Bosna Hersek’in başkenti Saraybosna’da Uygur diasporasında önemli kuruluşlarından biri olan Dünya Uygur Kongresi’nin (DUQ) 8. Genel Kurul toplantısı 24 Ekim 2024 tarihinde başladı.

Aylardır işgalci Çin’in engellemek için lobi çalışmaları yürüttüğü ve karışıklık yaratmak amacıyla siber saldırılar düzenlediği genel kurul toplantısı o gün planlandığı gibi akşam saatlerinde verilen bir resepsiyon ile başladı.

Bilgilere göre Saraybosna’daki Çin Büyükelçiliği yerel makamlara DUQ eski Başkanı Dolkun İsa’yı tutuklamaları için baskı yapmış ve genel kurulu tamamen iptal etmek üzere toplantının yapılacağı Otelle para teklif ettiği, ancak Otel sahiplerinin sözleşmeye bağlı kalarak toplantının başarıyla gerçekleşmesine zemin hazırladığı bildirildi. 

Dünya Uygur Kongresinin 8. Genel Kurul toplantısı, 25 Ekim sabahı dünyanın dört bir yanından kongre delegeleri, parlamenterler, gazeteciler, araştırmacılar ve hukukçuların katılımıyla devam etti.

Konferansın açılış töreninde, dünyanın dört bir yanından gelen delegeler, onur konukları, Türkiye, Bosna ve bazı Avrupa ülkelerinden parlamenterler ve medya muhabirleri de dahil olmak üzere 350’den fazla kişi, Bosna ve Doğu Türkistan’ın şehidlerini saygıyla andı.

Toplantı gündemine uygun olarak, 8. Genel Kurulun açılış konuşmasına DUQ Uluslararası İlişkiler Direktörü ve Genel Kurul Kadın Komitesi Başkanı Zümretay Erkin başkanlık etti.

Erkin konuşmasında, kongrenin Bosna’da yapılma nedenine değinerek, Bosna’nın son dönemde soykırım yaşamış bir ülke olarak Doğu Türkistan ve Bosna halkının da kaderinin ortak olduğunu, bu kongrenin burada yapılmasının amacının İslam dünyasının iki halkın ortak kaderi paylaşan Müslüman halklar olmasının özelliklerine dikkat çekmek olduğunu söyledi. 

“BOSNA SOYKIRIMI İLE UYGUR SOYKIRIMI ARASINDAKİ FARK”
İngiltere’deki Uygur Mahkemesi Başkanı Sir Geoffrey Nice, kongreye internet üzerinden katılarak yaptığı konuşmasında “Bosna Soykırımı ile Uygur Soykırımı arasındaki fark, Bosna Soykırımı’nın Avrupa’nın kalbinde gerçekleşmiş olması, Uygur Soykırımı’nın ise Çin’in dış dünya ile bağlarını koparmasının ve sıkı denetim altında olmasının bir sonucu olması ve bu nedenle Uygur Soykırımı’nın Bosna Soykırımı gibi başka ülkelerden yardım görmemesidir” ifadelerini kullandı. 

Toplantıda iki soykırımdan çıkarılan dersleri özetleyen “Bosna Soykırımı’ndan Uygur Soykırımına” başlıklı bir konferans yapıldı.

Düzenlenen tartışmanın moderatörlüğünü insan hakları avukatı Dr. Evelina Ohab yaptı. Toplantıya Kanadalı insan hakları aktivisti ve DUQ İnsan Hakları Komitesi başkanı Ömer Kanat, eski ABD’nin Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Kelly Currie ve eski İngiliz milletvekili Tim Lawton yaptı. 

Oturumlarda, Bosna Soykırımı’ndan Uygur Soykırımı’na kadar olan süreçler, güncel konular ve bunların Uygur Soykırımı’nın sona erdirilmesine etkileri, otoriter güçlerin Üçüncü Dünya ülkelerini uluslararası arenada geri tutmak için meşruiyet göstermemesi, Uygurların zorla çalıştırılmasını durdurmak için ülkelerin aktif hareket etmesi gerekliliği ve Uygur Soykırımı’nın Uygur çocukları üzerindeki etkisi ele alındı.

Söyleşinin ardından Dr. Erkin Ekrem’in moderatörlüğünde Türk milletvekilleri Selçuk Özdağ, Doğan Bekin, yazar Halis Özdemir ve Dr. Alimcan İnayet’in katılımıyla Çin’in kara eli ve Türkiye’nin Uygur politikası üzerine bir tartışma oturumu gerçekleştirildi.

Görüşmeler sırasında Selçuk Özdağ, Türkiye’ye döndüğünde Uygur soykırımının sona erdirilmesi konusunda Türk parlamentosuna yeni bir tavsiye kararı sunacağını söyledi.

DÜNYA UYGUR KONGRESİ 8. GENEL KURULDA LİDERLİĞİNİ SEÇTİ
26 Ekim’de düzenlenen Dünya Uygur Kongresi’nin (DUQ) 8. Genel Kurul Oturumu, uluslararası gözlemciler eşliğinde Kongre’nin liderlik kadrosunu belirledi. 

Bu seçimde kongre başkanlığına Turguncan Alaaddin seçilirken, başkan yardımcılarına Erkin Ahmetov, Zümretay Erkin ve Abdureşit Abdulhamit seçildi. Uygur Hareketi’nin başkanı Ruşen Abbas, kongrenin yürütme komitesi başkanlığına seçildi. İcra komitesinin başkan yardımcılıklarına Abdulhamid Karahan, Erkin Zunun, Muttalib Gurbani ve Polat Sayımlar seçildi. 

Kongre seçimleri öncesinde sabah toplantısına Uygur Akademisi Başkanı Dr. Rişat Abbas, Orta Asya Uygurları adına Kahriman Hocamberdi, Uluslararası Doğu Türkistan STK’lar Birliği Başkan Yardımcısı Lokmancan Hira, Doğu Türkistan Ulemalar Birliği Başteftişi Abdulahad Uçkun, Doğu Türkistan Federasyonu Başkan Yardımcısı Mahmut Emin Damollam, Dr. Sultan Mahmut Kaşgari ve İli Meşrep Vakfı’ndan Kudret Gulca Onur konuğu olarak katılım sağlarken, Toplantıya yönelik görüşlerini, tebriklerini ve en iyi dileklerini ileten bir dizi konuşmalar gerçekleştirdi.