İSTANBUL —  Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin bu sabah telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, görüşmede Rusya liderinin Türkiye’ye ziyareti konusunda tarafların mutabakat sağladığını açıkladı. Ancak Kremlin’den yapılan açıklamada iki liderin olası görüşmesine yönelik hazırlıklar da dâhil olmak üzere çeşitli düzeylerde temasların sürdürülmesi konusunda mutabık kalındığı vurgulandı.   Aydın Sezer: “Buzlar kırıldı ama Kremlin görüşmenin Türkiye’de yapılacağını teyit etmiyor” Haziran ayından bu yana görüşmeyen iki liderin yeniden diyalog kurmasının bile yeterli önemde olduğunu söyleyen Rusya uzmanı Aydın Sezer, ancak görüşmenin zamanı gibi yerinin henüz kesinlik kazanmadığını vurguladı. VOA Türkçe’ye konuşan Sezer, “Her şeyden önce görüşmenin yapılması mühim. Üstelik açıklamalardan anlaşılıyor ki bu telefon görüşmesi Putin’in ‘görüşelim’ demesiyle gündeme gelmiş. Bu da önemli. Böylelikle bir buçuk ayı aşkın süredir devam eden soğukluk aşılmış oldu ve bir diyalog kapısı aralandı. Ancak Türk tarafı Putin’in Türkiye’ye ziyareti konusunda uzlaşma sağlandığını söylese de açıklamasını daha sonra yayınlayan Kremlin bunu teyit etmiş değil. Demek ki Rus tarafı görüşmenin Türkiye’de yapılacağını net bir şekilde onaylamadı. Zira o cümlede hala ‘olasılık’ vurgusu yapılıyor. Ve tabii ki Türkiye’nin daha önce dillendirdiği görüşmeninAağustos ayında yapılacağı bilgisi de bu kez iki metinde de yok. Erdoğan ve Putin arasındaki buzlar kırıldı diyebiliriz, şimdi beklenti hızla yeni bir telefon görüşmesi” dedi. Putin 3 buçuk yılı aşkın süredir Türkiye’ye gelmiyor Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, en son Türk Akımı doğalgaz hattının temel atma töreni için 7 Ocak 2020 yılında Türkiye’ye gelmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan bu ziyaretten sonra üç kez Rusya’ya gitti. Mart 2020’de Moskova’da, Eylül 2021 ve Ağustos 2022’de ise Soçi’de Putin’le görüştü. Erdoğan son üç buçuk yılda üç kez Rusya’ya giderken Rus Devlet Başkanı, Türkiye’ye hiç gelmedi. İki lider bu dönemde Rusya dışında İran’ın Tahran, Kazakistan’ın Astana ve Özbekistan’ın Semerkant kentlerinde yüz yüze görüşmeler yaptılar. Erdoğan: “Rusya-Ukrayna savaşı sürecinde gerilimi tırmandıracak adımların atılmamalı” Her iki tarafın da açıklamalarına bakıldığında görüşmenin ana konuları Rusya-Ukrayna Savaşı ve Rusya’nın 17 Temmuz’da şartları karşılanana kadar yürürlüğe koymayacağını açıkladığı Tahıl Koridoru Anlaşması’ydı. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Rusya-Ukrayna savaşı sürecinde gerilimi tırmandıracak adımların atılmaması gerektiğini ifade eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, “barış köprüsü” olarak değerlendirdiği Karadeniz Girişimi’nin önemine vurgu yaptı. Karadeniz Girişiminin uzun süre devre dışı kalmasının kimsenin yararına olmadığına, en büyük zararı da tahıla muhtaç, gelir seviyesi düşük ülkelerin göreceğine dikkat çeken Cumhurbaşkanı Erdoğan, uygulama döneminde yüzde 23’ler düzeyinde azalan hububat fiyatlarının, son iki haftada yüzde 15’ler oranında arttığına dikkat çekti” ifadeleri kullanıldı. Ayrıca Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye’nin Karadeniz Girişimi’nin devamı için yoğun çaba ve diplomasi yürütmeye devam edeceğini söylediği belirtildi. Putin: “Batı, Rusya'ya karşı tüm yükümlülüklerini yerine getirir getirmez İstanbul anlaşmalarına geri dönmeye hazırız” Kremlin’den yapılan açıklamada ise bu anlaşmaya geri dönülmesi için Batılı ülkelerin Rusya’ya karşı yükümlülüklerini yerine getirmesine işaret ediliyor: “Vladimir Putin, Ukrayna'nın Karadeniz limanlarından tahıl ihracatına ilişkin paket anlaşmaların feshedilmesi ve Rus gıda ve gübre tedarikinin önündeki engellerin kaldırılmasıyla ilgili olarak Rusya'nın ilkesel tutumunu özetledi. Tahıl anlaşmasının Rusya kısmının uygulanmasında tam bir ilerleme kaydedilmediği koşullarda, daha fazla uzatılmasının anlamsız olduğu kaydedildi. Batı, Rusya'ya karşı tüm yükümlülüklerini yerine getirir getirmez İstanbul anlaşmalarına geri dönmeye hazır olunduğu bir kez daha teyit edildi.” Putin’in Erdoğan’la görüşmesinde Rusya’nın gıdaya en çok ihtiyaç duyan ülkeleri göz önünde bulundurarak Rus tahılının tedariki için, bedelsiz de dahil olmak üzere, güvenilir seçenekler üzerinde çalıştığını vurguladığı da belirtildi. “Türkiye BM Genel Sekreteri ve ABD Başkanı’nı Rusya’nın istediği konulardan birkaçına ikna ederse Putin tahıl anlaşmasına dönebilir” Aydın Sezer de Rusya’nın uzun süredir savunduğu pozisyonu koruduğu, Türkiye’nin bu konuda belirleyici bir rol oynamak istiyorsa BM ve ABD nezdinde temaslarda bulunması gerektiği görüşünde. “Türkiye, BM ve Batılı ülkelerle görüşme yapıp Rus tezlerinden birkaçını kabul edilmesini sağlarsa burada süreç işleyebilir. Burada öncelik Birleşmiş Genel Sekreteri ve ABD Başkanı Biden. Buralarda bir ilerleme olursa Putin’in anlaşmaya dönmesi daha kolay olur. Daha önce söylediğim gibi bu Türkiye ile Rusya arasında bir konu değil, Batı ile Rusya arasında bir konu.”     Hilmi Hacaloğlu