Depremlerin çok sık yaşandığı bir coğrafyadayız. Son yıllarda ülkemizde afet ve acil durumlarda önemli bir artış olduğu görülmekte, can ve mal kayıpları yaşanmaktadır. Bu nedenle afet acil durumlara karşı sürekli tedbirler almak ve bu tedbirleri geliştirmek zorundayız. Afet ve Acil Durumlarla ilgili ülkemizde yetkili kurum AFAD başkanlığıdır. AFAD Başkanlığı İtfaiye, UMKE, Kızılay, JAK, PAK ve diğer gönüllü kuruluşlarla beraber afet ve acil durumların yönetim organizasyonu ve lojistiğini sağlamaktadır. Afetlere karşı alınacak önlemleri üç aşamaya ayırabiliriz. Afet öncesi, afet sırası ve afet sonrası olmak üzere üç aşamada bu hazırlıkları ele alabiliriz.
 

AFET ÖNCESİ HAZIRLIKLARI:

Afet öncesi hazırlıkta en önemli kısımdır, çünkü bu aşamada alınacak tedbirler yaşanacak can ve mal kayıplarının azalmasına katkı sağlayacaktır. Bununla ilgili eğitimler, tatbikatlar, önlemler, yerleşim yerlerinin seçimi, zemine etütü, inşaat kalitesi ve afet önlemleri çok önemlidir. Afet planı konutlarda, işyerlerinde, okullarda, hastanelerde yurtlarda, otellerde ve sanayi tesislerinde mutlaka yapılmalıdır. Afet dolabı oluşturulmalı ve afet planı yapılmalıdır. Afet sırasında panik ve karmaşa olmaması için her kurum, konutlarda dahil herkes afet planı, afet çantasını, afet dolabını hazırlamalıdır. Bununla birlikte tatbikatlar, kurumların işbirliği ve eğitim süreci çok önemlidir. Marmara Üniversitesi’nce her yıl Sivil Strateji adı altında Sempozyumlar yapılmakta,  Öğrenciler, Sivil Toplum Kuruluşları ve Medya Mensupları bilgilendirilmektedir. Bu çalışmaları tabana, halka yaymalıyız, Anaokulundan, İlkokulundan itibaren başlatmalıyız. Bu çalışmaları küçük yaşta başlatmakta fayda var. Afet öncesi süreç çok önemli dedik, burada yapılacak hazırlıklar afet sırasını ve afet sonrasında oluşacak olumsuzlukları, riskleri azaltacaktır. Ulusal Afet Planı (TAMP) ve İl Risk Afet Azaltma Planı(İRAP) var ama ülkemizde Bölgesel ve Mevsimsel Afet Planı yapılmıyor. 6 şubat depreminde gördük ki birçok ili etkileyen bir durumda yönetim organizasyon eksiklikleri yaşanmaktadır. Bu nedenle, afet öncesi tedbirler kapsamında Bölgesel Afet Planı(BAP ve Mevsimsel Afet Planı(MAP) hazırlanmalıdır. Bununla ilgili bölgesel çalışma grupları oluşturulmalı ve bölgesel tatbikatlar yapılmalıdır.

AFET SIRASI HAZIRLIKLARI:

Afet sırası önlemlerine gelince, daha önce afet öncesinde hazırladığımız bu planları tatbikatları eğitimleri soğukkanlılıkla panik yapmadan uygulamalıyız daha önce hazırladığımız afet müdahale planı afet dolabı ve çantamızdaki malzemeleri kullanmalıyız. Bir depreme maruz kaldıysak çöp kapan tutun tekniğiyle yaşam üçgeni oluşturarak önce kendi can güvenliğimizi sağlamalıyız. Bir yangında ise ilk müdahalenin zaman kaybetmeden yapılması çok önemlidir. Kendi güvenliğimizi sağladıktan sonra başka afetzedelere de yardımcı olmalıyız. Bu sürecin verimli olabilmesi için afet öncesinde yeterli bilinçlendirme ve hazırlık yapılmalıdır.
 

AFET SONRASI HAZIRLIKLARI:

Afet sonrası hazırlıkları ele aldığımızda, özellikle ilk 72 saat çok önemlidir. Bu süreçte kendi hayatımızın idame etmesi ve bulunduğumuz yerde binada, konutta ya da iş yerinde diğer insanlara da yardımcı olabilecek şekilde, elde olan imkanlar ne ise onları kullanarak yardım gelene kadar çalışmalar yapmalıyız. Bu çalışmaları yapabilmek için daha önce afet planı, afet tatbikatı, afet çantası ve afet dolabının hazır olması, bu konuda eğitimler ve  bilinçlendirmeler yapılmış olması gerekiyor. Çünkü bir afet durumunda haberleşme altyapısının çökebileceği, ulaşım imkanlarının zarar görebileceği, özellikle ilk 72 saat de yardım gelemeyeceğini düşünürsek, eldeki imkanları çok iyi kullanarak afetzedelere yardımcı olmamız gerekiyor. Daha önce hazırlanmış olan planları, ekipmanları uygulamamız gerekiyor. Ülkemizde bölgesel ve mevsimsel olarak çeşitli afet ve acil durumlar yaşanıyor. Mesela Karadeniz Bölgesi’nin sahile yakın bölgelerinde daha çok heyelanlar ve su baskınları yaşanmakta, Doğu Anadolu’da çığ felaketi yaşanmakta Ege ve Akdeniz'de son yıllarda orman yangınları artış göstermekte, İç Anadolu Bölgesinde kuraklık ve su sıkıntısı baş göstermekte, dolayısıyla bu bölgesel risklere göre planlama yapılmalı, il afet planları çok önemli, tatbikatlar önemli, ulusal afet planı(TAMP) var uygulanıyor ama risklere göre bölgesel afet planı hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. Afet sonrasında oluşacak panik ve yağma olaylarına karşı da tedbir almak gerekiyor. Burada güvenlik güçlerimize de görev düşüyor ama tabii halkımızın bu konudaki bilinçli olması, ahlaklı olması çok önemli, çünkü sahra çadırı kuruluyor, sahra hastanesi kuruluyor, çadırlar kuruluyor çadır kentler yapılıyor, konteyner kentler yapılıyor devletimiz halkımızın yarasını sarmak için imkanlarını seferber ediyor. Burada da halkımıza çok görev düşüyor, çünkü halkımızın bilinçli hareket etmesi, bu imkanların daha etkin kullanılmasını sağlayacak ve bu müdahalenin daha etkili olmasına sağlayacaktır.

SONUÇ:

1-Afet ve Acil Durumlarda can ve mal kaybına neden olan risklerin ve tehlikelerin azaltılması için hazırlıkları sürekli hale getirmeliyiz. Sürekli yeni stratejiler ve tedbirler geliştirmeliyiz

2-Bölgesel Afet Planı(BAP) ve Mevsimsel Afet Planı(MAP) hazırlanmalıdır.

3-Afet Acil Durum Eğitimlerini Anaokulu ve İlkokuldan başlatmalıyız. Ömür boyu eğitimle bir yaşam tarzına ve kültüre dönüştürmeliyiz.

4-Bulunduğumuz binada tehlike avı ve risk analizi yaparak riskleri ve tehlikeleri azaltmalıyız.

5-Afet Acil Durum Planı, Afet Acil Durum Ekipleri ve Afet Acil Durum Dolabı, Yangın Dolabı ve Afet Çantası Hazırlamalıyız.

6-Sanayi kuruluşlarını güvenli bölgelere yaymalıyız. Marmara bölgesinde olası bir deprem felaketinde ülke ekonomisi büyük yara alır. Bu nedenle yeni yerleşim yerleri ve sanayi bölgeleri kurulmalı ve sanayi kuruluşları güvenli bölgelere taşınmalıdır.

7-Güvenli yeni yerleşim yerleri kurulmalıdır. Bunun için yeni mahalle, ilçe ve şehirler kurulmalıdır. Özellikle birinci derece fay hattı üzerinde olan yerleşim yerleri kademe kademe tahliye edilmelidir. Afetlere müdahale için alternatif ulaşım yolları belirlenmelidir. Hazırlıklar sürekli hale getirilmelidir.

ŞENER MENGENE

AFET ACİL DURUM UZMANI-
ARAŞTIRMACI-YAZAR

STRATEJİ ENSTİTÜSÜ

STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ