Bazen oyunlarına renk katmak bazen de gerçekleşmesini istedikleri hayaller üzerine yalanlar söyleyen çocuklar büyüdükçe yalanın olumsuz sonuçlarını da öğrenmeye başlıyor. Psikolog Emre Ergin çocukların yalan söyleme nedenleri ve ailelerin alması gereken tedbirler hakkında değerlendirmelerde bulundu.

Çocuklar yalanın başkalarına zarar verebileceğinden haberdar değil. Öyle kiuzmanlar; erken çocukluk döneminde yalanı; çocuğun gelişiminin bir belirtisi olarak kabul edilebiliyor. 

Uzmanlar, çocuğun neyi yalan konuştuğundan çok neden yalan konuştuğunu irdelemek gerektiğini belirtiyor. Peki, çocuklar neden yalan söyler ve yalan söyleyen çocuğa nasıl yaklaşmak lazım?

Psikolog Emre Ergin, konuyla ilgili İLKHA muhabirine konuştu.

"6-7 yaşından sonra yalanlar devam ediyorsa büyük bir sıkıntı var diyebiliriz"

Çocuğun yalan söylemesinin sakıncalı olup olmadığını veya hangi durumlarda endişe duyulması gerektiğini anlamak için çocuğun hangi yaş aralığında ve yalanı hangi maksatla söylediğine bakmak gerektiğini belirten Ergin, "Özellikle 2 ile 6 yaş aralığında sembolik oyun dönemi veya erken çocukluk dönemi dediğimiz dönemde söylenen yalanlar üzerine aslında fazla endişe etmeye gerek yoktur. Bu dönemde söylenen yalanlar; sembolik yalanlardır. 6-7 yaşından sonra hayal ile gerçeği, doğru ile yanlışı ayırt edebildiği yaştan sonra yalanlar devam ediyorsa büyük bir sıkıntı var diyebiliriz." dedi.

Çocuklar neden yalan söyler?

Çocukların yalan söyleme nedenleri hakkında konuşan Ergin, "Çocukların yalan söylemesinin nedenlerine bakacak olursak;  birincisi oyunlarını daha renkli hale getirmek için yalan söyler; bu dönemde endişe etmeye gerek yoktur. İkincisi ihmal edilen çocuklarda genellikle yalan söyleme davranışı ortaya çıkabiliyor? Nasıl ihmaller? Erken çocukluk döneminde  yani 2 ile 6 yaş arasında ebeveyinden veya bakım veren kişiden gerekli desteği, ilgiyi, sevgi ihtiyacını alamamış çocuklarda yalan söyleme davranışı olabiliyor. İhmal ediyor derken; mesela anneden istediği sevgiyi göremeyen çocuk, bu sevgiyi göremediği zaman yalanlara başvuruyor ki anne, baba veya bakım veren kişi gerekli ilgiyi göstersin. Bir diğer sebep ise ailesi tarafından takdir görmeyen çocuk, ne yaparsa yapsın asla başarıları takdir edilmeyen çocuklar ilgi çekmek için yalan söyleyebiliyor. Neler yapabiliyor? Ateşim çıktı diyebiliyor, çünkü ateşi çıktığı zaman herkes çocuğun başını üşüyor veya hasta olduğunu söyleyebiliyor. İlgi çekmek ve sevgi ihtiyacını giderebilmek için yapabiliyor. Bir diğer ise sebep cezadan kaçmak veya keyif aldığı oyunu devam ettirebilmek için yalan söyleyebiliyor. Cezadan kaçmak derken örnek verecek olursak; oyuncağı kırılan bir çocuk, ben kırmadım diyebiliyor veya ağzı burnu çikolata içinde olan çocuk çikolatayı ben yemedim diyebiliyor. Neden? Cezadan kaçmak için veya oyundan aldığı keyfi sürdürmek için yalan söyleyebiliyor."şeklinde konuştu.

"Çocuğun yanında yalan söylemek sakıncalıdır çünkü çocuk rol model olarak alıyor"

Ebeveynlerin çocukların yanından sebebi ne olursa olsun yalana başvurmaması gerektiğine dikkat çeken Ergin, "Ailelerin çocukların yanında söyledikleri yalanlar amacı ne olursa olsun çocukları olumsuz bir şekilde yöneltebilir. Bu sefer çocuk kendi ihtiyaç duyduğu zaman bu tip yalanlara başvurulabileceğini düşünüyor. Aile içerisindeki iletişim çok önemlidir. Aile içerisinde eğer ki fiziksel, duygusal veya sözel olarak şiddete yönelik düşünce, duygu, davranışlar mevcut ise çocuk bundan olumsuz etkileniyor Bu durum çocukta korku yaratıyor. İyi bir rol model olmak çok önemlidir; çocuğun yanında yalan söylemek sakıncalıdır çünkü çocuk rol model olarak alıyor. Bir diğer neden ise çocuğu asla başkalarıyla kıyaslamayın; eğer çocuğu bir arkadaşıyla veya kardeşi ile kıyasladığımızda çocukta ters etki yapabiliyor Bazı çocuklarda kıyaslamalar hoşuna gidebilir, bundan haz alabilir ve tetiklenerek hayatında başarı sağlayabilir ama bazı çocukların mizacına uygun olmayabiliyor ve bu sebepten dolayı da çocuk yalan söyleme davranışına girebiliyor. Gerçek dışı beklentilerde sebeptir; her aile çocuğunun Kendinden daha iyi bir geleceği olmasını ister ve ona bazı sorumluluklar yükler çocuk bu sorumlulukları yapamadığı zaman ailesini mutlu edemeyeceğini, üzebileceğini düşündüğü için yalanlar söylemeye başlar yapmadığı bir şeyi yapmış gibi gösterebilir. Bir diğer sebep ise ebeveyn tutumlarıdir. Öyle ki çok baskıcı, cezaya yönelik davranışlarda bulunan ailelerde genellikle çocuklar yalan söylüyor diğer bir aynı tutumu ise aşırı ilgisizlik; aşırı ilgisiz tutumların olduğu ailelerde de çocuklar ilgi çekmek için yalan söylüyor." diye belirtti.

"Yalanın ne olduğundan çok altında yatan nedenlerin araştırılması aslında çocuğun yararınadır"

 Yalanın ne olduğunun değil neden dolayı söylendiğinin önemli olduğunu vurgulayan Ergin, "Saydığımız nedenlerden dolayı; çocuk cezadan mı korktu, ilgisiz mi kaldı, takdir edilme ihtiyacı mı var, herhangi bir kıyaslama mı yapılıyor veya aile içi iletişim kötü mü yani çocuk neden dolayı yalanı söylüyor? Yalanın ne olduğundan çok altında yatan nedenlerin araştırılması aslında çocuğun yararınadır. 6-7 yaşından sonra çocuk yalanların da ısrarcı oluyorsa ve bu durum çevresindeki diğer varlıklara zarar vermeye yönelik bir hale geldiyse uzmana başvurulması şarttır."ifadelerini kullandı.