STM İcra Direktörü: "Eğer bir devletin başka bir devlete karşı toprak iddiası varsa ve bunu kendi üst hukukuna yansıtmışsa, bu devletler arasında imzalanacak belgeye barış antlaşması denmemelidir."

COP29 arifesinde Azerbaycan ile Ermenistan arasında barış belgesinin imzalanmasına ilişkin haber ve açıklamalar yoğunlaştı. Azerbaycan'ın COP29'a katılım için Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'a da bir mektup gönderdiğini belirtmek gerekir.

Analistler, Paşinyan'ın en azından barışa ilişkin çerçeve anlaşması imzalandıktan sonra Bakü'ye gelebileceğini veya bu belgenin COP29 kapsamında Bakü'de imzalanacağını söylüyor. COP29'dan sadece 20 gün önce, Ermenistan parlamentosu başkanı Ermenistan ve Azerbaycan'ın bir anlaşmaya varmanın eşiğinde olduğunu söyledi. Meclis Başkanı Alen Simonyan, Cenevre'deki Parlamentolararası Birlik 149. Asamblesi'nin genel görüşmelerinde yaptığı konuşmada, Azerbaycan ve Ermenistan'ın barış anlaşmasının 16 maddesi üzerinde tam mutabakata vardığını söyledi. Alıntı: "Azerbaycan uluslararası alanda tanınan 5 noktada anlaşmamızı istedi, bugün 16 noktada tam anlaşmaya vardığımız için mutluyum. Bayanlar ve baylar, iyiler artık iyilerin düşmanı olmamalıdır. Artık barış yapmanın zamanı geldi. Artık barış zamanı."

Görüldüğü gibi A. Simonyan kendisini bir "melek" kılığına sokarak, Azerbaycan'a yaratılan fırsatı gerçeğe dönüştürme çağrısında bulundu. Daha önce Ermeni yetkililer, Azerbaycan'a barış anlaşması taslağının üzerinde mutabakata varılan 16 maddesinden 13'ünü imzalamasını ve ardından geri kalan üç madde üzerinde anlaşmasını teklif etmişti. Resmi Bakü, şartlarını defalarca açıkladı. Azerbaycan tarafı, Ermenistan'ın anayasasında ve diğer normatif yasal belgelerinde Azerbaycan'a yönelik toprak iddialarının tamamen sona erdirilmesi ve ancak bundan sonra barış anlaşması imzalanması gerektiğini söyledi. Yani kendiliğinden bir belge değil, gelecekte tartışma yaratmayacak bir belgeye imza atılmalıdır.

14 Ekim'de Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Belçika Krallığı'nın ülkemize yeni atanan Olağanüstü ve Tam Yetkili Büyükelçisi Julien de Frepon'un itimatnamesini kabul ederken, Bakü resminin ilkeli konumunu bir kez daha ilan etti. Cumhurbaşkanı, mevcut koşullarda ikili düzeye daha fazla odaklanıldığını kaydetti. Devlet başkanı, barış anlaşmasının tüm maddelerinin aynı değerde olduğunu, birinin diğerinden ayrılamayacağını vurguladı. Bu konuda Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan hükümetinin "şu ana kadar üzerinde mutabakata varılan her şeyin imzalanması ve üzerinde anlaşmaya varılmayan hükümlerin sonraki aşamalara saklanması" yönündeki tuhaf önerisini tamamen gerçekçi bulmadığını belirterek, kendisinin bundan haberi olmadığını vurguladı. böyle bir yaklaşımın öncüsü. Devletimizin başkanı, topraklarımızın işgali sırasında "Madrid sürecinin katı ilkelerinin" bulunduğunu ve bunun karşılıklı olarak mutabakata varılan temel hükümlerinden birinin, tüm konular üzerinde anlaşmaya varılmadan hiçbir şey üzerinde anlaşmaya varılamayacağı olduğunu kaydetti. Bu, o zamanki AGİT Minsk Grubu eşbaşkanları Ermenistan ve Azerbaycan'ın tutumuydu ve biz de bu görüşteyiz. Ne yazık ki eski Minsk Grubu'nun bazı üyeleri tutumlarını değiştirerek Ermenistan'ın mevcut gerçekçi olmayan önerisini desteklediler. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, birçok durumda Ermeni tarafının bu önerileri öne sürerek barış istediğini gösterdiğini söyledi. Ancak bu tekliflerin kabul edilemeyeceğini peşinen biliyorlar.

Sonuçta Ermeni konuşmacının barış anlaşmasını "duyurulması" saçmalıktır ve yalnızca kamuoyunu yanıltmaya yöneliktir. A. Simonyan nedense Azerbaycan Parlamento Başkanı ile Cenevre'de yaptığı görüşmenin gerçekleşmediğini bile unuttu. Yani toplantının alınmaması gibi sorunlar var. Bundan sonra hangi yüzle ve temelde tarafların barış anlaşmasını imzalamaya hazır olduğu söylenebilir?

Öte yandan Alen Simonyan, "Barış anlaşmasını neredeyse imzalıyorduk" iddiasında bulununca, bu yalanı Ermenistan Dışişleri Bakanlığı Basın Sözcüsü Ani Badalyan tarafından ifşa edildi. "Azatutyun'un" sorusuna yanıt veren Badalyan, Azerbaycan'ın ağustos ayında barış anlaşması taslağına ilişkin sunduğu teklife Erivan'ın henüz bir yanıt almadığını söyledi. Bu aslında Erivan'ın Simonya'nın nehri geçmeden önceki "zıplamasına" verdiği yanıttır.

Bu arada Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev, Kazak tarafının, Azerbaycan ile Ermenistan arasında barış anlaşmasının imzalanması konusunda müzakereler için Almatı platformunu sağlamaya hazır olduğunu doğruladı. APA, Kazak liderin müzakereler sırasında bunu Ermenistan Cumhurbaşkanı Vaghn Khachaturyan'a anlattığını bildirdi. Cumhurbaşkanları, ticari-ekonomik, ulaştırma-lojistik, tarım, finans, kültürel-insani alanlarda ve dijitalleşme alanında karşılıklı faaliyetin güçlendirilmesi umutlarını tartıştı. Kazakistan ve Ermenistan devlet başkanları da bölgesel ve uluslararası gündemin güncel konularına değindi. Hatta Kazakistan Cumhurbaşkanı aynı öneriyi ilk kez 9 Eylül'de Azerbaycan Cumhurbaşkanı ile yaptığı telefon görüşmesinde de dile getirmişti. Devletimizin başkanı girişime karşı normal tavrını dile getirdi. Ancak Ermenistan'ın davranışları ve bağımlı olduğu ülkelerden aldığı talimatlar, girişimlerin sonuç vereceğine olan güveni azaltıyor. Durum COP29'dan önce bir barış belgesi imzalamamıza izin veriyor mu? Peki bu imza ve anlaşma Kazakistan'da gerçekleşebilir mi?

Sahib Memmedov 

Sosyal Araştırmalar Merkezi'nin genel müdürü Sahib Memmedov, konumuz hakkındaki ilginç görüşlerini "Yeni Müsavat"ta dile getirerek, Erivan yetkilisinin sinsi tutumunu ortaya çıkardı: "Başbakan Paşinyan, Dışişleri Bakanı Mirzoyan ve diğer yetkililerin de aralarında bulunduğu Ermeni yetkililer Son zamanlarda Desteklenen Ermenistan'ın Barış Antlaşması sonucunu destekledi, arkasında tamamen hazır olduğunu, birkaç puan hariç hepsinin kabul edildiğini ve COP29 tarafından anlaşmayı imzalamayı teklif ettiğini söylemesinin arkasında sinsi bir politika var. Bu konu, Ermeni liderliğinin katıldığı tüm platformlarda yaptığı konuşmaların temelini oluşturuyor. Böylece Ermenistan'ın komşularıyla ilişkilerini normalleştirmeye "hazır", "barışsever" bir devlet olduğunu ortaya koyuyorlar. Aslında barış anlaşmasının temelini oluşturan en ciddi sorunlar henüz çözülmedi. Bir devletin başka bir devlete karşı toprak iddiası varsa ve bunu kendi üst hukukuna yansıtmışsa bu devletler arasında imzalanacak belgenin adının barış antlaşması olmaması gerektiğini defalarca belirtmiştik.

S. Memmedov, Azerbaycan'ın uluslararası hukuk ilkelerine dayalı önerilerde bulunduğunu hatırlatarak, "Azerbaycan'ın önerilerinde Ermenistan'ın egemenlik haklarına ve toprak bütünlüğüne zarar verebilecek hiçbir hüküm yer almıyor. İki devlet arasında diplomatik, ekonomik ve kültürel ilişkiler de dahil olmak üzere ilişkilerin kurulabilmesi için her iki devletin birbirlerine karşı toprak iddialarının bulunmaması da yansıtılmalıdır. Barış antlaşması belgesine böyle bir hüküm yansıtılsa bile, anayasadaki bilinen hükümler kaldırılmadıkça bu belge Ermenistan açısından meşru bir belge olmayacaktır. Her halükarda barış süreçlerinin devamına yönelik herhangi bir çerçeve belgesinin imzalanması şu aşamada mümkün görülebilir. Ancak bu belgedeki tüm hükümlerin tamamen açık olması gerekiyor ki, Ermenistan üçlü deklarasyon hükümlerinde olduğu gibi sonradan manipüle edemesin. Böyle bir belgenin imzalanmasının olumlu tarafı, Ermenistan'ın "barış yanlısı" söyleminin ve Azerbaycan'ı barış anlaşmasına varmamakla suçlamasının geçici de olsa sona ermesi olabilir. İlişkilerde her türlü olumlu değişiklik gerçekleşebilir."

Siyasi uzman, şu anda sınır belirleme ve sınırlama sürecini yoğunlaştırmanın ve Zengezur ulaşım koridoru konusunda bazı olumlu ilerlemeler sağlamanın mümkün olduğuna inanıyor: "Olumsuz tarafı, Ermenistan'ın ana barış anlaşmasını imzalamaktan kaçınacak olmasıdır. İmzalanan belgeyi yeterli görecek ve böylece Ermenistan, Azerbaycan'a karşı toprak iddiasını anayasal belge düzeyinde tutacaktır. Bir barış antlaşması ya da çerçeve belgesinin imzalanacağı en iyi yer Azerbaycan'dır. Ancak bu mümkün değilse Kazakistan uygun bir platform olarak değerlendirilebilir. Bu durumda ne Rusya ne de Batı çok rahatsız olacaktır." S. Mammadov da gerekli açıklamaları paylaştı: "Ermenistan'ın sahte barış söylemlerinin devam ettiği bir dönemde, COP29 etkinliği arifesinde Azerbaycan'a yönelik topyekün saldırının arkasındaki güçlerin çoğunluğunun bu ülkeyi destekleyen güçler olduğunu dikkate almalıyız. veya Ermeni lobisine bağlılar. Bu faktör Ermenistan'ın ne kadar "samimi" olduğunun temel göstergesidir.

Ermenistan'ın COP29'da tamamlanmamış barış anlaşmasını imzalama niyetinde olmasına okyanus ötesinden tepki geldi. ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Matthew Miller yakın tarihli bir brifingde ABD'nin Ermenistan-Azerbaycan barış anlaşmasını hiçbir zaman COP29 zirvesiyle ilişkilendirmediğini söyledi. Musavat.com bunu yabancı medyaya referansla aktarıyor. "Birkaç ay önce Ermenistan ile Azerbaycan arasında bir barış anlaşması görmek istiyorduk ve sonunda sınırı geçeceğini umarak barış anlaşmasının imzalanması için baskı yapıyorduk. Ancak bu ABD'ye değil her iki tarafa da bağlı" dedi Miller.

E. PAŞASOY