İbrahim Raisi'nin seçilmesiyle sonuçlanan son seçimlerde adaylığı kayıtlara geçmeyen Mahmud Ahmedinejad, halen cumhurbaşkanlığı iddiasını sürdürüyor.

Her ne kadar adaylığının özel konsey tarafından "seçim öncesi seçim yapılması" olarak tescil edilmesi tartışmalı olsa da eski cumhurbaşkanının destekçileri hem çok sayıda hem de organize. İki kez İran cumhurbaşkanı seçilmiş bir adam için bu doğaldır. Elinde bir güç ekibi var ve üyeleri işe geri dönmek için sabırsızlanıyor.

Mahmud Ahmedinejad, 1956 yılında Tahran'ın güneydoğusundaki Garmsar şehrinde fakir bir demirci ailesinde doğdu. İslam devrimi sırasında 23 yaşında olan Ahmedinejad, devrimde aktif rol almış ve 1980'de ABD büyükelçiliğini rehin tutanlardan biriydi. (Bu aynı zamanda İran'ın ilk cumhurbaşkanı Abulqassim Banisadr tarafından da doğrulandı, ancak eski mahkumların ve operasyona katılanların çoğu bu versiyonu doğrulamıyor). Ahmedinejad İran-Irak savaşına da katıldı.

İran İslam Cumhuriyeti'nin 6. cumhurbaşkanı olmadan önce Erdebil Valisi ve Tahran Belediye Başkanı olarak görev yaptı.

Aslında Ahmedinejad'ın 2005 yılında cumhurbaşkanı seçilmesi beklenmedik bir gelişmeydi. Zira Tahran'da tanınan ancak İran'da pek tanınmayan Ahmedinejad, seçimlerin ilk turunda yüzde 19,48 oy alırken, ikinci turda seçimin favorisi Ali Ekber Haşimi'nin önünde yüzde 61,6 oy aldı. Rafsanjani.

O dönemde Rafsancani sadece İran'da değil, dünyada da tanınan bir siyasi figürdü ve gelecekte İran'ın en büyük dini lideri olmanın ana adayı olarak görülüyordu. Ancak kalemi ne kadar kırılırsa kırılsın bir daha cumhurbaşkanı olamadı ve İran'ın dini lideri olma şansını kaybetti. Ayetullah Ali Hamaney'in iradesi ve ekibinin, Ahmedinejad'ın bir hafta içinde yüzde 40'lık ek oy almasını organize ettiği açıktı. Ahmednejad, İran siyasetinin ejderhası Rafsancani'yi tek başına yenemedi.

Dini dini lider, 2009'da ikinci dönem cumhurbaşkanı seçilmesinde büyük rol oynadı. O dönemde Hamaney - Khamna ile aynı köyden olan, dini liderle akraba olan (kuzenleri veya büyük teyzeleri olduğu söyleniyor) Mirhuseyn Musav'a kapıldığı yönünde yaygın bir inanış var. İran Başbakanı olarak görev yaptı (1981-89'da) .

İran'da 2009'da yapılan kamuoyu yoklamaları Musavi'nin yüksek notunu ortaya koyuyordu. Çoğunluğun cumhurbaşkanı seçileceğine dair şüphe olmamasına rağmen, 12 Haziran'da Ahmedinejad'ın yüzde 62,6 oy alarak yeniden İran cumhurbaşkanı seçildiği açıklanırken, Musavi yüzde 33,8 ile ikinci sırada yer aldı. oyların. İlk seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından Ahmedinejad'ın zaferi Ayetullah Hamaney tarafından doğrulansa da Musavi'nin destekçileri seçim sonuçlarının sahte olduğunu söyleyerek protesto eylemlerine başladı. Yahudi destekçilerinin kitlesel gösterileri bir hafta boyunca devam etti ve isyana dönüştü. Sonuç olarak yetkililer gösterileri güç kullanarak bastırdı, yüzlerce kişi öldürüldü ve binlerce protestocu tutuklandı.

3 Ağustos'ta İran'ın dini lideri Ali Hamaney, Ahmedinejad'ın cumhurbaşkanı olmasını resmen onayladı. Bunu yapmasının sebebinin ise Hamaney'in aynı köyden iki akrabasının, aynı anda İran'da iki önemli makamda bulunması halinde halk tarafından kabul edilmeyeceğini düşünmesi olduğu sanılıyor.

Arap ülkelerinde kitlesel isyanların başladığı 2010-2011'de bu olayların etkisiyle İran'da Mahmud Ahmedinejad'a yönelik protestolar yeniden başladı. Bununla bağlantılı olarak İranlı yetkililer Musavi dahil muhalefet liderlerini ev hapsine aldı.

Ahmedinejad'ın o dönemde dini liderin gözdesi olmasının sebeplerinden biri de açık sözlü ve muhafazakar bakış açısıydı. İlk kez cumhurbaşkanı seçildikten sonra bile selefleri Rafsancani ve Hatemi döneminde uygulanan bazı liberal reformları durdurdu ve İran'ın nükleer programının gelişimini hızlandırdı.

Bir din adamı olmasa da, onun döneminde devlet memurluğundaki erkeklere sakallarını kazıtmamaları ve uzun kollu gömlek giymemeleri talimatı verilmiş ve kadınların peçe üzerindeki kontrolü güçlendirilmişti.

Ahmedinejad'ın etnik kökenine ilişkin bilgiler çok çeşitlidir. Uyruğu itibariyle Taliş olduğunu söyleyenler var, İran Azerbaycanlısı olduğunu iddia edenler de var. Ahmedinejad da birkaç kez Azerbaycan Türkçesi bildiğini söyledi. Hatta İngiliz "Daily Telegraph" ajansı bile bir zamanlar Ahmedinejad'ın Yahudi olduğunu ve gerçek adının İran Yahudilerinin tanınmış bir soyadı olan Saburijiyan olduğunu iddia etmişti. Ancak bu muhtemelen tamamen bir yalan. Muhafızlar Konseyi, bir adamın yedi geçmişi araştırılmadan başkanlığa aday olmasına izin vermez.

Ahmedinejad, başkanlığı sırasında kendisini katı bir Amerikan karşıtı olarak tanıdı. Ocak 2007'de ABD hegemonyasına karşı birleşen Latin Amerika ülkelerini (Venezuela, Nikaragua ve Ekvador) ziyaret etti ve burada Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chavez, Bolivya lideri Evo Morales, Nikaragua başkanı Daniel Ortega ve devlet başkanı ile görüştü. Ekvador Rafael Correa.

Ahmednejad'ın İsrail karşıtı tutumu daha açık. Kamuya açık konuşmalarında ve röportajlarında İsrail'e karşı radikal görüşlerini dile getirdi: "Siyonist rejimin yeryüzünden silinmesi gerekiyor"; "Holokost yoktu, varsa da Filistinlilere karşı kullanılıyor"; "İsrail'e karşı çıkmak milli ve dini bir görevdir"; "Bölgedeki tüm ülkeler İsrail'in düşmanıdır ve onu yakında yok edeceklerdir; "BM tarafından İsrail'e tahsis edilen topraklar bölünmeden Filistin devletine ait olmalıdır"; "Avrupa ve Kanada'da Yahudi devleti kurulabilir" vb.

Ahmedinejad, 2001 yılında ABD'de gerçekleşen 11 Eylül terör saldırısının gerçekliğini sorguladı. ABD Dışişleri Bakanlığı sözlerini "iğrenç ve aldatıcı" olarak nitelendirdi.

İlginçtir ki, 2011 yılında 11 Eylül terör saldırısının yazarı olan "El Kaide" Ahmedinejad'ın açıklamalarını "gülünç" olarak nitelendirmiş ve İran cumhurbaşkanını onların "sıkı çalışmasını" itibarsızlaştırmakla suçlamıştı.

Ancak 2012 baharında yapılan parlamento seçimlerinde parlamentodaki 290 sandalyenin neredeyse dörtte üçünün Ayetullah Hamaney'in müttefikleri tarafından kazanılması, Ahmedinejad'ın kariyerinin sona erdiğinin sinyalini verdi.

Mahmud Ahmedinejad, iki dönem cumhurbaşkanı olması nedeniyle 2013 seçimlerine katılamamıştı.

Nisan 2017'de cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılmak için belgelerini sunan Ahmedinejad'ın adaylığına İran Yönetim Kurulu tarafından izin verilmedi.

Ahmedinejad'ın İran ve ötesinde hem cumhurbaşkanı olduğunda hem de sonrasında mütevazı, hatta münzevi bir yaşam tarzı yaşadığını, eski cumhurbaşkanının kendisine tahsis ettiği maaşı reddettiğini, 2.000 dolar değerinde 47 yaşında bir araba kullandığını da belirtmek gerekir. ve köyde koyun otlattığına dair efsaneler var. İranlılar bu konuşmaların ne kadar doğru olduğunu biliyor; gerçek şu ki, kendisi "halka yakın bir lider" olarak görülüyor, dolayısıyla rakipler arasında en etkili olanı o.

Ancak yine de başkanlığa aday olmasına izin verilmemesi muhtemel. Çünkü görünen o ki Ahmedinejad, Hamaney'in gelecek planlarında yer almayan bir "hit" kart. Ancak olay şu ki, eğer adaylığı onaylanırsa büyük ihtimalle yeniden İran cumhurbaşkanı olacak.

Araz Altaylı