Çin’in en büyük ve en görkemli camilerinden biri olarak gösterilen Şadiyan Ulu Cami’de restorasyon sonrası kubbenin kaldırıldığı, yerine Çin tarzı bir pagoda çatısının yerleştirildiği ve minarelerin de kısaltılarak pagoda kulelerine dönüştürüldüğü ortaya çıktı. 

Uzmanlara göre bu değişim, Pekin hükümetinin ülkedeki İslam dininin Çince sosyalizme uyarlanması kapsamında, camileri ‘’Çinlileştirilmesi’’ kampanyasının bir parçası.
Çin’in güneybatısında yer alan Yunnan eyaletinde  bulunan Şadiyan Ulu Cami, Medine’deki Mescid-i Nebevi’yi örnek alarak inşa edilmiş ve 2009’da son restorasyonu tamamlanmıştı. Ancak tarihi vesikalarda caminin daha eskilere dayandığı ve de bölgede yaşayan Çinli Müslümanlarında bu Camiyi önemsediği yazıyor. 

Bilgilere göre Çin rejimi, 1960’larda başlayan sözde “Kültür Devrimi” sırasında tarihsel olarak İslam karşıtı politikalar izlemiş, Camileri yıkmış ve Müslümanları inançlarından vazgeçmeye zorlamış, 1975 yılına gelindiğinde Şadian Camii'ni yıkmaya çalışması sonucu Hui Müslümanlarından büyük tepki almış ve Polis güçlerince kanlı bastırıldığı, “Şadian katliamı” olarak atfedilen olaylarda ise 300'ü çocuk olmak üzere 1600 Tongan Müslüman acımasızca şehit edildiği tarihi kayıtlarda geçiyor.
BÜTÜN SUÇLAMALARI DOĞRULUYOR
Benzer uygulamalarla Çin’de 1300 yılı aşkın bir süredir yaşayan ve yaklaşık 10 milyon civarında bir nüfusa sahip olan Hui Müslümanlarının, Çin kültürünü öncelemeleri isteniyor. Aynı eyaletin diğer simge camisi olan ve Şadiyan’a 160 kilometreden daha az bir mesafede bulunan Najiaying Cami’nin de özellikleri kısa süre önce yapılan bir tadilatla ortadan kaldırılmıştı.

Gözlemciler Çin rejiminin bahse konu çabalarını, İslam'a ve Müslümanlara karşı yürütülen İslamofobinin açık bir tezahürü olarak yorumlarken, kasım 2023 tarihinde Uluslararası İnsan Hakları İzleme Örgütü Çin'in Ningxia ve Gansu eyaletlerinde 2020'den bu yana 1.300’den fazla Cami’yi kapattığı (bu da bölgedeki toplam cami sayısının üçte birine denk geliyor.) veya dini faaliyetleri yasaklayarak sözde "Camilerin Birleştirilmesi" kisvesi altında Camilerin amacı dışında kullanıldığı yada yok edildiği yönündeki bulguları raporlaştırdığını hatırlattı. 

Çin rejimi “13. beş yıllık Plan” kapsamında 2018 yılında Doğu Türkistan'ı hedef alan sözde “İslam dinini Çince sosyalizme uyarlama” politikası çerçevesinde İslam’a ait tüm emareleri yasaklamış, bu minvalde 16 bin cami ya yıkımla veya tahrip edilmekle baş başa kalmıştı . Daha sonra aynı zulüm, Hui  Müslümanlarına da uygulanmaya başladı. Çinli yetkililer, başlangıçta Araplaşma karşıtlığı bahanesiyle Hui Müslümanlarına ait camilerin kubbelerini ve minarelerini yıkmış veya Çin tapınağı görünümü vermeye çalışmıştı.

Müslüman halk, Çin'in İslam ve Müslüman karşıtı davranışlarını sosyal medya üzerinden tepki göstermek dışında hiçbir şey yapamamıştı. Sonuç olarak Çinli yetkililer, Müslüman halkın direncini kırmak için çeşitli bahanelerle bazı camilerin geçici olarak kapatıldığını duyurdu. Müslümanların sosyal medyadan yaptığı paylaşımları pek yankı bulamazken, geçici olarak kapatılan camilerin tümünü yıkmaya başladı.