Ulaştırma Bakanı Uraloğlu, CHP Genel Başkan Yardımcısı Karasu’nun yap-işlet-devret projelerine ilişkin yıllar içindeki araç geçiş sayıları ve garanti bedellerinin ne olduğuna dair sorularını yanıtsız bıraktı. Ancak, Sayıştay raporları bu projeler için şirketlere yapılan ödemelerin son beş yılda tam yüzde 1012 arttığını ortaya koydu. 

Müteahhitlere, işletme hakkı ve garanti anlaşmalarıyla inşa ettirilen bu yatırımlar için önümüzdeki üç yıl için ödenecek tahmin edilen tutar 328,7 milyar TL oldu. CHP’li Karasu, “Bunun adı hazine garantili soygundur. İktidar; plansızlığının, öngörüsüzlüğünün ve hesap bilmezliğinin faturasını vatandaşın sırtına yüklüyor” dedi. 

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Sivas Milletvekili Ulaş Karasu’nun yap-işlet-devret projeleri olan Avrasya Tüneli, Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Osmangazi köprülerinden yıllar içindeki araç geçiş sayıları ve garanti bedellerinin ne olduğuna dair sorularını yanıtlamadı. Ancak, Sayıştay raporları bu projeleri yürüten şirketlere yapılan garanti ödemelerinin son beş yılda yüzde 1012 oranında arttığını ve geçen yıl 56 milyar 824 milyon liraya ulaştığını ortaya koydu. Müteahhitlere, işletme hakkı ve garanti anlaşmalarıyla inşa ettirilen bu yatırımlar için önümüzdeki üç yıl için ödenecek tahmin edilen tutar 328,7 milyar TL oldu. Karasu, “Bunun adı hazine garantili soygundur. İktidar; plansızlığının, öngörüsüzlüğünün ve hesap bilmezliğinin faturasını vatandaşın sırtına yüklüyor” dedi. 

CHP’li Karasu, geçen Mayıs ayında Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu arafından cevaplandırılması amacıyla Kamu Özel İşbirliği ve yap işlet devret modeliyle yapılan Avrasya Tüneli, Zafer Havaalanı, Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Osmangazi Köprülerinin kamu bütçesine olan bedelleri gündeme getirdi. Bu projelerin, sözleşmelerinin başladığı tarihten itibaren devletin işletmeci firmalara ne garanti verdiği, yıllar itibariyle araç geçiş/yolcu sayısının ve yapılan garanti ödemenin miktarının açıklanmasını talep eden Karasu, bu projelerin sözleşmelerinin TL’ye çevrilmesi hususunda bir çalışma olup olmadığının açıklanmasını istedi.

KAMU ZARARI YOKMUŞ

Bakan Uraloğlu, önergeye verdiği yanıtta, geçiş sayılarını ve şirketlere kamu bütçesinden ne kadar ödendiğini yanıtlamadı. “Ülkemizin kalkınmasına büyük faydalar sağlayan YİD/KÖİ projelerine genel olarak bakıldığında; verilen yolcu ve geçiş garantilerinin üzerinde gerçekleşmeler nedeniyle devletimiz ciddi bir gelir elde etmiş ve etmeye devam etmektedir” yanıtını veren Uraloğlu, herhangi bir kamu zararının söz konusu olmadığını da iddia etti.

ZARAR VATANDAŞIN CEBİNDEN 

“Saray ve AKP iktidarı bunların konuşulmasını istemiyor, çünkü öğrenilmesinden korkuyor” diyen CHP’li Karasu, bu projelerin yapım maliyetleri ve verilen garantilerinin hepsinin milletin vergileriyle oluşan “hazine garantili soygunlar” olduğu gerçeğinin görüleceğini belirtti. Karasu, “Otoyolları, köprüleri inşa eden müteahhitler, vergilerini vermiyor ama her yıl hazineden milyarlarca lira garantiyi tıkır tıkır alıyorlar. Bunlar, AKP iktidarının kendi müteahhitlerini zengin ettiği, halkını ateşe attığı projeleridir” diyen Karasu, yaşanan derin yoksulluk ve ekonomik krizin temel nedenlerinden birinin de bu uygulamalar olduğunun altını çizdi. 

YÜZDE 1012 ARTIŞ

Sayıştay’ın raporları da bu yatırımları yapan işletmeci şirketlere yapılan garanti ödemelerinin son beş yılda tam yüzde 1012 oranında arttığını ve 2023 yılında 56 milyar 824 milyon liraya ulaştığını ortaya koydu. Karayolları Genel Müdürlüğü’nün (KGM) “Cari Transferler” kaleminden yapılan bu ödemeler geçen yıl tüm zamanın rekorunu kırarak 56,9 milyar TL’ye ulaştı. 2019 yılında 5,1 milyar lira olan ödemelerinin geçen yıla göre artış oranı ise yüzde 1012 oldu. 

KGM’nin 2019-2023 yıllarında gerçekleşen garanti ödemeleri: 

• 2019: 5 milyar 109 milyon TL

• 2020: 10 milyar 152 milyon TL

• 2021: 14 milyar 307 milyon TL

• 2022: 36 milyar 359 milyon TL

• 2023: 56 milyar 824 milyon TL

ÜÇ YIL İÇİN 328 MİLYAR 

Bu arada, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nca hazırlanan Orta Vadeli Plan’da, YİD modeliyle yaptırılan bu projeler için KGM bütçesinin ödeme yapılan kalemine 2025, 2026 ve 2027 yılları için toplam 328 milyar 490 milyon 758 bin TL ödenek teklifi konuldu. Buna göre ödenek yıllara göre şöyle sıralandı:

• 2025: 94 milyar 963 milyon 149 bin TL

• 2026: 114 milyar 369 milyon 603 bin TL

• 2027: 119 milyar 158 milyon 6 bin TL