Doğu Türkistan, zengin yeraltı kaynaklarına, stratejik coğrafi konuma ve çalışkan bir nüfusa sahip olmasına rağmen, yıllardır politik, kültürel ve ekonomik baskılar altında ezilen bir bölgedir. Uygur Türkleri başta olmak üzere yerli halk, temel insan haklarından mahrum, sürekli bir gözetim ve sindirme politikasıyla karşı karşıyadır. Bu baskıcı ortamda ekonomik kalkınma da engellenmiş, bölge dışa bağımlı ve içe kapalı bir hale getirilmiştir.

Ancak bu tablo değiştirilebilir. Doğu Türkistan’a yapılacak uluslararası yatırımlar, hem bölgesel istikrarı güçlendirebilir hem de Uygur halkına daha özgür ve onurlu bir yaşamın kapısını aralayabilir.

1. Stratejik Coğrafya ve Potansiyel

Doğu Türkistan, Çin Halk Cumhuriyetinin Batı kapısıdır ve Kuşak-Yol Projesi’nin en önemli geçiş noktalarından biridir. Bu yönüyle sadece Çin Halk Cumhuriyeti için değil, Avrasya, Ortadoğu ve hatta Amerika için de ekonomik ve jeopolitik değer taşır. Enerji yolları, doğal kaynaklar ve üretim potansiyeli bu bölgeye yapılacak yatırımları cazip hale getirir.

2. Yatırımlar Çin Halk Cumhuriyetine Ekonomik Kazanç Sağlarken Uygurlara Umut Olabilir

Yatırımın ilk kazananı elbette Çin Halk Cumhuriyeti olacaktır. Gelişen altyapı, artan üretim ve büyüyen ihracat kapasitesi Çin Halk Cumhuriyeti ekonomisini destekleyecektir. Ancak bu yatırımlar aynı zamanda Uygur halkının iş gücüne katılımını da artırabilir. İş sahibi olan, gelir elde eden ve üretime katılan bireyler kendilerini toplumun değerli bir parçası olarak görür. Bu da baskıyı değil kalkınmayı, korkuyu değil umudu besler.

3. İş Gücü, Eğitim ve Sosyal Gelişim

Yatırımlar sadece fabrikalar ya da enerji santralleriyle sınırlı kalmamalı. Eğitim, sağlık ve sosyal hizmet alanlarına yapılacak katkılar, Uygurların kültürel ve sosyal gelişimini de destekler. Nitelikli iş gücü yaratmak, bölgedeki genç nüfusa gelecek inşa etmenin anahtarıdır. Bu sayede insanlar sadece hayatta kalmak için değil, daha iyi bir yaşam kurmak için mücadele edebilir.

4. Uluslararası Sorumluluk ve Denge Politikası

Avrasya, Ortadoğu ve Amerika gibi aktörlerin Doğu Türkistan’a yatırım yapması, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda diplomatik bir mesaj da taşır: “Uygurlar yalnız değildir.” Bu yaklaşım Çin Halk Cumhuriyetini dengelemeye yardımcı olurken, bölge halkının sesi olma görevini üstlenir. Yatırımın insan haklarıyla birlikte düşünülmesi, kalıcı barışın temelini oluşturur.

5. Ekonomi, Özgürlüğe Giden Yol Olabilir

Ekonomik kalkınma, tek başına tüm sorunları çözmez. Ancak özgürlüğün zemini, insanın yaşamını sürdürebileceği bir ortamdır. Yatırım, bu ortamı sağlayarak, insanların kültürlerini yaşatabileceği, dilini konuşabileceği, ailesine bakabileceği bir hayat kurmasına imkan verir. Yani ekonomi, özgürlüğün anahtarı haline gelebilir.

Sonuç: Umut İnşa Etmek Mümkün

Doğu Türkistan’a yapılacak uluslararası yatırımlar, hem bölgesel istikrarı artırır hem de baskı altındaki halklara yeni bir yaşam umudu sunar. Avrasya’dan, Ortadoğu’dan ya da Amerika’dan gelecek her yatırım, sadece ekonomik değil, aynı zamanda insani bir yatırımdır. Bu yatırımlar, Çin Halk Cumhuriyetinin elini güçlendirirken, Uygur halkının da kaderini değiştirebilir.
Çünkü bir toplum özgürlüğe yalnızca direnerek değil, gelişerek de ulaşabilir.

                   Erkin SABİT ŞAVUOT
(bilgisayar yüksek mühendisi,
Araştırmacı yazar).
Turan Konfederasyonu Genel Başkanı .
Ankara Meclisi Anadolu Birliği gbşk yrd.
Uygur Federasyonu Genel Başkanı.
Dünya Barış elçileri uzakdoğu direktörü.
Uluslararası basın yayın Konfederasyonu diplomasisi direktörü.
Uzakdoğu ticaret yatırım finans konseyi temsilcisi .
Turan Kızılelma Teşkilatı genel başkanı
Turan Devletleri Teşkilatı TDT Stratejik Araştırma Bşk.
İletişim;05357951111,05369820000
turangrup1111@gmail.com