Bu savaş ne Rusya'nın ne de Ukrayna'nın isteğiyle olmadı. Bu savaşı Rusya ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki gergin ilişkilerin bir sonucu olarak değerlendirmemek gerekir. Bu savaşın daha küresel nedenleri var. Bu, dünyayı yeniden dağıtmak için iki dev (ABD ve Çin) arasında ilan edilmemiş savaşın bir parçası.
Bugün Rusya-Ukrayna savaşında şu ya da bu şekilde yer alan tüm taraflar, iki devin dünyayı yeniden dağıtacak gelecekteki çıkarlarını güvence altına alma oyununa dahil oldu. ABD uzun süredir Çin'e karşı mücadelesini askeri bir çatışmaya dönüştürmeye çalışıyor. Pek çok kişi bu savaşın ABD ile Çin arasındaki gizli çatışmayla bağlantısını takdir edemese de gerçekler bu bağlantıyı tüm çıplaklığıyla ortaya koyuyor...
ABD'nin Çin'e yönelik saldırganlığının arkasında ne var?
Ne siyasi ne de ekonomik yorumcuların bir konuyu unutmaması gerekiyor. Ekonomik çıkarlar ve ticari çıkarlar her düzeydeki çatışmaların kökenindedir. Her ne kadar ABD son on yılda Çin'in ekonomik gelişimini engellemek için defalarca hamle yapsa da, tüm bunlar sonuçta Çin ekonomisinde bir gerileme yerine hafif bir ilerlemeye yol açtı. Çin'in ekonomik lokomotifini durdurmak için son on yılda atılan tüm adımlar - "Kuş gribi", "COVID-19" gibi salgın hastalıklar, Çin'in dış ticaretine yönelik "tarife" savaşları, Çin'in "Tek Kuşak, Bir" politikasına karşı alternatif projelerin devreye sokulması gibi adımlar Yol" projesi işe yaramadı. Çünkü Çin bunların hepsini ödeyebilecek bir ülke.
ABD'nin bugün Kızıldeniz'deki Husi saldırılarını önlemedeki "başarısızlığı" da gülünç. Husiler, ABD'nin çıkarları doğrultusunda Çin ticaretine engel oluşturma hedefini gerçekleştiriyor. Kısa yoldan değil, Afrika kıtasını dolaşarak Batı pazarlarına mal ulaştırmak ve bunun için ilave 6,5 bin kilometre yol, 9 gün ekstra zaman harcanacak ve sonuçta Çin'in dış ticaretinin de artması anlamına gelecek. bloke olursa sermaye dolaşım hızı zayıflayacak ve dolayısıyla alınacak kar miktarı azalacaktır.
Peki ABD neden Çin'in ekonomik gelişimini engellemek için elinden geleni yapıyor?
Bu sorunun çok net bir cevabı var. ABD'nin arzusu Çin'in hızlı gelişimini engelleyerek zayıflatmak ve Çin'in önümüzdeki yıllarda dünyada ekonomik çıkarların yeniden dağıtılması sürecinde daha fazla pay sahibi olma iddiasını durdurmaktır. Çin tüm bu oyunları çok iyi anlıyor ve bu bağlamda kendi oyununu ustaca oynuyor.
Bugün ABD'nin dış borcu 35 trilyon dolara yakın ve her yıl 1,5 ile 2,0 trilyon dolar arasında artıyor. ABD'nin başka çıkış yolu yok. Hegemonyasını sürdürmek için Çin'in öne çıkmasına izin vermemelidir.
ABD'nin Çin'e karşı mücadelede avantaj elde etmek için seçtiği bir diğer yol ise askeri çatışmalardır. Tayvan ile Çin arasındaki çatışmanın askeri düzeye geçişi, Çin'in akıllı davranışının arka planında gerçekleşmedi.
Peki Rusya ile Ukrayna arasında üçüncü yıldır devam eden savaşın ABD'nin Çin'e göstermek istediği baskıyla ne alakası var?
Önce ABD'nin bu çatışmayı nasıl beslediğinin tarihine kısaca bir göz atalım, sonra bu ilişkiye dönelim. Bu savaşı körükleyen olayların tarihlerine dikkat edelim.
2-4 Nisan 2008 tarihlerinde Romanya'nın başkenti Bükreş'te 20. NATO zirvesi düzenlendi ve bu zirvede ABD Başkanı J. Bush, NATO'daki meslektaşlarına ciddi baskı uygulayarak onları davet etme fikrine destek vermelerini talep etti. Gürcistan ve Ukrayna'nın NATO'ya katılmasını sağlıyor. Ancak önerisi kabul edilmedi. J. Bush'un bu teklifi kabul edilmese bile NATO üyesi ülkeler, Gürcistan ve Ukrayna'nın NATO'ya kabulüne ilişkin muğlak bir maddenin Zirve sonuç belgesine eklenmesine, NATO'ya saygı göstergesi olarak itiraz etmiyorlar. bu örgütün lider durumu. O dönemde ABD'nin Moskova'daki büyükelçisi olan ve şu anda ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın direktörlüğünü yapan William Burns, Dışişleri Bakanlığı'na bir telgraf göndererek ABD hükümetini bu adımın Rusya'ya bir gerekçe sağlayacağı konusunda uyarmıştı. Kırım'a ve Doğu Ukrayna'ya askeri müdahalede bulunulması ve NATO'nun bu hamlesine Putin'in sert karşılık vereceğine şüphe yok. Profesyonel diplomat haklıydı. Batı'nın bu adımına ilk tepkiyi Rusya Gürcistan'da verdi. NATO'nun Bükreş Zirvesi'nin ardından Gürcistan, Batı'nın kışkırtmasıyla 7-8 Ağustos 2008'de Güney Osetya'ya saldırdı. Buna karşılık Rusya, 8 Ağustos'ta askeri güçlerini çatışma bölgesine konuşlandırdı ve eğer Batı ciddi bir şekilde müdahale etmeseydi, Rus birlikleri birkaç saat içinde Gürcistan'ın başkentini işgal edip Saakaşvili hükümetini devirebilirdi. Bakın, NATO'nun Bükreş Zirvesi'nden sadece 4 ay sonra Gürcistan, Güney Osetya'ya saldırıyor ve ağır bir yenilgiye uğruyor.
Gürcistan'daki olayların aksine ABD'nin Ukrayna'da daha fazlasını yapması gerekiyordu ve Rusya nihayet 2014'te Ukrayna ihtilafında önemli bir dönüm noktasına ulaşmayı başardı. ABD'nin Kiev'de düzenlediği darbenin ardından Rusya ile Ukrayna arasında gerginlikler artmaya başladı. Bu darbe Donbas'ta iç çatışmalara ve Rusça konuşan nüfusun haklarının ihlaline yol açtı. Artan çatışma ve Batı kaynaklı gerilimler, sonunda Rusya ile Ukrayna arasında askeri bir çatışmaya yol açtı. Rusya, 24 Şubat 2022'de Ukrayna'ya savaş başlattı. ABD sonunda istediğini aldı. ABD bugüne kadar bu askeri çatışmayı engellemek yerine alevlendirmeye devam ediyor. Aslında bu savaş başladıktan bir aydan biraz daha uzun bir süre sonra, yani Mart ayı sonunda sona erebilirdi. Mart 2022 sonunda İstanbul'da yapılan görüşmelerde Ukrayna ve Rusya, her iki tarafı da memnun eden anlaşmaya vardı. Anlaşmaya göre Ukrayna'nın NATO üyeliğinden vazgeçerek tarafsız statüsünü kabul etmesi, Rusya'nın da buna karşılık askerlerini savaşın başlamasından önceki sınırlara çekmesi gerekiyordu. Ancak Batı'nın ve başta ABD'nin baskıları nedeniyle Ukrayna bu belgeyi imzalamayı reddetti.
ABD bu çatışmada neyi başarmak istiyor? Hiç şüphe yok ki ABD, Çin karşıtı olarak gördüğü Rusya'nın bu savaşta tamamen mağlup olmasını istemiyor. Gelecekte kaynaklarından en iyi şekilde yararlanmak ve onu Çin'e karşı kullanmak için hacklenmiş ve kayıtsız bir Rusya'ya ihtiyacı vardı. Ukrayna bu savaşı çoktan kaybetti. Rusya'nın, Odessa kenti de dahil olmak üzere Ukrayna'nın güneyini işgal etmesi, ardından Moldova'ya çıkıp Prednistria'nın kontrolünü ele geçirmesi yakın gelecek meselesi.
ABD'nin bu savaştaki temel hedeflerinden biri Avrupa Birliği'ni Rusya ile karşı karşıya getirmek ve onu olabildiğince zayıflatmaktır. Anglo-Saksonların bu zoraki planı uzun süredir uygulanıyor. Bu planın bileşenlerinden biri de, yıllar önce olduğu gibi, gelecekte zayıflayacak ve çökecek olan İngiltere'yi Avrupa Birliği saflarından çıkarmaktı. ABD ve İngiltere'nin başını çektiği Anglo-Saksonların Avrupa Birliği'ni zayıflatma ve çökertme planı hayata geçiyor. Son dönemde ABD, Ukrayna'ya yardım konusunda sadece "dil savaşçısı" imajı yarattı. Rusya'ya karşı verilen bu savaşın kazanılması için Ukrayna'ya yüz milyarlarca dolar yardım yapılması gerekirken, cephede cephane sıkıntısı çeken Ukrayna ordusuna yapılan yardımlar uzun süredir neredeyse durduruldu. ABD'nin Ukrayna'ya tahsis etme sözü verdiği 60 milyar dolarlık yardım konusunda aylardır haber alınamadı. Böyle bir durumda tüm yük başta Almanya olmak üzere Avrupa Birliği'nin omuzlarına düşüyor. Ve Fransız-Ermeni karakterine göre Fransa, ortadaki tüm kapılar için oynamakla meşguldü.
ABD'nin bu savaştan temel beklentisi Rusya ve Ukrayna üzerinden Avrupa'ya giden tüm iletişimin kontrolünü ele geçirmektir. Dünyadaki ekonomik çıkarların yeniden dağıtılması, bölge haritasının değiştirilmesi anlamına gelmiyor. Bu sadece iletişimi kontrol etmek anlamına gelir. Gelecek oyunlarda Çin'in çıkarları nasıl sağlanacak? Bu konuda önümüzdeki yıllarda iki dev ABD ve Çin arasında anlaşmaya varılacak. Başlangıçta bilinen şey, Çin ile ABD arasında son yıllarda bu konuyla ilgili yapılan görüşmelerde, dağıtım süreçlerinin tamamlanmasının ardından ABD'nin Çin'e yüzde 25'lik pay teklif ettiği, Çin'in ise buna razı olmadığı ve kendi payını istediği yönünde. %50 olmak. Bu paylaşımın hangi düzeyde gerçekleştirileceği ilerleyen süreçte netleşecek.
Rusya-Ukrayna savaşının gerçek hedefleri belli...
Fikret Yusifov