40 Uygur’u Çin’e teslim ettiği için sert eleştirilere maruz kalan Tayland hükümetinden birkaç üst düzey yetkili, Çin’e iade edilen Uygurların durumunu “incelemek” amacıyla Doğu Türkistan’a gideceklerini açıkladı.

Bangkok Post gazetesinin 5 Mart tarihli haberine göre, Tayland Başbakan Yardımcısı Pumtam Wechayachai ve Adalet Bakanı Tawi Sodsong, 18 Mart’ta Doğu Türkistan’a giderek, Tayland’da 10 yıldan uzun süre gözaltında tutulduktan sonra Çin’e teslim edilen 40 Uygur’un akıbetini inceleyeceklerini bildirdi.

Pumtam, Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Uygurların Çin’e iadesi sürecinde yasal gerekliliklere sıkı sıkıya uyulduğunu öne sürerken, “Bu kişileri Çin dışında hiçbir ülkenin kabul etmek istemediğini” iddia etti.

Hem Başbakan Yardımcılığı hem de Savunma Bakanlığı görevini yürüten Pumtam, Tayland’ın Uygurları 11 yıl boyunca büyük bir sorun çıkarmadan barındırdığını savundu. Ayrıca, hükümetin ilk yıllarında BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’nden Uygurların yerleştirilmesi konusunda yardım talep ettiğini belirtti.

Tayland hükümeti, yaklaşık 10 yıl önce Çin’deki soykırım politikalarından kaçan yaklaşık 350 Uygur’u gözaltına almıştı. 2015 yılının Temmuz ayında bu kişilerden 172’si, kadınlar, çocuklar ve yaşlılardan oluşan bir grup olarak Türkiye tarafından kabul edilmişti. Ancak bir hafta sonra Tayland hükümeti 109 Uygur’u Çin’e iade etti. Çin’e gönderilen bu Uygurların akıbeti hâlâ belirsizliğini koruyor.

Tayland hükümeti, Çin’e iade edilen Uygurların hiçbir ülke tarafından kabul edilmediğini iddia etse de, birkaç ülkenin bu Uygurları kabul etmeyi teklif ettiğini sonunda itiraf etmek zorunda kaldı.

Reuters haber ajansına göre, Tayland hükümeti 40 Uygur’un Çin’e gönderilmesi konusunda kendini savundu. Tayland, uluslararası hukuk ve insan hakları yükümlülüklerine uygun hareket ettiğini öne sürerek, yaptığı bu işlemin yasal olduğunu iddia etti.

Tayland Başbakan Yardımcısı ve Savunma Bakanı Pumtam Wechayachai, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, “Hiçbir ülkenin Tayland’da tutulan 48 Uygur’u kabul etmek için net bir teklif sunmadığını” savundu. “On yılı aşkın süredir bekledik. Birçok büyük ülke ile görüştüm ama hiçbiri bana bu Uygurları kabul etmeye hazır olduklarını açıkça belirtmedi.” dedi. Ancak Pumtam, 2006’dan 2023’ün ortalarına kadar hükümette herhangi bir görev almamıştı.

Habere göre, ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkili, Amerika’nın bu 48 Uygur’u yerleştirme teklifinde bulunduğunu söyledi. İsmi açıklanmayan yetkili, “Yıllardır, böyle bir durumun yaşanmaması için Taylandlı yetkililerle iş birliği yaptık. Uygurların başka bir ülkeye yerleştirilmesi için defalarca teklif sunduk. Bir süre ABD hükümeti de bu sürece dahil oldu.” dedi.

Diplomatlar ve sürece doğrudan hâkim kaynaklar dâhil olmak üzere dört haber kaynağına göre, Kanada da Tayland’daki Uygurlara sığınma hakkı teklif etti. İki kaynak ayrıca Avustralya’nın da benzer bir teklif sunduğunu belirtti. Ancak Tayland, Çin ile diplomatik gerilim yaşamaktan çekindiği için bu teklifleri kabul etmedi.

Tayland Dışişleri Bakan Yardımcısı Russ Jalichandra, daha önce yapılan resmi açıklamaları yalanlayarak, bazı ülkelerin Uygurları kabul etmek için gerçekten teklif sunduğunu itiraf etti. Ayrıca Tayland hükümetinin 40 Uygur’u Çin’e iade etme kararını alırken ulusal çıkarlarını gözettiğini ve Uygurların başka ülkelere gönderilmesi durumunda Çin’in misilleme yapmasından endişe duyduğunu belirtti.