Değişken tarihi kapsamında Suudi'nin Kuruluş Günü

Suudi Kuruluş Günü, Suudi Arabistan'da her yıl 22 Şubat tarihinde kutlanan resmî bir tatildir. Bu gün, 1727 yılında Muhammed bin Suud'un babası Suud el-Mukrin’in vefatının ardından Diriye kasabasının emiri olarak tahta çıkışını anmak amacıyla kutlanır.

Muhammed bin Suud'un yönetimi devralması, Birinci Suudi Devleti’nin başlangıcı olarak kabul edilir. Bu devlet, daha sonra İkinci Suudi Devleti ve günümüz Suudi Arabistan Krallığı’nın temelini oluşturmuştur.

Kuruluş Günü, 2022 yılında Kral Selman bin Abdülaziz tarafından çıkarılan bir kraliyet kararnamesi ile resmî tatil ilan edilmiştir. 295. yıl dönümüne denk gelen bu karar, günün Gregoryen takvimine göre resmî olarak tanınmasını sağlamıştır. Bu özel gün, Suudi Arabistan'da üç resmî millî tatilden biri olup, diğerleri Suudi Millî Günü (23 Eylül) ve Suudi Bayrak Günü (11 Mart)’dür.

Tarihî arka plan ve gelişimi

1726 yılında Suud bin Muhammed el-Mukrin’in ölümü, oğul Muhammed bin Suud’un Necid bölgesindeki Diriye Emirliği’nin başına geçmesine yol açtı. Babasının yerine geçen Muhammed bin Suud'un bu yönetimi, daha sonra Diriye Emirliği (Birinci Suudi Devleti) olarak bilinen devletin doğuşu olarak kabul edilmektedir.

1744 yılında, Muhammed bin Suud, dönemin dinî reformcusu olan Muhammed bin Abdülvehhab ile ittifak kurdu. Abdülvehhab, doğduğu Uyayna şehrinden "yanlış inançları yaydığı" gerekçesiyle sürgün edilmişti. Diriye’ye sığındıktan sonra, onun öğretileri tevhidi yayma ve İslam dünyasında bid’atları (dini sapmalar) ortadan kaldırma amacını taşıyan Suudi yönetimi için önemli bir ilham kaynağı oldu.

Bu dönemde başlayan fetihler, Osmanlı Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın ve oğlu İbrahim Paşa’nın ordularının 1818'de Necid'e saldırmasına kadar sürdü. Osmanlı ordusu, Diriye'yi kuşatarak Birinci Suudi Devleti'ni yıktı.

Ancak 1824 yılında, Türki bin Abdullah el-Suud, Diriye ve Riyad'ı yeniden ele geçirerek Osmanlı Mısır ordusunu Necid'den çıkardı ve İkinci Suudi Devleti’ni kurdu. Bu devlet, 1891 yılında Reşidîler tarafından yıkılana kadar 67 yıl boyunca varlığını sürdürdü. Son hükümdar Abdurrahman bin Faysal el-Suud ve ailesi sürgüne gönderildi.

Yaklaşık 10 yıl sonra, 1901 yılında, sürgündeki emir Abdurrahman bin Faysal el-Suud’un oğlu Abdülaziz bin Suud (İbn Suud), Necid bölgesine baskın düzenlemeye başladı. 1902'de Riyad'ı ele geçirerek Riyad Emirliği’ni kurdu. Ardından 1913'te Hasa, 1921'de Hail, 1924'te Hicaz, 1934'te ise Yemen üzerine seferler düzenleyerek atalarının topraklarını geri aldı. 1932 yılında, tüm bu bölgeleri birleştirerek ülkenin adını Suudi Arabistan Krallığı olarak ilan etti ve başkent olarak Riyad’ı belirledi.

Suudi Arabistan’da millî tatillerin gelişimi

1965 yılında, Kral Faysal, bir kraliyet kararnamesiyle devlet kurumlarının 23 Eylül’ü Suudi Millî Günü olarak kutlamasını emretti. Ancak bu gün, 2005 yılına kadar resmî tatil olarak kabul edilmedi. Kral Abdullah, 2005 yılında aldığı kararla 23 Eylül’ü resmî tatil olarak ilan etti. Bu karar, bazı dini âlimler tarafından eleştirilse de, resmî tatil olarak kabul edildi.

2017 yılında Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın yükselişiyle birlikte, Suudi Arabistan’da reformlar hayata geçirildi. Dini otoritelerin etkisi sınırlandırıldı ve daha modern bir yönetim anlayışı benimsendi. Bu kapsamda Ocak 2022'de, Kral Selman bir kraliyet kararnamesiyle 22 Şubat’ı Kuruluş Günü olarak resmî tatil ilan etti. Bu adım, ülkenin tarihî kökenlerini daha belirgin hale getirmeyi amaçladı ve Suudi Arabistan'ın geçmişine olan vurguyu artırdı.

Neden 1727?

Suudi, Kuruluş Günü'nü 1727 olarak kabul ederek birkaç şeyi amaçlıyordu:

Birincisi; devleti, Vehhabi ulemanın teokratik tarih anlatısındaki 1744 hegemonyasından kurtarıp seküler/modern bir ulus devlet tarih yazımı oluşturmak.

İkincisi, İngilizler ile anılan resmi kuruluş yılı olan 1932’yi reddederek kendilerine yapılan “suni devlet” veya “petrol devleti” suçlamalarından uzaklaşmak.

Üçüncüsü, daha önce benimsenen bölünmüş tarih anlayışından uzaklaşıp yeni, bütüncül bir ulus devlet tarihi oluşturmaktır.

Dördüncüsü, kendisini sadece 1932'de kurulan bir modern devlet olarak değil, köklü bir geçmişi olan bir hanedanlık olarak tanıtmak istemek. (İLKHA)