Ekim ayında, savaşçı adı Abdul-Khakim Shishani olan Çeçen Rustam Ajiyev, Ukrayna'ya gitti ve tamamen Çeçenlerden oluşan bir askeri birliğe katıldı. Bu grup, Rus işgaline karşı Ukrayna tarafında savaşıyor. Şu anda 41 yaşında olan Ajiyev, 19 yaşından beri Rusya'ya karşı savaşıyor. Ukrayna'daki savaşı önceki savaşının devamı olarak görüyor.
'Savaş 1999'da başladı. 2000 yılında 19 yaşında halk direnişine katıldım. Ajiyev, 'Hayatım boyunca Rusya'ya karşı mücadeleye adadım' diyor. İkinci Çeçen Savaşı'nda İçkerya merkez cephesinin komutanıydı.
'Savaş bizim için bitmedi' diye vurguluyor.
Merkezcil
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Ukrayna'daki savaşı Moskova'nın beklediğinden çok daha uzun sürdü ve çok daha pahalıya mal oldu. Gözlemciler, görünürde sonu olmayan bu savaşın, oldukça merkezileşmiş Rusya Federasyonu'nda merkezkaç kuvvetlerin yükselişine yol açtığını söylüyor.
Temmuz ayında Prag'da Rusya'nın Özgür Halkları Forumu toplantısı düzenlendi. Putin ve savaş karşıtı grupların bu toplantısı, savaşın başlamasından bu yana dört kez gerçekleşti. 'Bu forumun amacı, Rusya'nın tam ve geri döndürülemez bir şekilde sömürgeleştirilmesidir. Hedefimiz, ancak Rusya Federasyonu'nun uluslararası hukuka tabi olarak varlığına son verildiği ve bağımsız, özgür ve umarız demokratik bir ülke haline geldiği zaman gerçekleşecektir.'
Hükümet sisteminde kaos
Böyle bir senaryonun nasıl sonuçlanacağı konusunda farklı görüşler var. Pek çok analist, savaşın Putin'in yaklaşık 25 yılda inşa ettiği merkezi güç yapısını sarstığı konusunda hemfikir. Batı tahminlerine göre, Rusya savaşta en az 20.000 asker kaybetti. On binlerce asker yaralandı, yakalandı veya kayboldu. Yüzbinlerce insan ülkeyi terk etti, çoğu en iyi döneminde. Uluslararası toplum Rusya'ya karşı yıkıcı yaptırımlar uyguluyor. Ağırlıklı olarak Moskova'nın petrol ve doğalgaz gelirlerini hedef alan bu sert önlemlerin etkileri şimdiden hissedilmeye başlandı.
'Hükümet sisteminde bazı karışıklıklar görüyorum. Kurdukları dikey güç hattı önemli bir anda sallanmaya başlar. Putin savaşı kaybederse - ki bu çok gerçekçi bir olasılık - o zaman hükümeti değiştirmek için meşru bir yol göremiyorum. Sonuç olarak, 'siloviki' (güvenlik ve güç yapıları çalışanları - çev.) sorunu kendi aralarında çözecektir' diyor siyasi analist Dmitry Oreshkin.
Bölgesel seçkinlerin zayıflığı
Bazı analistler, Rusya içindeki bölgesel seçkinlerin zayıflığına dikkat çekiyor. Putin'in sisteminin bölge liderlerini Moskova'ya çok daha bağımlı hale getirdiğini söylüyorlar. Artık seçmenlerine Moskova'ya olduğu kadar bağımlı değiller. Çoğu durumda, Rusya'daki etnik azınlıkların gerçek liderleri son birkaç yılda ya ülkeyi terk etti ya da 'aşırılık yanlısı' oldukları gerekçesiyle zulüm gördü.
Analist Nikolay Petrov, '1980'lerin sonu ve 1990'ların başındakinin aksine, merkezden kaçabilecek oyuncular görmüyoruz' diyor.
Ancak, 'Sovyet imparatorluğunun çöküşünün tamamlanmadığına ve devam edebileceğine' inanıyor. Ona göre önümüzdeki 15 yıl içinde 'yarı federal veya konfederal' bir devlet, 'hatta parçalı bir şekilde var olan ayrı bölgeler' ortaya çıkabilir.
Düşmek mümkün mü?
Columbia Üniversitesi'ne bağlı Harriman Enstitüsü'nde Rusya'da etnik kimlik konusunda uzman olan ve Constructing Şikayet: Rusya Cumhuriyetlerinde Etnik Milliyetçilik kitabının yazarı Elise Giuliano, Rusya'daki hükümet karşıtı duyguların bölgeden kaynaklandığını söylüyor. Putin döneminin koşulları, bu tür hassas konularda kamuoyu araştırmasını imkansız kılıyor.
'Savaşa karşı muhalefetin Rus devletine karşı muhalefete yol açması mümkündür. Ancak bunu şu anda görmüyoruz, bu nedenle Rus devletinin çöküşü gerçekçi görünmüyor. Ancak olayların gidişatının ne getireceğini önceden söylemek imkansız' diyor Giuliano.
Emekli bir CIA, ABD Dışişleri Bakanlığı ve RFE/RL analisti olan Paul Goble, çoğu gözlemcinin SSCB'nin çöküşünü 'aylar veya haftalar' öncesinden tahmin edemeyeceğini vurguluyor.
Goble, Putin'in Rusya'nın potansiyel çöküşünü kabul ettiğini çünkü 'onun eylemlerinin Sovyetler Birliği'nin yeniden kurulmasını değil, azınlık çatışması ve Rusya'nın dünyadan tecrit edilmesi de dahil olmak üzere dağılmasına yol açan koşulların yeniden kurulmasını [hatırladığını]' söylüyor.
İmparatorluğun düşüşü mü?
Aynı zamanda, etnik azınlıkların kendi kaderini tayin etme hareketlerinde Rusya'nın çökme yolunda olduğuna dair yaygın bir kanaat var.
Ekim ayında Kalmık Halk Kongresi'ne başkanlık eden Arslang Sanjiyev, 'İmparatorluğun çöküşü apaçık ortada' diyor. Kongre, Kalmık Cumhuriyeti'nin bağımsızlık beyannamesini kabul etti. Kalmıkya, Rusya'nın güneyinde, Volga Nehri'nin aşağı kesiminde ve Hazar Denizi kıyılarında yer alan bir cumhuriyettir ve nüfus çoğunlukla Budist Kalmıklardan oluşur.
Aralık ayında, Rusya'nın Özgür Halkları Forumu, Ukrayna'ya yönelik saldırının başlamasından bu yana İsveç'in Helsingborg kentinde dördüncü toplantısını yaptı. Bu sefer adını Rusya Sonrası Özgür Halklar Forumu (FSNPR) olarak değiştirmişti. Çeçenler, Tatarlar, Başkurtlar, Nogaylar, Çerkezler, Karelyalılar, Kazaklar ve diğer halkların temsilcilerinin katıldığı bu etkinliğe Rusya'yı 'iflas etmiş bir devlet' diyen ve 'Rusya Federasyonu'nun varlığının sona erdirilmesi' talep eden bir deklarasyon imzalandı. O forumda Karelya ve 'Sibirya Konfederasyonu' için bağımsızlık beyanları kabul edildi. Uzun süredir önerilen Sibirya Konfederasyonu, Rusya'nın petrol ve gaz zengini doğu bölgelerini kapsıyor.
Moskova'ya Zulüm Bu tür hareketlerin tehdidini ciddiye alan Moskova, ulusal azınlıklara mensup siyasi ve sosyal örgütlere ve aktivistlere zulmediyor . Ukrayna'ya yönelik saldırıdan kısa bir süre önce önemli ölçüde artan bu tür önlemler 10 aydır devam ediyor. Temmuz ayında Moskova, Özgür İdil-Ural sivil hareketini 'istenmeyen bir örgüt' ilan etti. Bu hareket, Orta Volga bölgesinde bağımsız bir devletin kurulmasını teşvik ediyor. Bundan bir ay önce All-Tatar Halk Merkezi 'aşırılık yanlısı' etiketi nedeniyle kapatıldı.
Tarihçi Maksim Kuzakhmetov, St. Petersburg'da yaşıyor ve 'Ingria Without Borders' Telegram kanalını yönetiyor. Ingria'nın tarihi bölgesinin bağımsızlığını destekliyor. Ingria, St. Petersburg çevresindeki alandır. Peter, İsveç ile savaşı kazandıktan sonra 18. yüzyılın başlarında burayı işgal ettim. Kuzakhmetov, yakın zamana kadar aktivistlerin Ingrian bayrakları ve sloganları taşıyarak açıkça yürüyebildiklerini söylüyor.
'Uzun yıllar, benzer düşünen insanlarla özgürce bir araya geldim ve ayrılma olasılıklarını tartıştım. Ancak son zamanlarda bu kabul edilemez ve suç teşkil eden bir eylem olarak görülüyor' diyor Kuzakhmetov.
Kiev'i elinde tutamayan Moskova savaş bölgesine daha fazla insan kuvveti göndermeye başlayınca, etnik azınlıklar arasındaki hoşnutsuzluk 100 kattan fazla artmaya başladı. Kendi uluslarının adamlarının Moskova'nın emelleri uğrunda ölmek üzere savaşa gönderildiğini, kendilerine haksızlık edildiğini giderek daha fazla hissetmeye başladılar.
Analist Oreshkin, herhangi bir coğrafyacının, insan kayıplarının toplam sayısını bölgelerin nüfusuyla karşılaştırabileceğini ve sonuçların ne kadar felaket olduğunu görebileceğini söylüyor.
'Örneğin Tivan'da her 3 bin 300 yetişkine bir asker ölürken, Moskova'da bu rakam her 480 bin yetişkine bir asker düşüyor. Bu da 100 kattan fazla fark anlamına geliyor' dedi.
Eylül ayında Putin'in askeri seferberlik duyurusu, bağımsızlık hareketleri için bir başka itici güç oldu. Tüm baskılara rağmen ülkenin güneyinde ve Kuzey Kafkasya'da seferberliğe karşı büyük protestolar düzenlendi. Ülke çapında düzinelerce askeri komiser saldırıya uğradı. 700.000 kadar genç Rus ülkeyi terk etti. Bu bilgi Ekim ayında 'Forbes' dergisi tarafından Kremlin ile ilgili bir kaynağa atıfta bulunularak verildi.