Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, TBMM Genel Kurulunda bakanlığının 2026 yılı bütçesini sundu

Hazine ve Maliye Şimşek, TBMM Genel Kurulunda, Hazine ve Maliye Bakanlığının 2026 yılı bütçesine ilişkin sunum yaptı.

Amaçlarının küresel meydan okumalara karşı Türkiye'yi daha dayanıklı hale getirirken ortaya çıkan fırsatları da en iyi şekilde değerlendirmek olduğunu ifade eden Şimşek, uyguladıkları program sayesinde son 2,5 yılda kayda değer kazanımlar elde ettiklerini söyledi.

Bakan Şimşek, programa ilişkin gelişmelere işaret ederek "Enflasyonda belirgin düşüş yaşandı. 2022-2023 yılları sonunda yüzde 64-65 patikasına yerleşen yıl sonu enflasyonu geçen sene yüzde 44,4'e kadar indi. Bu sene kasım ayı itibarıyla yüzde 31,1 seviyesinde gerçekleşti. Hedeflerimizin bir miktar üzerinde." diye konuştu.

Temel mal enflasyonunun yüzde 18,6'ya, gıda enflasyonunun yüzde 27'ye kadar gerilediğinin altını çizen Şimşek, manşet enflasyonun yüzde 30'un üzerinde olmasının esas sebebinin dünyada olduğu gibi Türkiye'de de hizmet sektörü enflasyonunun dezenflasyona gecikmeli tepki vermesi olduğunu belirtti.

Şimşek, Türkiye'de hizmet enflasyonunda katılık olduğunu, özellikle son 2 yılda kira ve eğitim enflasyonunun manşetin en az iki katı seviyede bulunduğunu belirterek, gelecek dönemde sosyal konut seferberliği, deprem konutlarının tamamlanmasıyla birlikte konut arzının artacağını ve bunun kira artışını sınırlayacağını vurguladı.

Eğitimde de kural bazlı fiyatlama modelini TBMM'nin kabul ettiğini anımsatan Şimşek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bütçe imkanları çerçevesinde 2026 için vergi ve harç güncellemelerini yeniden değerleme oranında değil, hedeflediğimiz enflasyon oranında belirleyeceğiz. Gelir vergisi tarifesi gibi vatandaşlarımızın lehine olan vergi mevzuatındaki güncellemeleri daha yüksek olan yani yüzde 25,5 olan yeniden değerleme oranında arttıracağız. Dolayısıyla kamunun fiyatlarını yüzde 16-19 arasında belirlerken vatandaşın lehine olan hususlarda yeniden değerleme oranını uygulayacağız. 2026'da daha destekleyici küresel finansal koşullar, ılımlı emtia fiyatları, tabii ki sıkı para ve maliye politikası, güçlenen finansal istikrar, beklentilerdeki iyileşmenin hızlanmasıyla birlikte dezenflasyonda daha güçlü momentum söz konusu olacak. Dolayısıyla 2026 yılında enflasyonun hedefler doğrultusunda düşmeye devam edeceğine inanıyoruz."

"Cari açık konusunu endişe kaynağı olmaktan çıkarttık"

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, makroekonomik gelişmelere de dikkat çekerek "Diğer önemli bir kazanım makroekonomik dengesizlikleri azalttık. Özellikle cari açık konusunu endişe kaynağı olmaktan çıkarttık. Uyguladığımız programın başına gidersek cari açık milli gelire oran olarak yüzde 5'in üzerindeydi. 2024 yılında yüzde 0,8'e geriledi. Hatta ithal edilen altını bir kenara bırakırsanız geçen sene cari dengede 3,2 milyar dolarlık fazla verdik. Bu yıl da cari açık hedeflerimiz doğrultusunda gidiyor. Ciddi bir iyileşme söz konusu. Özellikle yeşil dönüşümde epey mesafe kat ettik." değerlendirmesinde bulundu.

Enerji alanındaki gelişmelere değinen Şimşek, Türkiye'nin enerjide dışa bağımlılığı azaldıkça cari dengenin de kalıcı olarak iyileştiğini anlattı.

Şimşek, cari dengedeki iyileşmeyle birlikte milli gelire oran olarak yüzde 23'e çıkan brüt dış finansman ihtiyacının bu sene yüzde 17'nin altına gerilediğini, program dönemi sonunda da yüzde 13-14'lere kadar inmesini beklediklerini dile getirdi. Bunun da finansal piyasalarda ve ekonomide istikrarı güçlendireceğine dikkati çeken Şimşek, "Uluslararası standartlara göre rezerv yeterliliğini sağladık. 2023 Mayıs ayına göre brüt rezervlerimiz 88 milyar dolar, swap hariç net rezervler yaklaşık 123 milyar dolar arttı. Önemli bir koşullu yükümlülük olan kur korumalı mevduattan çıkışı başarıyla yönettik. Böylece net rezervlerdeki artış ile koşullu yükümlülüklerdeki düşüşü birlikte değerlendirirseniz ülkemizin bilançosunda yaklaşık 260-265 milyar dolarlık iyileşme söz konusu." şeklinde konuştu.

"Türkiye program sayesinde olumlu bir şekilde ayrıştı"

Şimşek, Türk lirasına bu dönemde güvenin arttığını belirterek, toplam mevduat içindeki payının yüzde 60'ın üzerine çıktığının altını çizdi. Bu gelişmelerin Türkiye'nin risk primine yansıdığını, finansal istikrarın güçlenmesiyle birlikte Türkiye'nin risk algısının da iyileştiğini vurgulayan Şimşek, program öncesinde 700 baz puana kadar yükselen risk priminin 216 baz puana gerilediğini, 2018 Mayıs ayından bu yana en düşük seviyeye indiğini anlattı. Şimşek, bu dönemde gelişmekte olan ülkelerde risk primi 62 baz puan düşerken, Türkiye'de 487 baz puan gerilediğine dikkati çekti.

Türkiye'nin program sayesinde olumlu şekilde ayrıştığını, böylece özellikle kamunun ve özel sektörün dış borçlanma maliyetlerinin önemli ölçüde düştüğünü ifade eden Şimşek, borçlanma maliyetlerine ilişkin örnekler verdi.

Bakan Şimşek, programın başarısını reyting kuruluşlarının teyit ettiğini belirterek, istisnai şekilde son 2,5 yılda kredi notunun 2 ile 3 kademe arasında yükseltildiğinin altını çizdi.

Finansman ihtiyacının carry trade ile karşılanmasının sağlıksız olduğunu, böyle tercihleri olmadığını vurgulayan Şimşek, carry trade işlemlerine yönelik alınan tedbirleri anlattı.

Şimşek, bu dönemde ekonomik aktivitenin ılımlı seyrettiğine, dezenflasyon süreciyle sürdürülebilir yüksek büyüme patikasına tekrar ulaşılacağına dikkat çekerek, Orta Vadeli Program (OVP) döneminde 2,5 milyon vatandaşa istihdam sağlanmasını beklediklerini söyledi.

"Mali disiplini tesis ettik"

Mali disiplini tesis ettiklerini ve bunu kararlılıkla sürdüreceklerini vurgulayan Şimşek, cari fiyatlarla 3,6 trilyona ulaşan deprem harcamalarına rağmen bütçe açığını önemli ölçüde azalttıklarını söyledi. Bütçedeki gelişmelere değinen Şimşek, bu sene de büyük ihtimalle bütçe açığının milli gelire oranının yüzde 3,1 civarında olacağını, bütçe hedefinin de bu sene tutturulmuş olacağını ifade etti. 2026'da hedeflenen oranın yüzde 3,5 olduğunu belirten Şimşek, daha iyi performans için gayret göstereceklerini kaydetti.

Şimşek, kontrollerinde olan harcamalarda sıkı duruşu devam ettireceklerinin altını çizerek "Deprem hariç sadece sosyal konut programına, doğum yardımına yönelik ilave kaynak ayırdık. Bunun dışındaki birçok alanda mali disiplini titizlikle devam ettiriyoruz. Bütçe açığının milli gelire oranını OVP dönemi sonunda yüzde 3'ün altına düşüreceğiz. Yani Maastricht kriterlerini tekrar sağlayacağız." dedi.

"Gelir vergisi tarifeleri her zaman yeniden değerleme oranıyla güncellendi"

Vergide adaleti güçlendirmek için son yıllarda önemli birçok düzenleme yaptıklarını dile getiren Şimşek, özellikle sabit gelirli vatandaşların vergi yükünü azaltacak adımlar attıklarını söyledi.

Bakan Şimşek, yapılan düzenlemelere değinerek, gelir vergisi tarifelerine yönelik eleştirilere şu yanıtı verdi:

"Program döneminde ve hatta benim geçmişte de görevde olduğum dönemlerde gelir vergisi tarifeleri her zaman yeniden değerleme oranıyla güncellendi. Aynı şekilde ücretlilerin yararlandığı ulaşım, yemek bedeli istisnaları da yeniden değerleme oranıyla arttırılarak güncellenmektedir. Bazı sözcülerin ifade ettiği gibi kesinlikle bu konuda ne son 2,5 yılda ne de daha önce Maliye Bakanıyken yeniden değerleme oranı uygulanmadığı hususu doğru değil."

Şimşek, program döneminde yüksek gelir grupları ve sermaye kesimine yönelik vergi yükünü artıran birçok düzenlemeyi hayata geçirdiklerine işaret ederek, bu düzenlemeleri paylaştı.

"Düzenlemeler vergide adaleti güçlendirdi"

Program başından bu yana sermaye kesiminden daha çok vergi almak üzere birçok düzenleme yaptıklarına dikkati çeken Şimşek "Bu tedbirler sayesinde, dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içerisindeki payı ilk defa yüzde 65,5'ten yüzde 61,9'a düştü. Yaptığımız bu düzenlemeler vergide adaleti güçlendirdi. Bununla birlikte vergi sistemimizde geliştirilmesi gereken alanlar bulunmaktadır. Bu hususlara ilişkin çalışmalarımızı da devam ettiriyoruz." dedi.

Vergi yüküne ilişkin çok değerlendirme yapıldığını aktaran Şimşek "Genel vergi yükümüz uluslararası kıyaslamalara göre yüksek sayılmaz ama vergide adaleti ve etkinliği geliştirmek için atacağımız epey adım var." ifadesini kullandı.

Şimşek, Türkiye'nin bütün vergi yükü itibarıyla OECD ülkeleri arasında en düşük 5'inci ülke olduğuna işaret ederek "Dolaylı vergi yükümüz milli gelire oran olarak yüzde 10,4, OECD ortalamasıyla paralel. Ama dolaysız vergi yükümüz yüzde 13,5 seviyesindedir. Burada sorun doğrudan vergilerin düşük olmasıdır. O nedenle esas çalışma alanımız bu olacak ve önümüzdeki dönemde bu temel sorunu çözmek üzere adım atmaya devam edeceğiz." değerlendirmesinde bulundu.

Dolaylı vergilerin adil olmadığının sık sık dile getirildiğine belirten Şimşek "Bu konu tabii ki doğrudur ama burada eleştirilerde bir haklılık payı var. Bununla birlikte dolaylı vergileri uygularken de kendi içinde bir miktar adaleti sağlamaya yönelik adım attık." diye konuştu.

"Çalışanlarımızın, emeklilerimizin her zaman yanındayız"

Faiz giderlerinde 2023-2025 döneminde artış yaşandığını anlatan Şimşek, bunun büyük ölçüde deprem harcamaları kaynaklı olduğunu ifade etti.

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, 20 yıllık ortalamada ise 2002-2022 döneminde faiz giderlerinin milli gelire oranının yüzde 4,6 olduğuna dikkati çekerek, program dönemi sonunda bunu yüzde 3,3'e indireceklerini söyledi.

Yatırımı, üretimi, istihdamı ve ihracatı güçlü şekilde desteklemeye devam edeceklerini vurgulayan Şimşek "Özellikle istihdamı korumak için tedbirler aldık ve 2026'da emek yoğun sektörlere istihdamın korunması karşılığında çok daha güçlü destekler vereceğiz." dedi.

Şimşek, çalışanların, emeklilerin her zaman yanında olduklarını belirterek, 2002'den 2025'in sonuna kadar dolar enflasyonunun yüzde 79 olduğunu ve dolar bazında en düşük memur maaşının 5 kat, asgari ücretin 4,6 kat, en düşük emekli maaşının 10 kat arttığını söyledi.

"Hayat pahalılığıyla mücadele öncelikli konumuzdur"

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde Türkiye Yüzyılı vizyonu doğrultusunda nihai hedeflerinin sürdürülebilir yüksek büyüme, daha adil gelir dağılımı ve kalıcı refah artışı olduğuna dikkati çeken Şimşek "Bu hedefe ulaşırken fiyat istikrarının tesisi, mali disiplinin güçlendirilmesi, sürdürülebilir cari denge ve yapısal dönüşüm temel önceliğimizdir. Uyguladığımız program sayesinde birçok alanda kayda değer ilerleme sağladık. Daha kat edeceğimiz mesafe var. Özellikle hayat pahalılığıyla mücadele konusu öncelikli konumuzdur. Gerçekten çalışanlarımıza alım gücünü arttıracak bir politika çerçevesiyle yola devam edeceğiz." değerlendirmesinde bulundu.

Bakan Şimşek, uyguladıkları programın hızlandırılması gereken bir ayağı olduğunu belirterek, bunun da yapısal dönüşümler olduğunu ifade etti. Şimşek, yapısal dönüşümler arasında kamu ihale ve KİT yönetişim reformları ile birtakım mahalli idarelere ilişkin mali kuralların etkin şekilde uygulanmasının yer aldığını kaydetti. (İLKHA)