Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI), 2024 yılına ilişkin küresel askeri harcamalar raporunu açıkladı. Küresel askeri harcamaların 2024'te bir önceki yıla göre reel olarak yüzde 9,4 artışla 2 trilyon 718 milyar dolara ulaşarak tüm zamanların en yüksek seviyesini gördüğü belirtilen raporda, geçen yılki artışta, Avrupa ve Orta Doğu'da askeri harcamalardaki keskin yükselişin etkili olduğu vurgulandı.

Raporda, küresel askeri harcamaların 10 yıldır art arda yükseldiği ve geçen yıl Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana bir önceki yıla göre en keskin yükselişin kaydedildiği belirtilerek, küresel olarak kişi başına askeri harcamanın 334 dolarla 1990'dan bu yana en yüksek seviyeye ulaştığı ifade edildi.

TÜRKİYE’NİN HARCAMALARI YÜZDE 110 ARTTI

Türkiye'nin 2015-2024 döneminde askeri harcamalarının yüzde 110 arttığına işaret edilen raporda, ülkenin geçen yılki askeri harcamalarının bir önceki yıla göre yüzde 12 artarak 25 milyar dolar olduğu bildirildi.

SIPRI raporunda, geçen yıl askeri harcamaların dünya genelinde yükseldiği, özellikle Avrupa ve Orta Doğu'da büyük artışlar kaydedildiği belirtildi.

Geçen yıl Malta hariç bütün Avrupa ülkelerinin askeri harcamalarını artırdığı ifade edilen raporda, Ukrayna'daki savaş ve ABD'nin NATO ittifakına bağlılığına ilişkin şüphelerin de Avrupa'daki askeri harcamaların yüzde 17 artmasına sebep olduğu kaydedildi.

2024'te en çok askeri harcama yapan beş ülke ABD, Çin, Rusya, Almanya ve Hindistan olurken, bu ülkelerin harcamaları dünya askeri harcamalarının yüzde 60'ını oluşturdu.

ÇİN’İN HARCAMASI 314 MİLYAR DOLAR

ABD'nin harcamalarının 2024'te önceki yıla göre yüzde 5,7 artarak 997 milyar dolar olduğu aktarılan raporda, ülkenin askeri harcamalarının 2015-2024 döneminde yüzde 19 yükseldiği kaydedildi. Raporda, ABD'nin geçen yıl askeri harcamalarının toplam küresel askeri harcamalarının yüzde 37’sini ve toplam NATO askeri harcamalarının da yüzde 66'sını oluşturduğu belirtildi.

Geçen yıl Avrupalı NATO üyelerinin çoğu askeri harcamalarını artırırken, bu ülkelerin NATO içindeki toplam payları son 11 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 30'a ulaştı.

Enstitüsünün raporunda, “2024'te üçüncü yılını dolduran Rusya-Ukrayna savaşı, askeri harcamaları artırmaya devam ederek Avrupa'daki askeri harcamaları Soğuk Savaş’ın sonunda kaydedilen seviyenin ötesine taşıdı.” ifadesi kullanıldı.

Raporda, Çin'in harcamalarının 2015-2024 döneminde yüzde 59 arttığı, askeri harcamaların geçen yıl da yüzde 7 yükselerek 314 milyar dolara çıktığı tahmin edildi.

Geçen yıl Hindistan'ın harcamalarının yüzde 1,6 artışla 86,1 milyar dolara çıktığı belirtilen raporda, Hindistan'ın askeri harcamalarının 2015-2024 döneminde yüzde 42 yükseldiği ifade edildi.

ALMANYA YENİDEN SİLAHLANIYOR

Raporda, Almanya’nın geçen yıl 88,5 milyar dolarlık harcamayla küresel olarak en fazla askeri harcama yapan ülkeler arasında yer aldığı bildirildi. Almanlar bu yıl Hindistan'ı da geride bırakarak dünyada ilk defa 4. sıraya yerleşti. Ülkenin askeri harcamalarının bir yılda yüzde 28 arttığı bildirildi. 2015-2024 dönemindeki artış ise yüzde 89 olarak kaydedildi.

Rusya'nın askeri harcamaları da 2024'te bir önceki yıla göre yüzde 38 artışla 149 milyar dolar oldu. Bu rakamın Rusya'nın GSYH'sinin yüzde 7,1'ine denk geldiği tahmin ediliyor. Rusya ile savaşta olan Ukrayna'nın ise askeri harcamaları geçen yıl yüzde 2,9 artarak 64,7 milyar dolara ulaştı. Ukrayna ekonomisinin devam eden savaş nedeniyle aldığı hasar sonucu bu miktar, ülkenin 2024'teki GSYH'sinin yüzde 34’ünü oluşturdu.

İSRAİL’İN HARCAMALARI YÜZDE 65 ARTTI

Gazze'deki katliamlarını sürdüren İsrail'in askeri harcamaları da geçen yıl yüzde 65 artarak 46,5 milyar dolara ulaştı. SIPRI bunun “1967'deki Altı Gün Savaşı'ndan bu yana en yüksek yıllık artışı” temsil ettiğini belirtti.

İran'ın harcamaları ise yüzde 10 azalışla 7,9 milyar dolara indi. Raporda, “Yaptırımların İran üzerindeki etkisi, İran'ın harcamalarını artırma kapasitesini ciddi ölçüde sınırladı.” yorumu yapıldı.

İngiltere'nin askeri harcamaları geçen yıl yüzde 2,8 artarak 81,8 milyar dolara çıktı.

Fransa'nın askeri harcamaları yüzde 6,1 artarak 64,7 milyar dolara ulaştı.

Suudi Arabistan 80,3 milyar dolarla 2024’te Orta Doğu'nun en büyük, dünyanın ise yedinci en büyük askeri harcama yapan ülkesi oldu.

EKONOMİK VE SOSYAL ÖDÜNLEŞME

SIPRI Askeri Harcamalar ve Silah Üretim Programı Kıdemli Araştırmacısı Xiao Liang, geçen yıl 100'den fazla ülkenin askeri harcamalarını artırdığını belirtti. Xiao, “Hükümetler, genellikle diğer bütçe alanları pahasına askeri güvenliğe giderek daha fazla öncelik verdikçe, ekonomik ve sosyal ödünleşmelerin önümüzdeki yıllarda toplumlar üzerinde önemli etkileri olabilir.” ifadesini kullandı.