Güney Azerbaycan, Azerbaycan’ın güney bölgesini ifade eder ve bu bölge İran sınırları içinde yer almaktadır. Güney Azerbaycan Türkleri, bu bölgede yaşayan Türk topluluğunu temsil eder. Bu konuda yapılan araştırmalar, Güney Azerbaycan Türkleri’nin demokratik ve kültürel hak taleplerini ele almış ve tarihsel bağlamda değerlendirmiştir 1.
Güney Azerbaycan’da kimlik tartışmaları, ulusal adlandırmalar ve etnonimler üzerine yoğunlaşmıştır. İşte bu konuda bazı önemli noktalar:
Türklük Kimliği: Güney Azerbaycan’da, Türklük kimliği, ulusal kimliğin en temel faktörü olarak görülmektedir. Ancak Azerbaycanlı olmanın da genel bir üst kimlik olarak kabul edildiği ve Azerbaycan Anayasası’na uygun olduğu düşünülmektedir. Bu bağlamda “Azerbaycan Vatanı” kavramı, Kuzey, Güney ve Batı Azerbaycan topraklarını içeren “Büyük Azerbaycan” anlamında kullanılmaktadır 2.
Tarihî Perspektif: Tarih boyunca farklı dönemlerde farklı adlar Güney Azerbaycan’da kullanılmıştır. Örneğin, Çarlık döneminde “Rusya Müslümanları” olarak adlandırılan Azerbaycanlılar, daha sonra “Rusya Türkleri” ifadesiyle etnik kimliklerini vurgulamıştır. Ayrıca, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunda “Türk” adı yaygın şekilde kullanılmıştır. Ancak resmi dil olarak “Türkçe” ifadesi 1936’dan itibaren kullanılmaya başlanmıştır 3.
Dil ve Etnonim: Azerbaycan’da konuşulan dil, “Türk-Azerbaycan dili” olarak adlandırılmıştır. Sosyalist hareketin önde gelen isimlerinden Neriman Nerimanov, 1899’da Azerbaycanlıların dilini bu şekilde tanımlamıştır. Ancak resmi yaklaşım 1936’dan sonra değişmiştir 3.
Güney Azerbaycan’da kimlik ve etnonim konusundaki tartışmalar, tarihî, kültürel ve siyasi boyutları içermektedir. Bu konu, hâlen farklı görüşler arasında devam etmektedir.