Erzurum neden kalkınamıyor? Kalkınma sıralamalarındaki oranın manası nedir? Bu orandan, CİDDİ ve GERÇEK MANADA rahatsız olan; STK/BÜROKRAT/İŞ İNSANI/YEREL YÖNETİM/DERNEK/KURUM ve KURULUŞ var mıdır? Erzurum; şehir ve şehircilik merdiveninin basamaklarında asırlardır bulunmasına rağmen, ne hikmetse birkaç basamaktan yukarı çıkamamış, gerek siyasi anlamda ve gerek ise özel sektör anlamında belirli yılların dışında hep hüsrana uğramıştır. Ya sonrası? Ekonominin ağır aksak gittiği ve bir gecede binlerce insanın iflas edip, battığı dönemlerde şehrimizin durumu da diğer illerimizden pek te farklı değildi.  Bu dönemlerde dahi, canla-başla ayakta kalmak için mücadele veren firmalarımız bulunmakta iken, bu şehrin adını kullanan bir takım menfaat sahipleri, siyasi iradenin sağladığı ve kanunların vermiş olduğu bazı hak ve imtiyazları kendi şahsi menfaatlerinde kullanarak Erzurum’u ve Erzurumluları ikinci plana bırakmışlardır.  Ne yazıktır ki, o dönemlerde “ekonomide canlılık adımı atılsın amacıyla çıkarılan teşvik kanunlarını” kendi menfaatleri doğrultusunda kullananlar çoğunluk olarak karşımıza çıktı. Tum1haberözel Bilinçli olarak yapılan bu menfaat savaşlarının ceremesini elbette ki bu şehir çekmiş, sıkıntısını bu halk yaşamıştır. Halen daha da yaşamaya devam etmektedir. [caption id='attachment_143150' align='alignnone' width='1024'] erzurum kış[/caption] Bu bağlamda dahi örneklerimiz mevcuttur. Bin bir zorluklar ile kurulumu tamamlanmış olan ama amacına ulaşılamamış Serbest Bölgenin kapatılması. Sınır Ticareti yapma özelliğimizin randıman vermemesi- devam edememesi, kolektif çalışma ruhumuzun birkaç art niyetli kişiler tarafından gasp edilmesi, Müteşebbis Teşekkül kabiliyetimizin bürokratik engellemeler ve siyasi rantların çarklarında ezilmesi gibi akıllarda büyük hayal kırıklıkları olarak yer etmektedir. Rüzgâra karşı kürek çekmek En büyük hayal kırıklığımız ise, sanayi adımlarını atacağız diyerek; tarım ve hayvancılık gibi gerçek manada değer taşıyan, hazine değerinde kaynakların heba edilmesi olayıdır. O zamanın şartlarında sanayi hamlesi yapmakta olan bölgeler arasında ortaya çıkan en büyük rekabet ise yurdumuzda bulunan sanayi devlerini veya üretim yapmakta olan firmaları, kendi şehirlerine çekme planlarından oluşmaktaydı. Kimi yerel yönetimler ile şehirlerde yeni yeni kurulmakta olan Organize Sanayi Bölgeleri bu rekabetin en belirgin baş aktörleriydi. Ancak gelinen nokta ve yaşanan gelişmeler sonucunda “bu çalışmalarında” hayalden öte bir adım olmadığı ortaya çıkmaktaydı. Çünkü Erzurum ilinde yatırım yapıp, üretim yapmak isteyen her hangi bir firmanın pek çok kalemde avantajı olmadığı gibi, dezavantajları da kucak dolusuydu. Aynı imalatın merkez şehir konumunda olan illerde (Ankara’da veya çevre illerinde, Kayseri’de veya çevre illerinde, Antep’te veya çevre illerinde, Konya’da veya çevre illerinde) olması durumunda pek çok avantajları yanı sıra, kâr haddi de şehrimize nazaran daha fazla olmaktaydı. Hammaddeye olan yakınlık, teknolojiye olan yakınlık, kalifiye elaman tedarikinin daha kolay olması, iklim şartlarının ilimize nazaran daha ılıman olmasının avantajı gibi pek çok kalemde artıları bulunması, ilimizin şansının fazla olmadığının göstergesiydi. Bu işin rüzgara karşı kürek çekmekten hiçbir farkı yoktu. Erzurum 1.Organize Sanayi Bölgesinin depo ağırlıklı olmasını tetikleyen en büyük etken de budur. İlimiz dışında “üretim” yapan büyük firmaların, şehrimizde hatırı sayılır kişileri “ana bayi” adı altında, üretim yapmadan ve her hangi bir sıkıntıya girmeden, sigorta ve işçi problemleriyle uğraşmadan, vergi ve katma değerli ilave sıkıntılarına bulaşmadan, birinci elden, büyük oranlarda indirim yüzdeleri karşılığında, depolama (al-sat) veya montaj üzerine teşvik ederek yönlendirmesi de bu atılımın önüne set çeken etkenlerden sadece birisidir. Ancak, 1960 lı yıllar ile 1970 li yıllar içerisinde Türkiye’mizde bazı bölgelerde başlatılan, sanayileşme atılımının bölgelere göre değerlendirilmesi yapıldığı zaman, her türlü olumsuzluğa rağmen ilimiz 1.Organize Sanayi Bölgesi de, istenildiği kadar olmasa da başarılı olan bölgeler arasında yer almaktadır. Bu konuda birçok firmamızın da hakkını yememek lazım. Öyle ki; diğer bölgelerde hammaddenin yanı başında üretim yapan ve işçi çalıştıran firmalar ile aynı terazi kefesinde tartılan bölgemiz firmalarının büyük bir çoğunluğu, bugünlere kendi çabaları ile gelmiş ama ne yazıktır ki o dönemlerde gerek siyasi çevrelerden ve gerek ise şehrimiz halkının kendisinden dahi, gereken desteği de tam olarak alamamıştır. [caption id='attachment_143152' align='alignnone' width='1024'] erzurum gece1[/caption] Şartlı verilen teşvikler amacına neden ulaşamadı Zaman zaman değişen hükümetler tarafından şartlı olarak verilen bazı teşvik yapılandırılmaları da istenilen seviyede hiçbir zaman olmamıştır. Tüm yurdumuzda yıllar itibariyle teşvik sistemleri incelendiğinde siyasi baskılar neticesinde bölgesel önceliklere dayalı uygulamaların ağırlık kazandığı izlenmektedir. İlk andan itibaren uygulanan birçok teşvikin uzun yıllar bölgesel önceliklere dayalı sistemler içermiş olmasına rağmen, bugünkü orantı ve karşılaştırmalara bakıldığında, bölgelerarası farklılıkları gidermede başarılı olmadığı görülmektedir. Yani kimseleri memnun etmediği ortadadır. Bu memnuniyetsizlik te kendisini; işsizlik, göç, terör ve tabii ki yoksulluk olarak göstererek günümüzde dahi etkileri devam etmektedir. İlimizdeki sanayileşme adımları 2000 li yılların başında, yüzde orantısı az da olsa, kendisini daha iyi göstermeye başlamıştır. Bundan dolayıdır ki; 2. Organize Sanayi Bölgesinin ihtiyaç arz etmesi ve bu adımların dahi doğru atılamaması da tartışılması gereken ayrı bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır.  Aynı dönemlerde teknolojinin ve çağımızın gereksinimi olan ve bazı illerde uygulamaya konulan ve bilhassa işsizliğin önünde çare olması amaçlı, hükümetler tarafından büyük oranlarda teşvik edilen “çağrı merkezi” kurulması da ilimizin hareketliliğinin yaşandığı noktalardan birisi olmuştur. Bu çağrı merkezlerinin yoğunluğunun, içerdiği teşvik kapsamının bilhassa 1.Organize Sanayi Bölgesinde olması da elbette ki tartışılacak başka bir konu olduğundan, ileriki bir dönemde ayrıca değerlendirileceği notlarımız arasında mevcuttur.  Bu uygulamanın başlatıldığı her şehirde olduğu gibi, ilimizde de hazineye ait binlerce metre karelik alanlar mevcut iken, bu tür çalışmaları Organize Sanayi Bölgelerinde ve hiçbir imar planına veya kanununa bağlı kalmaksızın iç içe yapmalarındaki amaç, bu notlarımızın başlıklarını oluşturmaktadır.

2. Organize Sanayi Bölgesinde yaşanan hayal kırıklıkları, Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi hususundaki yaşanan hayal kırıklıkları, Besi Organize Sanayi Bölgesi hususundaki yaşanan hayal kırıklıkları elbette ki ilimizin gelişememesindeki en büyük etken olarak başı çekmektedir. Bu hususta ilimiz siyasilerinin olaylara vakıf olmamalarından kaynaklanan eksikliklerin yanı sıra, ilimiz bürokrasinin olaylara yaklaşım açısının yetersiz kalması ve kurumlar arası diyalogun, bilhassa iki adet üniversite gibi bir avantajın kullanılamaması gerekçe olarak gösterilebilir.