Rusya ve Türkiye arasındaki işbirliği her alanda gelişmeye devam ediyor. İki ülke arasındaki ilişkilerin sağlam temeli ekonomidir. Yaptırımların baskısına rağmen, Rusya ve Türkiye güvenilir ortaklar olarak kalmaktadır.

 Rusya ve Türkiye arasındaki ekonomik işbirliğinin mevcut durumu ve geleceği yönünde  Uluslararası Ekonomik İşbirliği Alanında Uzman Saadet Celil ile röportaj yapma fırsatını yakaladık. 

- 2025 yılında Rusya-Türkiye ilişkilerinin gelişimini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Saadet Celil: "Küresel zorluklar ortamında Türk-Rus işbirliğinin geliştirilmesi, her iki ülke için stratejik bir önceliktir; her iki taraf da ekonomik bağımsızlığı güçlendirmeye ve karşılıklı fayda sağlayan ortaklığa yöneliyor. Rusya ve Türkiye ilişkileri geleneksel olarak sağlam ticari ve ekonomik bağlara dayanıyor. 2024 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacmi 55 milyar ABD doları oldu. Bu, 2023 yılına göre biraz daha düşük. Ancak Rusya’ya yönelik yaptırımların sıkılaştırıldığı koşullarda bu başarı sayılabilir. Diğer taraftan yaptırım baskısı, Rusya ve Türkiye’ye yeni fırsatlar sunuyor; örneğin taşıma koridorlarını kullanmak, gümrük işlemlerini ve ödeme mekanizmalarını optimize etmek mümkün. Burada en önemli alan, devlet kurumları, iş dünyası ve finansal kuruluşlar arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesidir. Tüm bunlar, ticaretin gelişimini sadece ekonomik değil, aynı zamanda siyasi bir öncelik haline getiriyor ve Rusya-Türkiye arasındaki uzun vadeli ve istikrarlı ilişkiler için önem taşıyor."

- Türkiye’nin en önemli görevi enerji bağımsızlığını sağlamak ise bu noktada Rusya'nın büyük rol oynadığının da altını çizmek gerekir. Peki bu yönde  ileriye dönük gelişmeler var mı? 

Saadet Celil: "Rusya - Türkiye arasındaki enerji ortaklığı kademeli olarak gelişmeye devam ediyor. Bu işbirliğinin karşılıklı fayda sağladığını belirtmek gerekir. Ortak projeler, Türkiye’nin enerji bağımsızlığını güçlendirirken, Rusya da ihracat rotalarını çeşitlendirebiliyor ve enerji kaynakları pazarındaki konumunu güçlendirebiliyor.

Örneğin, geçen yılın ocak-ağustos döneminde Türkiye’nin Rus petrolü alımında tarihi bir rekora imza atıldı: 12,235 milyon ton.

Dış baskı ve provokasyonlara rağmen Türkiye’de Akkuyu Nükleer Santrali’nin inşası devam ediyor. Bu, Türkiye için kritik bir proje olup, yalnızca enerji sektörünü değil, aynı zamanda bilgi yoğun üretimlerin gelişimini de destekleyecek.

Gündemde hâlâ önemli bir proje, “Türk Akımı”nın genişletilmesidir. Bu noktada Rusya kilit bir partner olarak öne çıkıyor: 2024 yılında Türkiye’ye gazın %40’ını bu boru hattı üzerinden sağladı ve Türkiye’nin enerji güvenliğini temin etti."

- Bugün itiraf etmek gerekir ki, Rus bankacılık sektörü Batı’nın ciddi baskı altında ve uluslararası ödeme sistemlerinden izole olunmuş durumda. Ülkelerimiz bu engeli nasıl aşıyor? Veya sorun yaşıyor mu bu konuda? 

Saadet Celil: "Uluslararası ödeme sistemlerinin kullanımıyla ilgili kısıtlamaların getirilmesinin ardından, her iki ülkenin bankaları alternatif ödeme kanallarını aktif olarak uygulamaya başladı; bunlar arasında yerel ödeme sistemleri (“MIR” ve “Troy”) da bulunuyor. Üstelik, Rus bankaları Türkiye’deki varlıklarını genişletirken, Türk bankaları da Rus piyasasına ilgi göstererek Türkiye’deki Rus işletmelere hizmet sunuyor. Türkiye’nin Rusya’ya yönelik yaptırımlara karşı tarafsız duruşu, iki ülke arasındaki bankacılık işbirliğini geliştirdi. Sonuç olarak, Türkiye’de Rus şirketleri açılmaya devam ediyor ve bu durum Türkiye’de yatırım ortamına olumlu katkı sağlıyor."

- Peki, bugün Rusya ve Türkiye arasındaki işbirliğinin gelecekteki perspektiflerini nasıl görüyorsunuz?

Saadet Celil: "Bugün Türk iş dünyasının Rus varlıklarını güçlendirmesi ve Rus girişimcilerle ilişkilerini genişletmesi, karşılıklı fayda sağlayan ekonomik projelerin hayata geçirilmesine katkı sağlayacaktır.

Rusya kilit bir partner olarak öne çıkıyor: 2024 yılında “Türk Akımı” üzerinden Türkiye’ye gazın %40’ını sağladı ve enerji güvenliğini temin etti; Türk turizmi ise yaz aylarında 2,5 milyon Rus ziyaretçi aldı; bu, 2023’e göre %7 artış ve 3 milyar dolar gelir getirdi. Türk şirketleri Rusya’daki Tataristan veya Moskova gibi bölgelere yatırım yapabiliyor. Çünkü genellikle  burada tarım ve lojistik sektörlerinde yatırım getirisi %15-20’ye ulaşabiliyor.

Örneğin, tarım alanında işbirliğinin genişletilmesi, Türk ürünlerinin ihracatını %20 artırabilir; zira 2024’te Türkiye’den Rusya’ya yapılan ithalat 10 milyar dolar oldu. Bankalar ve ortak girişimler gibi varlıkların güçlendirilmesi, Batı engellerinin aşılmasına yardımcı olur: şimdiden Türkiye’deki Rus firmaları inşaat ve turizm sektörlerinde GSYİH’nin %5’ini oluşturuyor. “Türk Akımı”nın genişletilmesi veya ortak IT projeleri gibi karşılıklı fayda sağlayan projeler, 2026 yılına kadar ticaret dengesine 5-7 milyar dolar ekleyebilir ve Türkiye’nin GSYİH’sini 2024’te %3,2 artırabilir.

Rusya ve Türkiye, ekonominin farklı alanlarında ikili işbirliğini geliştirmeye devam edebilir ve etmelidir. 100 milyar dolar ticaret hacmine ulaşma hedefi hâlâ geçerlidir. Çünkü uluslararası ilişkilerde bölgeselleşme koşullarında bu hedefin daha gerçekçi ve ulaşılabilir hale geldiğini de göz önünde bulundurmak gerekiyor."

- Rus ve Türk iş dünyasının  bir araya gelerek iki ülke ekonomisindeki eğilimleri takip edebileceği ve işbirliğini geliştirebileceği herhangi platform var mı?

Saadet Celil: "Yeni yatırım projelerine girilebilecek potansiyel cazip platformlar, uluslararası forumlardır; burada Ankara için ilgi çekici Rus şirketler ve bölgeler, işbirliği ve yatırım anlaşmaları yapmaya hazırdır. Önemli etkinliklerden biri, 2025 St. Petersburg Uluslararası Ekonomi Forumu (SPIEF) oldu; burada, enerji ve ticaret yatırımlarını görüşmek için bir Rusya-Türkiye İş Diyaloğu gerçekleştirildi ve 100 milyar dolara ulaşma hedefi tartışıldı.

Benzer şekilde, KazanForum 2025, Rusya’nın İslam dünyasıyla işbirliğine odaklandı; Türk-Rus projelerine ayrılan oturumlarda 2 milyar dolarlık 130 anlaşma imzalandı; bunlar dijital ekonomi ve sanayi alanlarını kapsıyor. 2025 Uluslararası Forum-Fuar Russian Industrialist etkinliği, Rus bölgelerindeki yatırım fırsatlarını tanıtmak için platform oldu; Türk firmaları Ural ve Sibirya’da madencilik ve işleme sektörlerine yatırım yapabilir, beklenen getiri %10-15.

Ayrıca, 3-6 Eylül 2025’te Vladivostok’ta düzenlenecek Doğu Ekonomik Forumu (VEF-2025), Türk iş dünyası için önemli bir platform olacak; 40’tan fazla ülkeden 4200’den fazla temsilci katılacak ve ikili işbirliğinin geliştirilmesi ile 100 milyar dolarlık ticaret hedefi ön planda olacak.

Bu platformlar, Ankara’nın bağlantılarını genişletmesini, yıllık 5-10 milyar dolarlık sözleşmeler yapmasını sağlayacak ve ekonomik büyümeyi destekleyip ortaklıkları çeşitlendirecek" şeklinde konuştu. 

Gazeteci Yorumu:

Göründüğü gibi Türk-Rus işbirliğinin gelişimi, dış engellere ve uluslararası yaptırımlara rağmen, her iki ülke için sürdürülebilir refaha ve ekonomik büyümeye giden bir yol olarak görülüyor. Bu işbirliği yalnızca ticaret ve enerji sektörlerinde değil, aynı zamanda turizm, teknoloji, tarım ve finans alanlarında da derinleşiyor.

Ortak projeler, hem iki ülkenin ekonomik bağımsızlığını güçlendiriyor hem de bölgesel istikrar ve kalkınmayı destekliyor. Ayrıca, karşılıklı yatırımlar ve yeni girişimler, Batı’dan gelen dış baskılara rağmen iş ortamını çeşitlendiriyor ve yerel ekonomilere uzun vadeli katkılar sağlıyor.

Kısacası, bugün Türk-Rus işbirliği, stratejik ortaklık perspektifiyle, dış etkilere dayanıklı bir ekonomik dayanışma modeli olarak şekilleniyor, diye biliriz.

Elnur Elturk