Amerika Birleşik Devletleri'ndeki iktidar değişikliği, Ermenistan için yaklaşan jeopolitik felaket senaryosunun gerçeğe dönüşme olasılığının ana işareti olarak değerlendirilebilir; şimdi resmi Erivan, Azerbaycan ile nihai barış anlaşmasının imzalanması konusunda daha ciddi düşünmek zorunda kalıyor. Mümkün olan en kısa sürede... Üstelik bundan sonra resmi Erivan'ın iki ülke arasında imzalanacak hukuki belgenin içeriğine ilişkin pozisyonunu belirlemeye bile fırsatı olmayabilir, Paşinyan hükümeti sorunu çözmek zorunda kalacak. Azerbaycan koşulları çerçevesinde temel bölgesel sorunlar...

ABD'de yapılacak bir sonraki başkanlık seçimlerinin sonuçları dünya ülkeleri arasında özel çıkarlar çerçevesinde değerlendiriliyor. Böylelikle Biden yönetimiyle ilişkilerinde çatışma yaşayan eyaletler, Demokratların başkan adayı Başkan Yardımcısı Kamala Harris'in seçim yenilgisinden memnun. Artık yeni Trump yönetimiyle daha yakın bir ilişki kurmaya çoktan başlamış görünüyorlar. Ve bu gayri resmi temasların başkanlık seçimlerinden çok önce başladığı yadsınamaz bir gerçektir.

Ayrıca, Cumhuriyetçi Donald Trump'ın cumhurbaşkanı seçilmesinden en çok hayal kırıklığına uğrayan ülkeler arasında Ermenistan'ın ilk sırada yer aldığını da belirtmek gerekiyor. Yetkili Erivan'ın, Donald Trump'ın yeniden Beyaz Saray'ın sahibi olmasından ciddi endişe duyduğu, Ermeni siyasi çevrelerinin ilk tepkilerinden anlaşılıyor. Başbakan Nikol Paşinyan, Donald Trump'ı cumhurbaşkanı seçilmesinden dolayı tebrik etse de, aslında Erivan yetkilisi bunu Ermenistan için en istenmeyen senaryo olarak değerlendiriyor. Ve şu anda ABD'deki iktidar değişikliğinin Ermenistan'ın gelecekteki kaderini nasıl etkileyeceği ciddi biçimde tartışılıyor.

Gerçek şu ki, resmi Erivan ABD ile çok yakın ilişkiler kurmayı başardı. Biden yönetimi bile açıkça Ermeni yanlısı bir tutum sergiliyor. ABD, Güney Kafkasya politikasını Ermenistan üzerinden uygulamaya çalışıyor. Beyaz Saray, Ermenistan'a hem askeri hem de siyasi destek sağlamasıyla dikkat çekiyor. Bu nedenle resmi Erivan, Beyaz Saray'a güvenerek bölgesel barış sürecinden uzaklaşma cesaretini gösteriyor. Ve ABD'nin kaba müdahalesi şu anda Azerbaycan ile Ermenistan arasında nihai barış anlaşmasının imzalanmasının önündeki en ciddi engellerden biri olarak kabul ediliyor.

Paşinyan hükümetinin yakın geleceğe yönelik geniş kapsamlı planları olması ilginçtir. Resmi Erivan, ABD ve Batı'nın desteğiyle barış sürecini mümkün olduğu kadar uzatarak Azerbaycan'a karşı intikamcı amaçlar güttü. Güney Kafkasya'daki jeopolitik koşulların ABD, Avrupa Birliği ve Fransa'nın yardımıyla Ermenistan lehine değiştirilebileceğine dair büyük umutları vardı. Ve bu hedeflere ulaşmak için özellikle ABD, Batı'dan gelen tüm talimatları kayıtsız şartsız uyguladı.

Ancak Donald Trump'ın seçim zaferi, resmi Erivan'ın tüm kurnaz planlarını yerle bir edebilir. Dolayısıyla Beyaz Saray'ın yeni sahibi, davranışlarını ve siyasi tepkilerini önceden tahmin etmek son derece zor olan bir politikacıdır. Üstelik Donald Trump'ın aldığı siyasi kararların daha çok iş adamlarına özgü ilkelere dayandığı yadsınamaz bir gerçek. Bu da demek oluyor ki Beyaz Saray'ın yeni sahibini Ermeni yanlısı bir konuma yönlendirmek için öncelikle onu bir iş adamı olarak atacağı adımların karlı olduğuna ikna etmek gerekecek.

Önemli noktalardan biri, Donald Trump'ın Ermeni diasporasını ciddiye almakla ilgilenmediğini zaten kanıtlamış olmasıdır. Böylece 44 gün süren ikinci Karabağ savaşı sırasında ABD Başkanı Donald Trump, Güney Kafkasya'ya müdahale etme ihtiyacı hissetmedi. Bu nedenle ABD uzun süre Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki savaşı sadece gözlemlemekle yetindi, savaşın sonuna kadar birkaç "görev beyanı" yaptı. Bu da ABD'de faaliyet gösteren Ermeni diasporasında ciddi bir memnuniyetsizliğe neden oldu.

Beyaz Saray'ın Güney Kafkasya politikasında Ermeni diasporasının etkisinin önümüzdeki dört yılda etkili olmayacağı anlaşılmaktadır. Tam tersine Ermeni diasporasının oyunun dışında kalma ihtimali oldukça makul görünüyor. Bu açıdan bakıldığında resmi Erivan'ın ABD'nin mevcut maksimum desteğini değiştirmemesi çok garip bir etki yaratıyor. Ve eğer Ermenistan Beyaz Saray'ın desteğini kaybederse Avrupa Birliği'nin Erivan'ı resmi olarak şu anda olduğu gibi koruması mümkün olmayacaktır.

Öte yandan ABD ile Avrupa Birliği arasında beklenen siyasi çekişmeler Ermenistan'ın gelecekteki kaderini olumsuz etkileyebilir. Dolayısıyla Beyaz Saray'la ilişkilerde ciddi sorunlar yaşanırsa bu kurumun Ermenistan'ı koruma konusunda şu anki kadar istekli kalacağına inanmak çok zor. Her halükarda bu gerçekleşirse Avrupa Birliği, Ermenistan'ın değil, kendi geleceğini kurtarmanın yollarını aramak zorunda kalabilir. Bu bakımdan da Ermenistan, ABD ile birlikte Avrupa Birliği'nin himayesini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıyadır.

Elbette tüm bunlar gerçekleşirse Ermenistan Güney Kafkasya'da yeniden yalnızlaşabilir. Paşinyan hükümetinin son yıllarda Batı ile yürüttüğü siyasi yakınlaşma politikasının Rusya'ya ihanetini de hesaba katarsak, Ermenistan'ın jeopolitik olarak nasıl çökebileceğini hayal etmek o kadar da zor değil. Son dönemde resmi Erivan'ın, Ermenistan ile ittifak anlaşması olan Rusya'nın değil, Ukrayna'nın yanında yer alması Kremlin'in "öğretme" yöntemlerini de sertleştirebilir. Bu da Paşinyan hükümetinin yaptığı büyük hatalarla Ermenistan'ın varlığını ciddi tehlike altında bıraktığı anlamına geliyor.

Bütün bunlardan, Donald Trump'ın yeniden cumhurbaşkanı seçilmesinin, Ermenistan için "karanlık günlerin" yaklaştığının ana işareti olarak değerlendirilebileceği anlaşılıyor ki, bu da gerçeklikten hiç de uzak değil. Bu nedenle artık resmi Erivan'ın, Azerbaycan ile nihai barış anlaşmasının mümkün olan en kısa sürede imzalanması konusunda daha ciddi düşünmesi gerekiyor. Üstelik resmi Erivan'ın bundan sonra imzalanacak yasal belgenin içeriğine ilişkin tavrını ortaya koyma fırsatı bile olmayabilir. Yani Paşinyan hükümeti, temel bölgesel sorunları Azerbaycan'ın şartları çerçevesinde çözmek zorunda kalmak üzeredir. Bütün bunlara rağmen Ermenistan'ın yaklaşık üç ayı kaldı.

Elchin KHALIDBEYLI