Sudan'da "Umut Hükümeti'nin" kurulması neden gecikti?

Siyasi ve akademik bir kişilik olan Kâmil İdris'in başbakan olarak atanmasının üzerinden bir aydan fazla zaman geçmesine rağmen, ülkenin yürütme kurumlarında iki yılı aşkın süredir devam eden boşluğu doldurması beklenen hükümetin nihai şeklinin hâlâ açıklanmamış olması, bu hükümetin karmaşık siyasi ve güvenlik koşullarında işlev gösterip gösteremeyeceğine dair artan soru işaretlerine neden oluyor.

İdris, 31 Mayıs'ta Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan'ın huzurunda yemin ederek, Ekim 2021'de ordu tarafından görevden alınan Abdullah Hamduk liderliğindeki sivil hükümetten sonra, "tam yetkilerle" donatılan ilk sivil başbakan oldu.

Açıklamalara göre İdris'in hükümeti 22 bakandan oluşacak ve "parti dışı, ulusal nitelikli ve sessiz çoğunluğun sesi" olacak şekilde, "Umut Hükümeti" olarak adlandırıldı.

Ancak temmuz ortasına kadar yalnızca 15 bakan açıklandı. Bu atamalar, içişleri ve savunma bakanları ile başlayıp, ardından sağlık, tarım ve yüksek öğretim, sonrasında maliye, adalet, federal yönetim, ticaret ve dini işler, son olarak da medya, hayvancılık, madenler, sosyal refah ve altyapı bakanlıklarını kapsayan aralıklı bir şekilde yapıldı.

Anadolu Ajansı'nın haberine göre, İdris'in atanması siyasi ve sembolik olarak önemli olsa da hükümetin tam anlamıyla kurulamamış olması, özellikle ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında Nisan 2023'ten bu yana devam eden savaş ortamında, halkın umutlarını giderek azaltıyor.

Siyasi analist Osman Fadlullah, gecikmenin nedeninin, geçici başkent Port Sudan'daki iktidarı destekleyen askerî ve sivil unsurlar arasındaki iç çekişmeler olduğunu söylüyor.

Fadlullah'a göre, İdris'in Egemenlik Konseyi, ordu, silahlı hareketler ve yerel toplumla geniş bir istişare süreci yürütmesi, ortak bir uzlaşıya varılmasını zorlaştırıyor.

Ayrıca İdris'in teknokratlardan oluşan, siyasi ve kabileci dağılımlardan uzak bir hükümet kurma vizyonu, artan kabile etkisi ve bölgesel milislerin temsil talepleri nedeniyle uygulanabilir değil. Özellikle Cuba Barış Anlaşması'nın silahlı hareketlere hükümette yüzde 25 temsil hakkı tanıması, uyumlu bir hükümet kurmayı daha da zorlaştırıyor.

Siyasi analist Muhammed Said ise bu gecikmenin "beklenen" bir durum olduğunu belirterek, atamalarda nihai kararın sadece başbakana ait olmadığını, Egemenlik Konseyi'ndeki askerlerin de sürece katılması nedeniyle mutabakatların zaman aldığını ifade ediyor.

Said'e göre bu durum, hükümetin "zor bir doğum" yaşadığını ve uyum içinde çalışmasının zor olacağını gösteriyor. Ayrıca İdris'in, resmî olarak tam yetkiyle donatılmış olsa da fiilen Egemenlik Konseyi'nin dikte ettiği politikaları uygulayan bir yürütme başkanı olacağını, yani bağımsız karar alma kabiliyetinin sınırlı olacağını belirtiyor.

2019'da Ömer el-Beşir'in devrilmesinden bu yana Sudan'da gerçek bir siyasi istikrar sağlanamadı. O dönemde sivil-asker ortaklığıyla kurulan geçici yönetim kısa süre içinde sona erdi ve Ekim 2021'de Burhan'ın darbesiyle feshedildi.

O tarihten bu yana ne bölgesel ne de uluslararası girişimler sivillere geçişi sağlayabildi ya da savaşı durdurabildi. Kâmil İdris hükümeti kurulmuş olsa bile, savaş ortamı ve siyasi bölünmeler, istikrarı yeniden sağlama yönündeki her türlü çabayı tehdit etmeye devam ediyor. (İLKHA)