Türkiye, Suriye’nin iç savaştan çıkış sürecinde, bölgenin yeniden şekillenmesinde merkezi bir rol üstlenmeye hazırlanıyor. Bu süreç, sadece Suriye’nin yeniden inşasını değil, aynı zamanda Türkiye’nin bölgesel liderliğini pekiştirmesi ve küresel dengelerde etkin bir oyuncu olarak konumlanmasını sağlayacak bir stratejik hamle olarak değerlendiriliyor. Türkiye'nin bu süreçteki rolü, ekonomik kalkınmadan siyasi reformlara, enerji altyapısından bölgesel güvenliğe kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor.

---
1. Suriye’nin Yeniden İnşasının Temel Unsurları

a) Doğal Kaynaklar ve Enerji

Suriye, zengin doğal kaynakları ve stratejik enerji rezervleriyle dikkat çekiyor. Bu kaynakların etkin kullanımı, ülkenin ekonomik toparlanmasında hayati bir öneme sahip.

Petrol ve Doğalgaz: Deyrizor ve Haseke bölgelerindeki petrol sahaları, Suriye’nin yeniden inşasında önemli bir gelir kaynağı olabilir. Bu sahaların işletilmesi, teknolojik altyapı ve eğitim gerektiriyor. Türkiye, enerji sektöründeki deneyimiyle bu alanda lider bir rol üstlenebilir.

Enerji Koridorları: Türkiye, Suriye’nin enerji kaynaklarını uluslararası pazarlara ulaştıracak altyapının inşasında stratejik bir partner olabilir. Bu, iki ülkenin ekonomik entegrasyonunu artıracaktır.

b) Tarım ve Gıda Güvenliği

Suriye, tarihsel olarak tarım üretiminde güçlü bir kapasiteye sahipti. Savaş sırasında tarımsal altyapının zarar görmesi, ülkeyi gıda krizine sürükledi. Türkiye, modern tarım teknolojileri ve lojistik desteğiyle Suriye’nin tarım sektörünü yeniden canlandırabilir.

Modernizasyon: Türkiye’nin sulama sistemleri, toprak verimliliği ve tarım teknolojileri konusundaki bilgi birikimi, Suriye’nin tarımsal üretimini hızla artırabilir.

Gıda İhracatı: Suriye’nin, kendi ihtiyaçlarını karşılamanın ötesinde, tarım ürünlerini dış pazarlara ihraç edebilecek kapasiteye ulaşması hedefleniyor.

c) Deniz ve Ticaret Potansiyeli

Suriye’nin Akdeniz kıyısındaki stratejik limanları, uluslararası ticaret ve lojistik açısından büyük bir potansiyel sunuyor.

Limanların Modernizasyonu: Lazkiye ve Tartus limanlarının yeniden yapılandırılması, Suriye’yi bölgenin ticaret ve lojistik merkezi haline getirebilir. Türkiye, bu limanların modernizasyonunda ve işletilmesinde aktif bir rol oynayabilir.

Tersane ve Denizcilik: Türkiye’nin gemi inşa ve tersane konusundaki uzmanlığı, Suriye’nin denizcilik sektörünü canlandırmasına katkı sağlayabilir.

---
2. Türkiye’nin Suriye’deki Rolü

Türkiye, Suriye’nin yeniden inşasında bir partner olmanın ötesinde, süreci yönlendiren ana aktörlerden biri olarak öne çıkıyor. Bu, hem ekonomik hem de diplomatik araçların etkili kullanılmasıyla mümkün olacak.

a) Ekonomik Kalkınma ve Türk İşadamlarının Rolü

İnşaat ve Altyapı: Türkiye’nin inşaat sektöründeki küresel başarısı, Suriye’nin yeniden inşasında kritik bir rol oynayacaktır. Türk müteahhitler, yollar, köprüler, hastaneler ve okullar gibi temel altyapı projelerinde öncü olabilir.

Türk İşadamları ve Yatırımlar: Türkiye, Suriye’nin tarım, sanayi ve ticaret sektörlerine yatırım yaparak hem kendi ekonomisini güçlendirebilir hem de Suriye’nin kalkınmasına destek olabilir.

b) Diploması ve Bölgesel Güvenlik

Diplomatik Çözümler: Türkiye, Suriye’nin yeniden inşa sürecinde uluslararası aktörlerle işbirliği yaparak barış ve istikrarı sağlamaya yönelik diplomatik girişimlerde bulunabilir.

Güvenli Bölgeler: Türkiye, sınır hattındaki güvenli bölgeleri model alarak Suriye’nin geneline yayılabilecek istikrar alanları oluşturabilir.

c) Eğitim ve İnsan Kaynakları

Kadroların Yenilenmesi: Suriye’nin yeniden yapılanma sürecinde, eski ve etkisiz bürokratik yapıların yerine genç, vizyoner ve eğitimli kadroların getirilmesi kritik öneme sahip. Türkiye, bu kadroların eğitimi ve desteklenmesinde aktif bir rol oynayabilir.

Liderlik Eğitimi: Türkiye, kendi üniversiteleri ve eğitim kurumları aracılığıyla Suriye’nin yeni liderlerini yetiştirebilir.

---
3. Eski Yapılardan Kurtulma: Yeni Bir Bürokrasinin İnşası

Suriye’nin yeniden inşası, sadece fiziksel altyapının onarılmasıyla sınırlı kalamaz. Aynı zamanda siyasi ve bürokratik sistemin de köklü bir dönüşüm geçirmesi gereklidir.

a) NATO ve Batı Etkisinin Azaltılması

Bağımsız Yönetim: Suriye, geçmişte NATO ve Batı bloğunun etkisi altında kalan bir yönetim anlayışına sahipti. Türkiye’nin desteğiyle, bağımsız ve halkın ihtiyaçlarına öncelik veren bir yönetim modeli benimsenebilir.

Yeni Anayasa ve Reformlar: Suriye’nin yeni anayasası, demokratikleşme ve kalkınma için bir temel oluşturabilir. Türkiye, bu süreçte danışmanlık ve teknik destek sağlayabilir.

b) Genç Kadroların Yükselmesi

Suriye’nin yeniden yapılanma sürecinde, eski sistemin kalıntılarından kurtulmak ve genç, dinamik kadroları yönetim kademelerine getirmek öncelikli hedef olmalıdır. Türkiye, bu süreci destekleyerek, bölgede modern bir yönetim anlayışının yerleşmesine katkı sunabilir.

---
4. Dünya ve Bölgesel Dengeler

Suriye’nin yeniden inşası, sadece Türkiye ve Suriye arasında değil, aynı zamanda küresel ve bölgesel dengelerde de büyük değişikliklere yol açacaktır.

a) Türkiye’nin Bölgesel Liderliği

Türkiye, Suriye’nin yeniden inşasındaki lider rolüyle Ortadoğu’da daha güçlü bir konuma ulaşabilir. Bu, Türkiye’nin hem ekonomik hem de diplomatik gücünü artıracaktır.

b) Enerji ve Ticaret Koridorları

Suriye’nin toparlanması, Türkiye’yi Doğu Akdeniz’den Orta Doğu’ya uzanan enerji ve ticaret koridorlarının merkezi haline getirebilir. Bu durum, Türkiye’nin küresel enerji-politik denklemdeki önemini artıracaktır.

c) Uluslararası İşbirliği

Türkiye, Suriye’nin yeniden inşasında sadece bölgesel değil, aynı zamanda küresel aktörlerle işbirliği yaparak uluslararası alanda itibarını artırabilir.

---
5. Türkiye’nin 100 Yıllık Projeksiyonlarıyla Uyumu

Türkiye’nin 100 yıllık projeksiyonları, bölgesel kalkınma ve liderlik hedeflerini içermektedir. Suriye’nin yeniden inşası, bu projeksiyonların bir parçası olarak değerlendirilebilir:

Bölgesel İstikrar ve Barış: Türkiye, Suriye üzerinden bölgedeki istikrarı sağlamayı ve yeni bir düzen kurmayı hedeflemektedir.

Ekonomik Güç ve Bağımsızlık: Suriye’nin yeniden inşası, Türkiye’nin ekonomik gücünü artıracak ve bölgesel bağımsızlığını pekiştirecektir.

Suriye’nin yeniden inşası, Türkiye için stratejik bir fırsat sunmaktadır. Doğal kaynaklardan tarıma, deniz ticaretinden bürokratik reformlara kadar geniş bir alanda Türkiye, bu süreci yönlendirebilecek kapasiteye sahiptir. Türkiye’nin liderliğinde Suriye, sadece kendini yeniden inşa etmekle kalmayacak, aynı zamanda bölgenin istikrar ve kalkınma merkezi haline gelecektir. Dünya, Türkiye’nin bu stratejik liderliğini ve başarısını çok yakında daha net bir şekilde görecektir.

Rafet Ulutürk