İstanbul Sanayi Odası’nın merakla beklenen “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2024” araştırmasının sonuçları açıklandı. Üretimden satışlarda nominal olarak yüzde 41 artış yaşanmasına rağmen, firmaların kârlılık performansı düşüş gösterdi. Şirketlerin kur zararları ve enflasyon muhasebesi kaynaklı kayıpları dikkat çekti.
Lider Değişti: Zirvede İstanbul Asfalt Fabrikaları
Bu yıl listede önemli sıçramalar yaşandı. 2023’te 283. sırada bulunan İstanbul Asfalt Fabrikaları, 2024’te 4 milyar 186 milyon TL üretimden satışla listenin zirvesine oturdu. Onu Yılmaz Redüktör ve Boyteks Tekstil takip etti. Her üç firma da geçen yıl listede oldukça alt sıralarda yer alıyordu.
Kârlılıkta Sert Düşüş
Her ne kadar üretimden satışlar 1 trilyon 393 milyar TL’ye ulaşarak ciddi bir artış gösterse de, faaliyet ve satış kârlılığı verilerinde çarpıcı gerilemeler yaşandı:
Faaliyet karı: %18,9 düşüşle 118 milyar TL
Faaliyet kârlılığı: %12,6’dan %7,3’e geriledi
Vergi öncesi kar-zarar toplamı: %63,8 azalışla 34 milyar TL
Satış kârlılığı: %8,2’den %2,1’e düştü
Bu düşüşte, enflasyon muhasebesi sonucunda oluşan 20,6 milyar TL’lik zararın önemli rol oynadığı açıklandı.
Borç Artışı Yavaşladı, Maliyetler Yükseldi
Sanayi kuruluşlarının finansman giderleri yüzde 45,4 artış göstererek 95 milyar TL’ye çıktı. Toplam borç artışı, önceki yıl yüzde 76,7 iken 2024’te yüzde 32,2’ye geriledi. Öz kaynakların aktif içindeki payı ise yüzde 55,2’ye çıkarak güçlü bir sermaye yapısına işaret etti.
İhracat Yükselişte, Tekstil Sektörü Öne Çıktı
İkinci 500 listesinde yer alan firmaların toplam ihracatı yüzde 6,2 artışla 15,9 milyar dolara ulaştı. Bu oran, Türkiye’nin İlk 500 sanayi kuruluşunun ihracat artış oranının üzerine çıkarak dikkat çekti. Özellikle tekstil ve giyim sektöründeki dış satışların bu artışta etkili olduğu belirtildi.
Zarar Eden Firma Sayısında Rekor
2024 yılında vergi öncesi zarar açıklayan firma sayısı 159’a çıkarak 1997’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Faiz, amortisman ve vergi öncesi zarar kalemlerinde de rekor seviyeler görüldü.
Teknoloji ve Katma Değer Yükseliyor
Sanayide katma değer üretiminde teknoloji odaklı dönüşüm dikkat çekti:
Düşük teknolojili üretim: %41 (3,6 puan azaldı)
Orta-yüksek teknolojili üretim: %28 (2,3 puan arttı)
Yüksek teknolojili üretim: %3,3
İlk kez orta-yüksek ve yüksek teknoloji üretiminin toplam payı %30’un üzerine çıktı.
İstihdam ve Ücretlerde Artış
2024’te sanayi kuruluşlarında toplam istihdam 291 bine ulaşarak yüzde 2,2 oranında arttı. Maaş ve ücretlerde ise yüzde 90,9 oranında bir yükseliş kaydedildi. AR-GE harcamaları yüzde 120 artışla 8,6 milyar TL’ye ulaştı ve araştırma geliştirme yapan firma sayısı 238’e yükselerek rekor kırdı.
Halka Açılma Eğilimi Güçleniyor
Listeye göre, halka açık firma sayısı 39’a ulaşarak bugüne kadar görülen en yüksek seviyeye çıktı. Yabancı sermayeli firma sayısı ise 67 oldu.
Anadolu Sanayisi Güç Kazanıyor
İstanbul, 135 şirketle listenin başını çekti. Onu 38 firmayla Ege Bölgesi, 36’şar şirketle Kocaeli ve Gaziantep takip etti. Anadolu’daki sanayi gücünün artışı dikkat çekti.
Sektörel Dağılım: Gıda ve Kimya Öne Çıktı
En çok temsil edilen sektörler şöyle sıralandı:
Gıda ürünleri sanayisi: 108 firma
Kimya, plastik ve kauçuk sanayisi: 75 firma
Tekstil sektörü: 68 firma
Metal ve makine imalatı: 61 firma
Bu dört sektör, toplam üretimden satışların yaklaşık yüzde 62’sini oluşturdu.
