Birleşmiş Milletler'in mülteciler ve göç konusunda uzmanlaşmış kuruluşları, Çarşamba günü Pakistan'ın Afgan mülteci ve sığınmacıları toplu halde sınır dışı etme planlarına ilişkin endişelerini dile getirdi.

Tepki, Başbakan Shehbaz Sharif'in Pakistan'da ikamet eden yaklaşık 3 milyon Afgan vatandaşını hedef alan çok aşamalı bir planı onaylamasından bir hafta sonra geldi. Bunlar arasında yasal olarak ilan edilmiş mülteciler, belgeli ve belgesiz göçmenler ve Amerika Birleşik Devletleri ve diğer Batı ülkelerine söz verilen yer değiştirmeyi bekleyenler yer alıyor.

VOA tarafından görülen resmi plan, Afganistan'a geri gönderilmeden önce ulusal başkent İslamabad ve komşu şehir Rawalpindi'deki tüm Afganların derhal belirlenmiş kamplara taşınmasını emrediyor. Belgede, bir zaman çizelgesi belirtilmeden, sınır dışı etmelerle ilgili herhangi bir kamu duyurusunun yapılmaması gerektiği vurgulanıyor.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) ve Uluslararası Göç Örgütü (IOM) Çarşamba günü yaptıkları ortak açıklamada, "bu yer değiştirmenin yöntemi ve zaman çerçevesi konusunda netlik talep ediyoruz" dediler.

Her iki kurum da Pakistan'ı yeniden yerleştirme önlemlerini uygularken insan hakları standartlarını dikkate almaya çağırdı. Açıklamada, Pakistan'ın IOM ile işbirliği içinde Afgan Vatandaş Kartları veya ACC'si verilen yasal mülteciler ve ekonomik göçmenler için usulüne uygun sürecin sağlanmasının da buna dahil olduğu belirtildi. Resmi tahminler, ACC nüfusunun 800.000'den fazla olduğunu gösteriyor.

'Afganistan'a zorla geri gönderme bazı insanları daha fazla riske sokabilir. Pakistan'ı, belge durumlarına bakılmaksızın risk altında olan Afganlara güvenlik sağlamaya devam etmeye çağırıyoruz," dedi UNHCR ülke temsilcisi Philippa Candler.

IOM İslamabad Misyon Şefi Mio Sato, örgütlerinin Pakistan hükümeti ve UNHCR ile birlikte Pakistan'daki Afgan vatandaşlarının kayıt altına alınması, yönetilmesi ve taranması için bir mekanizma geliştirmek amacıyla çalışmaya kararlı olduğunu söyledi.

"Bu, ihtiyaç sahiplerine uluslararası koruma sağlanması ve ülkede uzun süreli sosyoekonomik ve aile bağları bulunan Afgan uyruklular için yollar sağlanması da dahil olmak üzere kişiye özel çözümlere kapı açacaktır" dedi.

Sınır dışı etme planının ilk aşamasında yetkililerden, İslamabad ve Ravalpindi'den ACC sahibi kişileri ve belgesiz Afgan göçmenleri yeniden yerleştirip Afganistan'a geri göndermeleri isteniyor.

Pakistan, 30 Haziran 2025'e kadar 1,4 milyondan fazla yasal Afgan mültecinin ülkede kalmasına izin verdi. Yeni plan, ikinci aşamada Afganistan'a sınır dışı edilip edilmeyecekleri belirtilmeden, iki şehirden taşınmalarını gerektiriyor.

Şerif ayrıca yetkililere, sınır dışı planının üçüncü aşaması kapsamında 31 Mart'a kadar İslamabad ve Ravalpindi'den yaklaşık 40 bin Afgan'ın sınır dışı edilmesini ve üçüncü ülkelere yerleştirilme ve yeniden yerleşim davalarının hızlı bir şekilde işleme alınmaması halinde geri gönderilmelerinin sağlanmasını emretti.

Bu kişiler, Taliban'ın 2021'de ülkenin kontrolünü yeniden ele geçirmesinin ardından, öncelikle ABD ve NATO güçleriyle bağlantıları nedeniyle olası misillemelerden korunmak amacıyla Afganistan'dan kaçtılar.

Geçtiğimiz ay Başkan Donald Trump, Washington'ın çıkarlarına uygun olup olmadığını değerlendirmek için ABD Mülteci Kabul Programı'nı durdurdu ve Pakistan'daki en az 15.000 Afgan müttefikin ABD'ye taşınmaları onaylandı veya değerlendiriliyor.

Pakistan yetkilileri 2023'ten bu yana 800.000'den fazla belgesiz Afgan'ı topraklarından zorla geri gönderdi. Sınır dışı etmeler, hükümetin ülkede yasal izin olmadan yaşayan veya vizeleri sona eren yabancılara yönelik baskısından kaynaklandı. İslamabad, Pakistan'daki suç ve militanlıktaki son artışı Afgan uyruklulara bağladı.

UNHCR ve IOM, İslamabad'ın özellikle güvenlik konusunda karşılaştığı zorlukları kabul ettiklerini ve mültecilerin de herkes gibi Pakistan yasalarına uyması gerektiğini söyledi. Ortak açıklamalarında, "Pakistan'daki Afgan uyrukluların ezici çoğunluğu, durumlarının insani bir bakış açısıyla görülmesi gereken, yasalara uyan bireylerdir" dediler.

İki BM kuruluşu, özellikle Afgan uyruklu kişilerin, etnik ve dini azınlıklar, kadınlar ve kızlar, gazeteciler, insan hakları aktivistleri ve müzisyenler gibi sanat meslek mensuplarının geri döndüklerinde zarar görmeleri ihtimaline karşı endişelerini dile getirdi.

İslamcı Taliban liderleri, Afganistan'da kadınların eğitime, istihdama ve kamusal hayata erişimini kapsamlı şekilde kısıtladı ve müziği yasakladı.