndü. Esad rejimi tamamen parçalanma tehdidiyle karşı karşıya kaldı. Bu nedenle Esad rejimi artık Türkiye ile temas fırsatları arıyor. Böylece Türkiye ile ilişkileri yakınlaşan Irak, Esad rejiminin Ankara ile temaslara aracılık etme talebini yanıtsız bıraktı.
Rusya ve İran'dan destek alma kabiliyetini kaybeden Esad rejimi adeta Türkiye'ye yalvarma noktasına geldi. Hatta Esad rejimi tek taraflı bir girişimle Ankara'ya heyet göndermeye çalıştı. Ancak resmi Ankara bu heyeti kabul etmek istemediği için Esad rejiminin temsilcileri yön değiştirerek Antalya'ya gitmek zorunda kaldı. Oradan da Suriye'ye dönecekler. PKK/PYD terör örgütünü sona erdirme ve mülteci sorununu çözme niyetini artık gizlemeyen Türkiye ise Esad rejimine taviz verme fikrinden uzak görünüyor.
Elchin KHALIDBEYLI Siyaset uzmanı
