Özbekistan'da 9 Temmuz'da yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerinde günü kimin kazanacağına dair çok az şüphe var.
On yılın büyük bir bölümünde Başkan Shavkat Mirziyoev, Orta Asya'nın en kalabalık ülkesinde bazı reformlar ve değişim için iyimserlik getirerek havayı belirledi ve birçok analistin söylediğine göre daha tanıdık ve baskıcı bir havaya büründü.
Seçimlere katılma şansı hiç olmayan bir kişi, siyasi parti kurma girişimlerinin defalarca ve bazen yetkililer tarafından şiddetle engellendiğini gören rejim karşıtı eski bir üniversite rektörü olan Xidirnazar Allaqulov'dur.
Ancak Mirziyoev yeni bir cumhurbaşkanlığı dönemine -yakın zamanda yapılan bir anayasa değişikliği sayesinde beş yıldan yedi yıla uzatılmış- göz dikerken, diktatörün çok övülen siyasi erimesinin sınırlarını belki de en iyi gösteren şey, Allaqulov ve destekçilerinin devletle karşılaşmalarıdır.
67 yaşındaki Allaqulov, RFE/RL'ye telefon görüşmesinde, '32 yıllık bağımsızlık boyunca siyasi arenamızda hiçbir rekabet olmadı,' dedi. ikinci kez
Allaqulov duygusal bir şekilde, 'İstemiyorlar. Adalet istemiyorlar. Hukukun üstünlüğünü istemiyorlar,' diye yakındı.
'Mevcut En Kirli Yöntemler'
Seçim kampanyasının başladığı 10 Mayıs'tan bu yana cumhurbaşkanlığı için Mirziyoev'in üç doğrudan rakibinden böyle bir açıklama gelmedi ve beklenmiyor.
Üçlüden biri eski bir eğitim bakanı, diğeri eski bir yüksek rütbeli ormancılık yetkilisi ve üçüncüsü kölece sadık Özbek Senatosu'ndaki görevinden yeni çıkmış bir kariyer hakimi.
2 Temmuz'da devlet televizyonu, ne Mirziyoev'in ne de aday arkadaşlarının katılmadığı iki cumhurbaşkanlığı seçim 'tartışmasının' ikincisini yayınladı.
Özbekistan Devlet Başkanı Shavkat Mirziyoev, birçok analistin söylediğine göre daha tanıdık ve baskıcı bir havaya girmeden önce bazı reformları başlattı.
Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, dört adayın atanmış temsilcileri arasındaki tartışmalar düşük enerjili ve tartışmasız geçti.
Kritik olmayan bu üç rakip gibi, Allaqulov da eski bir devlet çalışanı, ancak onun durumunda, gelecekteki bir hapis cezası şu anda gelecekteki bir hükümet işinden daha olası görünüyor.
Geçen ay Fergana'da Hak, Terakki ve Vahdet partisi için imza toplarken kendisi ve destekçileri daha önce hiç görmedikleri kişiler tarafından saldırıya uğradı.
Çatışma karakola sıçradıktan sonra Allaqulov, kendisinin, oğlunun ve torununun sivil giyimli bir grup adam tarafından yakalandığını iddia ediyor.
Bizi mermer zemine zorladılar. Allaqulov, bacaklarımızı büktüler, baskı noktalarımızı dövdüler, nefes almamızı engellediler ve cinsel organlarımızı büktüler ve elle tuttular' dedi.
İddia edilen saldırılar sırasında görünüşte yaralanmış olmasına rağmen - Allaqulov, RFE/RL'ye vücudunda morluklar ve oğlunun midesinde dikişler olduğunu söylediği birden fazla fotoğraf gönderdi - şu anda polis memurlarını yaraladığı iddiasıyla soruşturma altında olan Allaqulov, Ferghana polisi basın açıklamasına göre.
'Partimizin çalışmalarını engellemek için en kirli yöntemleri kullanıyorlar.' 'Bu kez açıkça şiddet uyguladılar. Mayıs ayında Andijon'da bir grup kadın bize tuzak kurdu. Temizlikçi gibi giyinmişlerdi ama aslında normal kıyafetlerine bürünmüş polis memurlarıydılar.'
Yerel seçim komisyonunun bir üyesi, 24 Ekim 2021'de Taşkent'te Özbekistan'da yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimleri sırasında seçmenleri evlerinde ziyaret ederken mobil oy sandığıyla yürüyor.
7 Haziran'da Ferghana'da meydana gelen olay, Allaqulov'un o yılın ilerleyen zamanlarında yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarışmak istediğini açıkladıktan kısa bir süre sonra kayıtsız partisi için bir kongre düzenlemeye çalıştığı Şubat 2021'den bu yana yaşadığı en kötü gözdağı temsil ediyor. (Özbekistan'da bir adayın oylamaya katılabilmesi için kayıtlı bir parti veya dernek tarafından aday gösterilmesi gerekir.)
Bu vesileyle, Taşkent'teki evi bir güvenlik birliği ekibi tarafından kuşatıldı ve Allaqulov, arabayla yaklaşık beş saat uzaklıktaki Andijon'a götürüldü ve burada polis, bir vatandaşın kendisine karşı şikayette bulunduğunu söyledi.
En son olayda olduğu gibi Allaqulov, aile üyelerinin baskın sırasında memurlar tarafından fiziksel tacize uğradığını iddia ediyor.
Allaqulov, 'Evimin hemen çevresindeki alana yaklaşık 15 video kamera yerleştirdiler' dedi. 'Beni sağdan soldan filme alıyorlar. Diğer birçok aktivist için de durum aynı.'
İnançtan 'Derin Depresyona'
Siyasi çoğulculuk, Mirziyoev'in 2016'da Karimov'un ölümüne kadar 13 yıl başbakanlık yaptığı İslam Karimov'un katı saltanatından kalan apaçık kırmızı çizgilerden biri.
Diktatörün ölümünden bu yana yalnızca bir yeni siyasi parti ortaya çıktı ve Özbekistan Ekolojik Partisi (OEP) 2019'da tescil kazandı.
2015 yılında eski Özbekistan Devlet Başkanı İslam Karimov.
Ve eski ormancı Abdushuqur Hamzaev'i yaklaşan seçimlere aday gösteren OEP'nin bağımsız bir güç olarak görülmesi pek mümkün değil.
Allaqulov'a göre, parti kayıt kampanyasına imza atan kişiler yetkililer tarafından sistematik olarak taciz ediliyor.
2021'de - partinin kaydı ilk kez reddedildiğinde - Adalet Bakanlığı gerekli 20.000 imzanın yalnızca yarısının geçerliliğini kabul etti; bu, hak savunucularının uzun süredir gerçekçi bulmadığı bir eşik.
Bakanlık, son ret kararında, partinin belgeleri arasında sunduğu imzalardan yalnızca 1.439'unu onayladı.
Mirziyoev, kendisine görev süresinin 'sıfırlanması' ve art arda iki dönem daha aday olma hakkı veren anayasa referandumunun öncesinde de dahil olmak üzere, Yeni Özbekistan fikrini siyasi kampanyalarının merkezine yerleştirdi.
Pamuk tarlalarında zorla çalıştırmayı neredeyse tamamen ortadan kaldırdığı, ülkeyi turizme ve yatırıma açtığı ve sınırlı medya özgürlüğüne izin verdiği için takdir topladı.
Karakalpakstan, Özbekistan
Ancak görevdeki ilk döneminde bile geri dönüşler dikkate değer hale gelirken, geçen yıl Temmuz ayında sözde özerk Karakalpakistan cumhuriyetinde azınlık huzursuzluğuna yönelik ölümcül baskı, diktatörün ulusal sloganını ciddi şekilde baltaladı.
Geçen hafta, Kerimov sonrası çözülme döneminde çiçek açan özel medya kuruluşlarından biri olan Gazeta.uz, bu olayların yıl dönümüne denk gelen bir makaleyi açıklama yapmadan sildi.
Silinen makale, kan dökülmesini 'önlenebilecek bir trajedi' olarak nitelendirirken, bir eyalet komisyonunun krizle ilgili uzun süredir gecikmiş raporunu henüz yayınlamadığına dikkat çekti. Ayrıca, birkaç raporun çok daha yüksek olduğunu öne sürdüğü 21 kişinin resmi ölü sayısı hakkında şüphe uyandırdı.
Siyasi analist Rafael Sattorov, Carnegie Endowment for International Peace'in Mayıs ayındaki bir köşesinde, cumhuriyetin anayasal statüsünün düşürülmesine yönelik sonradan rafa kaldırılan önerilerin tetiklediği şiddeti '[Mirziyoev'in] yönetiminin bugüne kadarki en büyük siyasi krizi' olarak nitelendirdi.
Analist, Mirziyoev'in şu anda bir 'reformcu muamması' ile karşı karşıya olduğunu ve gelişmesine yardım ettiği değişim talebinin 'iktidarı pekiştirme kampanyasını engellediğini' kabul ettiğini belirtti.
Temmuz 2022'de sözde özerk Karakalpakistan cumhuriyetinde azınlık huzursuzluğuna yönelik ölümcül baskı, Mirziyoev'in 'Yeni Özbekistan' ulusal sloganını kritik bir şekilde baltaladı.
Allaqulov, Özbeklerin Kerimov sonrası dönemin başında 'umduklarını ve inandıklarını' kabul ediyor, ancak 'kanunsuz bir diktatörlük' içinde 'derin bir depresyona' düştüklerini savunuyor.
Ve ülkenin en büyük lideri hakkında kötümser olmak için iyi nedenleri var.
2004 yılında Afgan sınırına yakın Termez kentindeki devlet üniversitesinin rektörü olarak görevden alınmasına imza atan kişi, o zamanlar başbakan olan Mirziyoev'di.
Bunu, görevden alınması konusunu Cenevre'deki BM İnsan Hakları Komitesi'ne götürmeden önce, beklenmedik bir şekilde beraat ettiği bir ceza davasının yanı sıra ona karşı bir halkla ilişkiler kampanyası izledi.
Mirziyoev'in yönetiminin bir yılı olan 2017'de komite onun lehine karar verdi, ancak Allaqulov görevine iade edilmedi.
Özbekistan WEB HARİTASI
Allaqulov, Özbek güvenliğinin taleplerine atıfta bulunarak, 'Pek çok insan için, rektörlük rolü sistemimizdeki en kazançlı görevlerden biridir, çünkü bu ofisten çok fazla yolsuzluk planı geçmektedir. Ben rektörken hepsini engelledim.' servisler ve daha sonra onu mahkemelerde kovalayan devlet savcısı.
Parti kurma kararını 'Ben bundan ne öğrendim? Haksızlıklarla tek başınıza mücadele etmenin imkansız olduğunu öğrendim' diyerek parti kurma kararını açıkladı. 'Bu ülkede hukukun üstünlüğü altında yaşamak isteyen pek çok insan - özellikle gençler - var.'
Norveç Helsinki Komitesi'nin Orta Asya'daki bölgesel temsilcisi Marius Fossum, Allaqulov'un siyasi kariyerinin, 9 Temmuz yarışının favorisi eleştirilemeyeceği sürece muhtemelen tehlikeli olmaya devam edeceğini tahmin ediyor.
RFE/RL'ye konuşan Fossum, '[Allaqulov] siyasi planlarını açıklayarak başkana açıkça meydan okuyordu ve bu nedenle tepkiyi görüyoruz.' 'Cumhurbaşkanına ve ailesine dokunmayın. Bu, bugünün Özbekistan'ında hala en önemli kırmızı çizgidir.'
Yorum Ekle
