PARİS - Rusya'nın 2014'te Kırım'ı ilhak etmesinin ardından planlanan ve 2018 yılında hazırlıklarına başlanan NATO tarihinin en büyük hava tatbikatı, 'Air Defender 23' bugün başladı. 10 gün sürecek tatbikata 10 binden fazla asker ve 25 NATO üyesi ülkeden yaklaşık 250 uçak katılıyor. Diğer yandan, Fransa, Almanya ve Polonya liderleri Paris'te Elysee Sarayı'nda NATO zirvesi için buluşuyor. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise, ABD Başkanı Joe Biden ile görüşmek üzere Washington'a gidiyor. NATO üyeliği Türkiye'nin veto engeline takılan İsveç ve Türkiye heyetleri de Çarşamba günü toplanıyor. NATO tarafından düzenlenen ve Almanya tarafından koordine edilen yakın tarihinin en büyük hava tatbikatı 'Air Defender 23', 4 yıl süren hazırlık çalışmalarının ardından bugün başladı. Tatbikat, NATO'nun Almanya'daki üslerinden koordine ediliyor ve başta Rusya olmak üzere olası tehditler karşısında, 'üyelerin birliğini göstermeyi' amaçlıyor. Tatbikat, 'bir NATO ülkesinin silahlı bir saldırının kurbanı olması durumunda, ittifakın her üyesinin bu şiddet eylemini tüm üyelere karşı yöneltilmiş bir silahlı saldırı olarak değerlendireceğini ve NATO'nun yardımına koşmak için gerekli gördüğü önlemleri alacağını' düzenleyen, NATO'nun kurucu anlaşmasının ünlü '5'inci maddesine' dayanarak yapılıyor. Tatbikatla NATO topraklarında bulunan şehirlere, havaalanlarına veya limanlara yönelik bir saldırı olması durumunda, birlikte çalışabilirliği ve insansız hava araçlarına ve seyir füzelerine karşı korumayı güçlendirme amaçlanıyor. 'Air Defender 23' tatbikatı, Almanya, Belçika, Bulgaristan, Hırvatistan, Danimarka, İspanya, Estonya, ABD, Finlandiya, Fransa, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Japonya, Letonya, Norveç, Hollanda, Çek Cumhuriyeti, Romanya, Birleşik Krallık, Slovenya, Türkiye ve Litvanya'dan askerleri bir araya getiriyor. NATO üyeliğine aday İsveç de bu tatbikata katılıyor. Tatbikat ağırlıklı olarak Almanya'da, ancak aynı zamanda Çek Cumhuriyeti, Estonya ve Letonya'da da yapılacak. Alman ordusu, operasyonların büyük bir kısmının Alman hava sahasında gerçekleştirileceğini, ancak Çek Cumhuriyeti ve Hollanda'daki iki hava üssünün operasyonlara ev sahipliği yapacağının altını çiziyor. Amerika'dan 100'ü aşkın uçak Tatbikat için gönderilen 250 uçaktan 100'ü doğrudan ABD Hava Kuvvetleri'nden geldi. ABD Ulusal Hava Muhafızları (ANG) 100'ü aşkın uçakla tatbikata katılıyor. Türkiye de, Türk Silahlı Kuvvetleri'ne bağlı 151’inci Filo Komutanlığı bünyesindeki 3 adet F-16 savaş uçağı ile tatbikatta bulunuyor ANG direktörü General Michael Loh, 'Tatbikat, ABD'nin Avrupa'daki kalıcı varlığını tamamlamayı ve kıtada genellikle sürdürülenden daha büyük ölçekte eğitim sağlamayı hedefliyor' dedi. General Loh, pek çok müttefikin ilk kez birlikte çalışacağını belirterek, 'sahip olunan eski ilişkileri besleyeceklerini, ancak aynı zamanda yeni ilişkiler de kuracaklarını' kaydetti. Alman Hava Kuvvetleri (Luftwaffe), AD23 sırasında hava operasyonlarının komuta ve kontrolünü sağlayacak. Lutfwaffe Komutanı General Ingo Gerhartz da, 'Tatbikatın kısmen Rusya'nın 2014'te Kırım'ı ilhak etmesine yanıt olarak 2018'de tasarlandığını, ancak özellikle kimseyi hedef almadığını' vurguladı. Rusya'ya mesaj NATO müttefikleri tatbikatla Rusya'ya, 'Batı'nın Amerikalıların yardımıyla bir saldırı durumunda misilleme yapabilecek araçlara sahip olduğunu göstermeyi' hedefliyor. Bir taraftan da müttefikler, 'birlikte çalışma ve savaşma yeteneklerini, büyük birlikleri hareket ettirme yeteneğini, farklı dil ve kültürlere sahip devletler arasındaki iletişim yeteneklerini, bilgi toplama ve analiz gücünü test etmeyi' amaçlıyor. Topraklarının 'her santimetresini' savunmaya kararlı olduğunu açıklayan NATO, 'Polonya ve Litvanya ile sınır komşusu olan Rus yerleşim bölgesi Kaliningrad yönünde herhangi bir uçuş göndermeyeceğine dair' güvence verdi. Her ne kadar ABD'nin Berlin Büyükelçisi Amy Gutmann 'Biz bir savunma ittifakıyız ve bu tatbikat savunma amaçlı planlandı' dese de, bu manevralar aynı zamanda 'Rusya'ya bir mesaj vermeyi' de hedefliyor. Macron, Duda, Scholz Paris'te görüşüyor NATO'nun Litvanya'nın başkenti Vilnius'daki zirvesi yaklaşırken, Ukrayna ve NATO kulisleri de hızlanıyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Weimar Üçgeni kapsamında Elysee'de bu akşam bir araya geliyor. Görüşmede, Ukrayna'ya sağlanacak askeri yardım ve güvenlik garantileri konusunda koordinasyon sağlama konusu tartışılacak. NATO'nun 3 büyük Avrupa ülkesinin lideri, 29-30 Haziran'da yapılacak AB liderler zirvesi ve 11-12 Temmuz'da Vilnius'ta yapılacak NATO zirvesine de hazırlık yapacak. Emmanuel Macron ilk olarak, Rusya'nın saldırısı karşısında Ukrayna'yı destekleyen ve Avrupa'daki Rus tehditlerini kınayan en güçlü ülkelerden biri olan Andrzej Duda ile ikili olarak bir araya gelecek. Elysee Sarayı'ndan yapılan açıklamaya göre, daha sonra üç lider çalışma akşam yemeğinde buluşacak. Akşam yemeğinde 'Ukrayna'nın karşı saldırısını gerçekleştirmesini sağlamak için askeri yardımda ve özellikle de saldırının ardından insani yardımda gerekli Avrupa koordinasyonu' tartışılacak. Fransa cumhurbaşkanlığı, 'Ukrayna'nın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü garanti altına almak için uzun vadede sağlanabilecek güvenlik garantileri de söz konusu olacak' açıklamasında bulundu. Ancak üç liderin gündeminde, Eylül ayı sonunda görev süresi dolacak olan Jens Stoltenberg'in yerine kimin geleceği konusu da ele alınacak. NATO içinde, Genel Sekreter'in Rusya'ya komşu Doğu Avrupa ülkelerinden birinden gelmesi yönünde önemli bir talep var. Jens Stoltenberg bu çerçevede, ikili görüşmeler yaptıktan sonra bugün ABD Başkanı Joe Biden ile görüşmek için Washington'a gidiyor. Öte yandan, İsveç'in Vilnius'ta yapılacak bir sonraki NATO zirvesine kadar tam üye olma hedefine sadece bir ay kaldı. İsveçli ve Türk yetkililer, İsveç'in NATO başvurusunu görüşmek üzere bu hafta Çarşamba günü bir araya gelecek.   Arzu Çakır