Yasal statüsü olmayan tüm yabancıların Pakistan'ı gönüllü olarak terk etmeleri veya tutuklanıp zorla sınır dışı edilmeyle karşı karşıya kalmaları için verilen resmi sürenin son günü olan Salı günü on binlerce Afgan göçmen kamyonlar ve diğer araçlarla sınıra akın etti.

 Yasal statüsü olmayan tüm yabancıların Pakistan'ı gönüllü olarak terk etmeleri veya tutuklanıp zorla sınır dışı edilmeyle karşı karşıya kalmaları için verilen resmi sürenin son günü olan Salı günü on binlerce Afgan göçmen kamyonlar ve diğer araçlarla sınıra akın etti.

Pakistanlı yetkililer, çoğu yoksulluk çeken mülteci ailelerin, Hayber Pakhtunkhwa ve Belucistan eyaletlerindeki Torkham ve Chaman sınır kapılarından Afganistan'a döndüklerini bildirdi. Pakistan'ın her iki eyaleti de Afgan mültecilerin çoğunluğuna ev sahipliği yapıyor.

Yetkililer, Pakistan'da ölümcül militan saldırıları ve intihar saldırılarında görülen dramatik artışın ardından, iki ay önce ülkede yasadışı olarak ikamet eden yabancılara yönelik bir baskı uygulamaya koymuş, bazıları da Afgan uyrukluları suçlamıştı.

Devam eden baskıların ortasında, Pakistan İçişleri Bakanı Sarfaraz Bugti 3 Ekim'de yasal statüsü olmayan tüm göçmenlerin 1 Kasım'a kadar ülkeyi terk etmeleri veya sınır dışı edilmeyle karşı karşıya kalmaları gerektiğini duyurdu. O dönemde ülkede yasadışı olarak ikamet edenler arasında tahminen 1,7 milyon Afgan'ın bulunduğunu söyledi.

O tarihten bu yana Afgan göçmen ailelerden oluşan konvoyların, kamyonların arkasına taşıyabilecekleri her türlü eşyayla birlikte Karaçi, Quetta, Peşaver ve İslamabad'ın başkenti de dahil olmak üzere Pakistan şehirlerinden ayrıldığı görüldü.

Salı günü yayınlanan bir video açıklamasında Bugti, yetkililerin yasal statüye sahip olmayan yabancıları toplayıp sınır dışı etmeye başlayacağını söyledi ve bunun "uzun ve kademeli" bir operasyon olacağını vurguladı

Bugti Pazartesi günü gazetecilere verdiği demeçte, son iki ay içinde 200.000'den fazla göçmenin Pakistan'ı terk edip Afganistan'a geri döndüğünü söyledi. Son tarihin ötesinde ülkede kalan kişilerin, en yakın Afgan sınır kapısına nakledilmeden ve ülkelerine geri gönderilmeden önce gözaltına alınacağını ve belirlenen 'bekleme merkezlerinde' tutulacağını söyledi.

Salı günü, başkentin bazı bölgelerindeki polis, Afgan sığınmacıların bulunduğu yerleşim bölgelerindeki cami hoparlörlerini kullanarak, onları tutuklanmamak için son teslim tarihine kadar ayrılmaya çağırdı.

Afganistan'ın iktidardaki Taliban'ı, Pakistan'ı sınır dışı etme planını yeniden gözden geçirmeye çağırdı ve bunun 'insanlık dışı' ve 'kabul edilemez' olduğunu söyledi. Ayrıca Afgan mültecilerin Pakistan'ın güvenlik sorunlarından sorumlu olduğu iddialarını da reddettiler.

Birleşmiş Milletler ve insan hakları grupları İslamabad'ı Afganları zorla dışarı çıkarmaması konusunda uyardı ve bunun onları katı Taliban'ın intikam ve suiistimallerine maruz bırakabileceğini söyledi.

İnsan Hakları İzleme Örgütü Salı günü yaptığı açıklamada, "Pakistan hükümeti, yasal statüleri olmayan Afgan sığınmacıları Afganistan'a dönmeye veya sınır dışı edilmeye zorlamak için tehdit, taciz ve gözaltı kullanıyor." dedi.

ABD merkezli hak savunucusu, Pakistanlı yetkililerin kitlesel sınır dışı etme yönündeki geniş çağrılarının, taciz, saldırı ve keyfi gözaltı da dahil olmak üzere Afganlara yönelik polis istismarının artmasına neden olduğunu söyledi.

Gözlemci, "Afganistan'daki durum, kaçanların çoğu için tehlikeli olmaya devam ediyor ve sınır dışı edilmeleri, onları hayatlarına ve refahlarına yönelik tehditler de dahil olmak üzere önemli güvenlik risklerine maruz bırakacak" uyarısında bulundu.

Pakistanlı yetkililer sınır dışı etme planının askıya alınması yönündeki çağrıları reddetti.

Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Mumtaz Zohra Baloch Pazartesi günü yaptığı açıklamada, planın uyruklarına ve menşe ülkelerine bakılmaksızın yasal statüsü olmayan tüm yabancılar için geçerli olduğunu yineledi. Karar, Pakistan'ın egemen iç yasalarının uygulanmasına ilişkindir ve geçerli uluslararası norm ve ilkelere uygundur" dedi.

Pakistan defalarca, yasal olarak kayıtlı 1,4 milyon Afgan mültecinin ve Afganistan'dan gelen yüzbinlerce belgeli ekonomik göçmenin baskıya tabi olmadığını belirtti.

İslamabad, Taliban'ın iki yıl önce ülkelerini ele geçirmesinden sonra 700.000'den fazla Afgan erkek, kadın ve çocuğun Pakistan'a geldiğini ve bunların çoğunluğunun ya vize sürelerinin dolduğunu ya da yasal statüden yoksun olduğunu tahmin ediyor.

Ancak yetkililer, ABD liderliğindeki yabancı birliklerle ilişkileri nedeniyle ülkeden kaçan ve şu anda üçüncü ülkelere gönderilmeyi bekleyen Afganların sınır dışı edilme konusunda endişelenmelerine gerek olmadığını vurguladı.

Salı günü, ABD büyükelçisi Donald Blome, Pakistan'ın vekili dışişleri bakanı Celil Abbas Jilani ile bir araya geldi ve diğer konuların yanı sıra, ABD'ye yerleştirilmeye veya yeniden yerleşmeye uygun Afganların "güvenliği ve etkili bir şekilde işlenmesi" konularını tartıştı.

"Büyükelçi, iki ülkenin mülteci ve sığınmacıların güvenliğini ve emniyetini sağlama konusundaki ortak çıkarlarını ve meşru korku iddiaları olan bireylerin zarar görmemesi için uygun tarama mekanizmalarının devreye sokulmasının önemini vurguladı." ABD büyükelçiliği sözcüsü toplantı sonrası yaptığı açıklamada şunları söyledi.

ABD'li yetkililer, ABD'ye göç etme veya ABD'ye yeniden yerleşme hakkına sahip olabilecek yaklaşık 25.000 Afgan bireyin yer aldığı bir listeyi Pakistan'la paylaştı.

Pakistan, onlarca yıldır süren çatışma ve zulümden kaçarak ülkelerine dönen milyonlarca Afgan mülteciye ev sahipliği yaptı ve bu da onu dünyanın en büyük mülteci nüfuslarından birine ev sahipliği yapıyor.

Pakistanlı yetkililer, sınır dışı etmelerin, ekonomik kriz ve tarihi enflasyon seviyeleri nedeniyle Afgan karşıtı duyarlılığın son zamanlarda arttığı ülkede 241 milyonluk nüfusun güvenliğini sağlama sorumlulukları ile uyumlu olduğunu savunuyor.

Taliban yetkilileri, gönüllü olarak geri dönen veya 1 Kasım'dan sonra Pakistan'dan ayrılmaları beklenen ailelere geçici barınma, sağlık bakımı, yiyecek ve diğer hizmetleri sağlamak için sınırın Afgan tarafında acil durum düzenlemeleri yaptıklarını söylüyor.

ABD ve müttefik birlikleri, Taliban'ın Kabil'deki Amerikan destekli hükümetin yönetimini ele geçirip yalnızca erkeklerden oluşan yönetimini kurmasıyla Ağustos 2021'de Afganistan'dan çekildi.

Taliban o günden bu yana, çatışmalardan zarar gören, yoksullaşan Güney Asya ülkesini yönetmek için İslam hukukunun kendi katı yorumunu dayattı. Genç kızların altıncı sınıfın ötesinde eğitim almasını ve kadınların çoğunun devlet ve özel sektördeki işyerlerinde çalışmasını yasakladılar.

Hiçbir yabancı hükümet Taliban'ı insan hakları kaygıları, özellikle de Afgan kadınlarına yönelik muamelesi nedeniyle tanımadı.