Erdoğan'ın ABD planı: Seçim öncesi ziyarette ne üzerinde anlaşmaya varılabilir?

Türkiye-ABD ilişkilerinde bir dönüm noktası yaşanabilir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın mayıs ayında bu ülkeye yapmayı planladığı ziyaret, ilişkilerin geliştirilmesi için bir fırsat olarak değerlendiriliyor. Hatta bir takım anlaşmalara varmak bile mümkün. Türk basınında yer alan haberlere göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD'de yapılacak seçim sürecine ilişkin takvimde herhangi bir sıkışıklık yaşanmaması durumunda Amerikalı mevkidaşı Joseph Biden ile 9 Mayıs'ta Washington'da görüşecek. 

Ancak resmi Ankara herhangi bir bilgi yayınlamadı. Bu ziyaretin gerçekleşmesi durumunda taraflar F-35 konusundaki sorunları çözebilir.ABD, Türkiye ile F-35 savaş uçağı üretim programına geri dönme olasılığını görüşüyor.Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby Beyaz Saray Milli Güvenlik Konseyi, "F-35 programının Türkiye için S-300 ya da S-400 füzelerinin kullanımına uygun olmadığı yönündeki görüşümüzü değiştirmedik. Dolayısıyla bu tartışmaları sürdürüyoruz ve Türkiye'nin bu konuda bir karara varıp varmadığına ilişkin görüşlerimizi sürdürüyoruz" dedi. Beyaz Saray yetkilisi, bu konudaki endişelerimizi giderebilirse "F-35" programına doğru hareketin yeniden başlatılabileceğini söyledi. Toplantının gerçekleşmesi halinde Erdoğan ve Biden Gazze konusunu da görüşecek. Geçen Aralık ayında Liderler aynı yıl telefonda da Gazze'deki olaylar hakkında görüşmüş, İsveç'in NATO veya üyeliği, "F-16" savaş uçaklarıyla ilgili konular ve ikili ilişkiler ele alınmıştı. Peki mevcut durumda Türk cumhurbaşkanının Washington ziyareti ne vaat ediyor? Amerika, Türkiye olmadan bölgede herhangi bir sürecin yürütülmesinin imkansızlığını anladı mı? ABD'de, Güney Kafkasya dahil Orta Doğu'da "F-16" bu bağlamda Azerbaycan ile Ermenistan arasında barışa ilişkin tartışmalar verimli olabilir mi? 

 Gabil Hüseyinli

Profesör Gabil Hüseyinli, Yeni Müsavat'a yaptığı açıklamada, ABD-Türkiye ilişkilerinin son aylarda iyiye gittiğini söyledi. S. Hüseyinli, iki NATO ülkesi arasındaki ilişkilerin bozulmasının kendi çıkarlarına hizmet etmediğini düşünüyor. "Erdoğan'ın ABD ziyareti gerçekleşirse özellikle Gazze ve Ukrayna konuşulacak. Washington ve Ankara'nın her iki çatışma bölgesi hakkında farklı görüşleri var. Türkiye koalisyona ve yaptırımlara katılmadı. Ankara, Moskova ile Kiev arasında ateşkes sağlamaya çalışıyor. Ancak Türkiye, ABD'nin müttefiki İsrail'i Gazze savaşıyla suçluyor. "F-35" savaş uçakları konusunun da masada olacağını düşünüyorum. ABD artık konuşanın Türkiye olmadığını kabul ediyor. Öte yandan Türkiye'nin Güney Kafkasya'daki varlığı ABD-NATO cephesini tatmin ediyor. Yani, genel strateji bireysel küçük tartışmalı konulardan etkilenmemelidir. Washington bunu çok iyi anlıyor." 

Ramiya Memmedova

Türkiye'de faaliyet gösteren "Dünya Panoraması" Stratejik Araştırma Merkezi başkanı Ramiya Mammadova, ziyaretin kesin tarihinin belirtilmediğini, sadece basının yazdığına inanıyor. Ona göre Washington ile Ankara arasındaki ilişkiler Biden'dan sonra gelişebilir. Uzman, Trump'ın seçimi kazanma ihtimalinin yüksek olduğunu düşünüyor: "Kasım ayından sonra ABD-Türkiye ilişkilerini konuşmak mümkün. Mevcut koşullarda Biden'la yapılacak görüşme büyük ölçüde başarılı olmayabilir. Çünkü seçim devam ediyor ve herhangi bir anlaşmanın imzalanmasını beklemiyorum. Sayın Erdoğan'ın Amerika'yı ziyaret edip etmeyeceği henüz belli değil... Ben her halükarda resmi açıklamanın yayılmasından yanayım." Uzman, iki ülke arasında görüşülmesi gereken pek çok konu olduğunu belirterek, "Ukrayna meselesi önceliklidir. İsrail-Hamas çatışması, Suriye, İran, Güney Kafkasya konuları alakalı. Ayrıca askeri alanda da ittifakların geliştirilmesi önemli. Ancak Türkiye'nin bir NATO ülkesi olarak Rusya ile iyi ilişkiler sürdürmesi ve yaptırımlara katılmaması Biden'ı tatmin etmiyor." Analist, "F-35" meselesinde iki ülkenin tüm sorunları çözebileceğini de göz ardı etmiyor: "Türkiye, Kasım ayından sonra Amerika ile ilişkilere hazırlanıyor. Biden yeniden kazanırsa ilişkiler sanıldığı kadar gelişmeyecektir. Ancak Trump'ın zaferi bir bütün olarak uluslararası ilişkiler sistemini etkileyecek. Burada Ukrayna'daki savaşın durdurulması ve Türkiye'nin barışçıl pozisyondan inisiyatifinin artırılması öne çıkabilir."

Emil SALAMOĞLU