Deprem bölgesinde sessiz ekonomik çöküş: Adıyaman borçla değil umutla anılmak istiyor

Kentteki ekonomik tabloyu değerlendiren Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Başkanı Gani Bereket, yaşanan süreci rakamlarla ortaya koyarak uyarılarda bulundu.

Kredi kartı borcunda Türkiye birinciliği

ATSO Meclis Başkanı Bereket, Adıyaman'ın ekonomik olarak iyi bir tablo çizmediğini ifade ederek şunları söyledi:

"TÜİK verilerine göre Adıyaman, kredi kartı borcu artışında yüzde 79,1 ile Türkiye genelinde ilk sırada. Hiç iyi şeylerle anılmıyoruz. Yatırım yok, istihdam yok, üretim yok. Hep yerimizde sayıyoruz. Esnafımız konteyner dükkânlarda ayakta kalmaya çalışıyor, OSB'de üretim her geçen gün düşüyor, kalifiye eleman yok, gelir yok ama borç var."

Bereket'e göre Adıyaman'da yatırım eksikliği, üretimdeki gerileme ve kalifiye eleman yetersizliği ekonomik çöküşü derinleştiriyor. Kentte çok sayıda esnaf, konteynerlerde düşük kapasiteyle ayakta kalma mücadelesi veriyor.

Bir ayda 53 Milyon lira trafik cezası

Bereket, kentteki ekonomik darboğazı gözler önüne seren bir diğer veriyi de paylaştı:

"Düşünün, Adıyaman gibi borç batağında olan bir kentte, sadece bir ayda kesilen trafik cezası 53 milyon 44 bin TL. Bu para bir ayda esnafın kasasına girmiyor bile. Bu tablo sürdürülebilir değil."

Trafik cezalarının kent ekonomisindeki daralmayı daha görünür kıldığı belirtilirken, bu rakamların gelir seviyesi düşük bölgelerde daha yıkıcı sonuçlar doğurduğu ifade ediliyor.

Deprem illeri borç artışında ilk dört sırada

TÜİK verilerine göre kredi kartı borcu artışında deprem bölgesindeki iller ilk dört sırayı oluşturuyor:

-Adıyaman: %79,1

-Kahramanmaraş: %77,1

-Hatay: %70,4

-Malatya: %70,1

Türkiye genelinde ise tablo daha geniş bir borçlanma krizine işaret ediyor:

Nüfusun yarısı bankalara borçlu.

-Kişi başı ortalama borç 123 bin TL.

-Toplam kredi kartı borcu 2 trilyon 649 milyar TL.

-Kredi kartı borçlusu sayısı 40,1 milyon kişi.

-Kişi başına ortalama borç 66 bin TL.

-Kredili Mevduat Hesabı bakiyesi yüzde 83 artarak 670 milyar TL oldu.

-Geri ödenemeyen ihtiyaç kredisi oranı yüzde 5,2 seviyesine çıktı.

Bu göstergeler, deprem illerinin ekonomik açıdan ağır bir yük taşıdığını ortaya koyuyor.

'Adıyaman tek başına ayağa kalkamaz'

Adıyaman'ın Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin en fakir ili haline geldiğini vurgulayan Gani Bereket, çözüm için açık bir çağrıda bulundu:

"Bu sorun yerel imkânlarla çözülemez. Adıyaman ciddi destek almadan ayağa kalkamaz. Devletimiz acilen sanayi yatırımlarını teşvik etmeli, vergi ve sigorta indirimi sağlamalı, düşük faizli kredi ve can suyu destek paketlerini hayata geçirmelidir."

Bereket'e göre Adıyaman'ın ekonomik zorlukları ancak uzun vadeli ve kapsamlı devlet desteğiyle aşılabilir.

Kent ekonomisi alarm veriyor

Depremin yarattığı tahribatın ardından gelen ekonomik kriz, Adıyaman'da ticari faaliyetleri büyük ölçüde zayıflattı. Üretim kapasitesi düştü, işsizlik arttı, borçlar katlanarak büyüdü. Esnaf, yüksek kira ve girdi maliyetleri nedeniyle günlük faaliyetlerini sürdüremiyor. Kent halkı ise temel ihtiyaçlarını karşılayabilmek için kredi kartına başvurmak zorunda kalıyor.

Ekonomik göstergelerdeki bu gerileme, Adıyaman'ın kendi dinamikleriyle iyileşme ihtimalinin düşük olduğunu gösterirken çözüm beklentisi Ankara'ya yönelmiş durumda.

Deprem bölgesinde sessiz ekonomik çöküş

Adıyaman Baro Başkanı Avukat Bilal Doğan, ekonomik krizin sosyal hayata etkilerine dikkat çekerek şunları söyledi:

"Asrın felaketi olarak adlandırılan 6 Şubat depremlerinin ardından Adıyaman'da sadece binalar değil, hayatlar da yıkıldı. Depremin ardından geçen zamana rağmen şehirde ekonomik yaralar derinleşerek büyüyor. Alım gücü her geçen gün biraz daha erirken, vatandaş geçimini kredi kartlarıyla sağlamaya çalışıyor. Kredi kartı borçları yaklaşık yüzde 80 artmış durumda. İcra dosyaları ise 9 binden 18 bine fırlamış halde."

Doğan, kentin sosyal dokusunun da bu süreçten yara aldığını belirterek şu değerlendirmeyi yaptı:

"Küçük esnaf kepenk indiriyor, aileler temel ihtiyaçlarını bile borçla karşılıyor. Barınma sorunu, yüksek kiralar, artan gıda fiyatları ve işsizlik Adıyaman halkını nefessiz bırakıyor. Adıyaman'da icralık olan kişi sayısı 2023 yılında 9 bin 137, 2024 yılında 16 bin 273 ve 2025 yılında Kasım ayı itibarıyla 18 bin 181'e ulaşmıştır. Bu rakamlar halkın borç ve faiz batağında olduğunu gösteriyor."

Doğan, ekonomik sıkıntıların yalnızca parasal boyutta kalmadığını, ailelerin düzenini de etkilediğini vurguladı:

"Bütün bu olumsuzluklar aile hayatını boşanmalarla, çocukların eğitimden uzaklaşması, madde bağımlılığı ve suç oranlarının artışı ile sosyal olarak çöküşün işareti olarak karşımıza çıkıyor. Deprem fiziksel yıkımı beraberinde getirdi, ama asıl enkaz bugün sofralarda, cüzdanlarda ve yarın kaygısında büyüyor. Adıyaman destek bekliyor. Unutulmamak, yalnız bırakılmamak istiyor. Deprem bölgesi kaderine terk edilmemeli."

Boşanma davalarında belirgin artış

Adıyaman'da deprem sonrası yaşanan sosyal ve ekonomik travmaların aile yapısına yansıması da dikkat çekiyor. Baro Başkanı Doğan, boşanma davalarında belirgin bir artış olduğunu ifade ederek şöyle konuştu:

"Adıyaman'da 6 Şubat öncesi bir Aile Mahkemesi iki hâkim ile çalışırken, depremin hemen ardından boşanma ve aile içi sorunların görüşüldüğü davaların artması nedeniyle 3. Aile Mahkemesi'nin kurulması gündeme geldi. Herkes yaşanan ekonomik sıkıntılar, işsizlik, 21 metrekarelik konteynerdeki yaşam mücadelesi ve strese bağlı artan psikolojik sorunlarla birlikte ayrılıkla sonuçlanan mahkemeler boşanmalar arttı."

Boşanma davalarına ilişkin yıllara göre veriler şöyle:

-2022: 393

-2023: 696

-2024: 876

-2025: 826 (Kasım itibarıyla)

İlçelerdeki dava sayıları ise son üç yılda şöyle gerçekleşti:

Gölbaşı: 2023'te 123, 2024'te 152, 2025'te 132

Besni: 2023'te 172, 2024'te 175, 2025'te 185

Kahta: Son üç yıl toplamı 966 (2025 tahmini yaklaşık 300 dava)

Kaynak : PERRE