Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan da yerel Public TV'ye verdiği son röportajda Bakü ve Erivan'ın davaları karşılıklı olarak geri çekme olasılığından da bahsetti.

"Eğer gerçek barışa ulaşırsak ve bir barış anlaşması imzalarsak o zaman böyle bir anlaşma düşünülebilir. Bu, geçmişte yaşanan olaylardan dolayı ne bizim ne de onların birbirimize karşı dava açmaması gerektiği anlamına geliyor" dedi. Hiç şüphe yok ki Erivan, Azerbaycan'a yönelik saldırının ve bu saldırının ülkemize, halkımıza, ekolojimize vereceği ağır darbelerin çok büyük olacağının bilincindedir. İmzalanacak barış belgesinden sonra karşılıklı taleplerden vazgeçmek mümkün mü? Ermenistan Başbakanı'nın eski özel görevler özel temsilcisi ve "Aydınlık Ermenistan" partisinin lideri Edmon Marukyan, bir hafta önce Azerbaycan'ın resmi temsilcileriyle görüştüğünü ve Bakü'nün bir başvuruda bulunmaya hazırlandığını söylediğini söyledi. Uluslararası Adalet Divanı'nda Ermenistan'a karşı dava açıldı. "Son hesapları yaptıklarını, Ermenistan Cumhuriyeti'nden yaklaşık 1 trilyon dolar talep etmeyi düşündüklerini açıkladılar. Talebin daha önce sunulup sunulmadığını açıklama istediğimde bana belgelerin hazırlandığını söylediler." dedi Marukyan.

Eski özel temsilci, Azerbaycan temsilcilerinin isimlerini vermeyi reddetti ve onların sadece resmi görevli olduklarını vurguladı. Bazı haberlere göre, barış anlaşması taslağında üzerinde anlaşmaya varılmayan noktalardan biri de, tarafların gelecekte uluslararası mahkemelerde birbirlerine karşı dava açmamalarının yanı sıra, açılmış davaları geri çekme yükümlülüğünün de yer alması. Ermenistan kısa bir süre önce bu konuda bir anlaşmaya varılabileceğini duyurdu. Marukyan, barış anlaşmasında uluslararası mahkemelerde karşılıklı taleplerden feragat maddesi kabul edilse bile, Azerbaycan'ın Ermenistan'a karşı hiçbir zaman dava açmayacağına dair kesin bir garanti bulunmadığından endişe duyduğunu ifade etti. Taslak barış belgesinde böyle bir madde var mı? Marukyan'ın sözleri neyi gösteriyor? Tazminat ödeyemeyecek olan Ermenistan'ın toprak imtiyazı vermesi mümkün müdür? 

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Public Television'a verdiği son röportajda genel olarak Azerbaycan'la barış süreci hakkında iyimser bir şekilde konuştu. Paşinyan, öncelikle Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki müzakere sürecinde bazı olumlu gelişmelerin olduğunu söyledi. İkinci olarak Başbakan, yıl sonuna kadar barış anlaşmasının imzalanması için her şeye hazır olduğunu söyledi. Analist Elhan Şahinoğlu'na göre yıl sonuna sadece bir ay kaldı: "Paşinyan'ın "Yıl sonuna kadar her şeye hazırım" sözleri, Aralık ayında Azerbaycan'la barış anlaşması imzalamaya çalışacağı anlamına geliyor. Durum böyleyse Nikol Paşinyan'ın bir ay içinde Ermenistan Anayasası'nda Azerbaycan'a toprak talebini içeren maddeyi bir şekilde ana yasadan çıkarması gerekiyor. Onsuz bir barış anlaşması imzalamak imkansızdır. Anayasa değişikliğinin hayata geçirilmesi için referanduma gidilecek zamanın olmadığı açık. Paşinyan ve ekibi referandumu bir sonraki parlamento seçimleri sonrasına erteledi."

E. Şahinoğlu'na göre Paşinyan, Ermenistan Anayasası'nın Azerbaycan topraklarına yönelik iddiayı yansıtan bağımsızlık ilanına yalnızca kısmen atıfta bulunduğu yönünde: "Ancak o beyanda Karabağ'ın entegrasyonuna ilişkin özel bir hüküm var. Ermenistan'a yöneliktir ve Ermenistan Anayasası'nda da bu hükme atıf bulunmaktadır. Dolayısıyla Paşinyan'ın temel yasadaki bağımsızlık ilanından kurtulmanın bir yolunu bulması gerekiyor. Aksi takdirde Paşinyan'ın bu yıl sonuna kadar barış anlaşması imzalanacağı umudu gerçekleşmeyecek. Paşinyan ve ekibi, resmi Bakü'nün Ermenistan Anayasası'nda değişiklik yapılması konusunda geri adım atmayacağını anlamadı. Barış anlaşmasının imzalanmasının önündeki tek engel anayasadaki hükümdür. İki ülke arasındaki sınır müzakereleri devam ediyor, Zengezur koridoru konusunda taraflar ortak paydaya ulaşmaya çalışıyor, bu iki yönde ilerleme var. Paşinyan, ağustos ayı sonunda yaptığı açıklamada, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in bir diğer talebi olan Minsk Grubu'ndan resmen vazgeçmeye hazır olduğunu da ima etti. Bu nedenle Paşinyan'ın barışın, istikrarın ve bölgesel işbirliğinin önündeki tek engeli ortadan kaldırması gerekiyor."

Fuad Aliyev

Siyasi yorumcu Fuad Aliyev, her durumda tazminat davası açılması gerektiğine inanıyor: "Ermenistan 30 yıldır verdiği maddi ve manevi zarardan bu kadar kolay kurtulamaz. Bir barış anlaşması bir uzlaşma belgesi olabilir ama unutulma anlamına gelmez. Nicole'ün korkusu ya yıllarca tazminat ödemek zorunda kalacakları ya da arazinin pay vermek zorunda kalacağıdır. Uluslararası uygulamada da durum budur. Dolayısıyla teklifi tam bir Ermeni hilesidir, barış anlaşmasından sonra Ermenistan'ın cezasız kalmasını istiyor. Ancak Azerbaycan devletinin buna razı olmaması gerekir. Vatandaşlarımızın malları tahrip edildi, gasp edildi, dini ve kültürel anıtlarımız yok edildi, tarım, enerji kaynakları, zenginlikler zarar gördü ve sömürüldü. Barış anlaşmasından dolayı onları affedemeyiz."

F. Aliyev, Azerbaycan'ın Karabağ'daki enerji kaynaklarının yağmalanması nedeniyle ayrı ayrı dava açtığını anımsatıyor: "Karabağ'ın her sakini, Ermenistan'ı Avrupa Mahkemesi'ne sunarak tazminat talebinde bulunabilir. Malları yok edildi. İşgal sırasında genel olarak fauna ve flora yok edildi ve Kelbecer'in altın yataklarından bakır yataklarına kadar yer altı kaynaklarımıza el konuldu. Paşinyan bu gerçekleri çok iyi biliyor ve artık bu önerileri dile getiriyor. Bana göre resmi Bakü bunu kabul etmeyecektir, barış metninde böyle bir madde yok. Ermenistan en iyi ihtimalle toprak tavizleri vererek kendisini cezadan bir dereceye kadar kurtarabilir. Bu ülkenin verdiği zararın 800 milyar civarında olduğu tahmin ediliyor. Hatta bu sayı daha da fazla olabilir."

Emil SALAMOĞLU