Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Zengilan'da düzenlenen III. Uluslararası Mayın Tarama Konferansı'nda katılımcılara "Madenlerin çevre üzerindeki etkisinin azaltılması: güvenli ve yeşil bir gelecek için kaynakların harekete geçirilmesi" konulu bir konuşma yaptı.

"Kara mayınlarının çevre üzerindeki etkisinin azaltılması - Güvenli ve yeşil bir gelecek için kaynakların harekete geçirilmesi" konulu uluslararası konferansın açılışı vesilesiyle sizleri selamlıyorum.

Bugün mayınlar ve patlamamış mühimmat hâlâ dünyanın birçok ülkesinde insan güvenliğini tehdit eden ciddi sorunlardan biri. Kara mayınları, savaşın bitiminden onlarca yıl sonra bile hayatları tehlikeye atmanın yanı sıra sosyo-ekonomik kalkınmayı, çevreyi, kültürel mirası, çatışma sonrası yeniden yapılanma ve kalkınma girişimlerini ve nihayetinde Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşma çabalarını ciddi şekilde sekteye uğratıyor.

Mayın patlamaları çevreye büyük zarar vermenin yanı sıra insanların hayatlarını tehlikeye atıyor ve genel olarak yaşam hakkını sorguluyor. Böylece patlamalar sırasında oluşan plastik atıklar toprağın yapısını olumsuz etkileyerek çevreye zarar veriyor. Uzun süre toprakta kalan madenler zararlı kimyasal reaksiyonlara yol açmaktadır. Madenlerden dolayı kullanılmayan araziler doğal erozyona ve erozyona maruz kalmaktadır. Bu bakımdan bugünkü konferansın, Azerbaycan'ın ev sahipliğinde gerçekleştirilecek BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi - COP29 Taraflar Konferansı'nın 29. oturumundan önce düzenlenmesi ayrı bir önem taşıyor.

Yaklaşık 30 yıldır devam eden çatışmalar ve topraklarının Ermenistan tarafından işgal edilmesi sonucunda topraklarının mayınlarla kirlenmesi sorunu yaşayan Azerbaycan, dünyada mayınlarla en fazla kirlenen ülkeler arasında yer alıyor. Ön tahminlere göre, ülke topraklarının yaklaşık yüzde 12'si 1,5 milyon mayın ve bilinmeyen sayıda patlamamış mühimmatla kirlenmiş durumda.

Savaşın sona erdiği 2020 yılından bu yana çoğu sivil olmak üzere 361 vatandaşımız mayın kurbanı oldu, 68'i öldü, 293'ü ağır yaralandı. Ermenistan'ın Azerbaycan'a yönelik askeri saldırısının başlangıcından bu yana genel olarak 3 bin 400'den fazla vatandaşımız mayınlardan zarar gördü; bunların 358'i çocuk, 38'i kadın. Kara mayını kurbanlarının sayısındaki günlük artışın ana nedenleri arasında, Ermenistan'ın Azerbaycan'da gömülü mayınların doğru haritalarını vermeyi reddetmesi, eski temas hattının arkasında bulunan yollara, mezarlıklara ve diğer sivil yapılara tuzak mayınları yerleştirmesi yer alıyor. 2020'den 2023'e kadar uzunluğu 500 kilometreye varan yeni mayınlı bölgeler oluşturuldu, Azerbaycan topraklarında yeniden mayınlar gömüldü. Bunun sorumlusu Ermenistan'dır.

Mayınların temizlenmesinde karşılaştığımız zorluklar aynı zamanda yeniden inşa ve rehabilitasyon çalışmalarına da engel oluşturmakta, 800.000 eski ÜİYOK'ün evlerine dönüşünü ciddi şekilde engellemektedir.

İnsani mayın temizleme Azerbaycan'ın devlet politikasının temel önceliklerinden biridir ve bunun temeli Azerbaycan halkının Milli Lideri Haydar Aliyev'in girişimiyle atılmıştır. Şu anda ülkemizde insani mayın temizleme faaliyetlerini yürüten ana kuruluş Azerbaycan Cumhuriyeti Mayın Temizleme Ajansı - ANAMA'dır.

Şu ana kadar yürütülen mayın temizleme çalışmaları sonucunda 140 bin hektarlık alan 119 bin 946 mayın ve patlamamış mühimmattan temizlendi. Ancak mayınlı alanlar bundan çok daha geniştir. Mayın yerleştirmek kolaydır ama temizlemek çok daha zor ve karmaşık bir süreçtir. Azerbaycan bu amaçla kısa sürede tüm gücünü seferber ederek dünyada uygulanan en modern ve ileri teknolojileri kullanıyor. Mayın temizleme alanında verimliliğin artırılması amacıyla ilgili çalışmalar sürekli olarak yapılmakta olup, artık geçmiş yıllara göre kabiliyetlerimiz ciddi oranda artmıştır. Geçtiğimiz yıldan itibaren Azerbaycan'da kadın mayın temizleme grupları faaliyet göstermeye başladı.

Ülkemiz insani mayın temizleme faaliyetlerini neredeyse tamamen kendi kaynaklarıyla yürütmektedir. Mayınların insani sonuçlarının ortadan kaldırılması ve arazilerin mayınlardan temizlenmesi için uluslararası toplumun yeterli siyasi ve pratik desteği büyük önem taşıyor.

Azerbaycan, mayın sorununa paralel olarak uluslararası toplumun dikkatini bu konuya çekmek için birçok girişimde bulundu. Bildiğiniz gibi ülkemiz geçtiğimiz yıl insani mayınlardan arındırmayı 18. Ulusal Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi olarak resmen ilan etti ve biz de bu konunun 18. BM Küresel Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi olarak kabul edilmesi için sürekli çalışıyoruz. Azerbaycan aynı zamanda Bağlantısızlar Hareketi çerçevesinde insani mayınların temizlenmesi konusunda özel bir irtibat grubu oluşturulması yönünde girişimde bulundu. Grup geçen yıl eylül ayında faaliyetlerine başladı.

2013 yılında Azerbaycan'ın girişimiyle düzenlenen 1954 tarihli "Silahlı Çatışma Zamanlarında Kültürel Kaynakların Korunmasına İlişkin" Lahey Sözleşmesinin 15. Taraflar toplantısında "Madenlerin Kültürel Mirasa Etkisi" konusunda karar kabul edildi. . Bu önemli kararın devamı olarak Azerbaycan tarafı, bu yılın Mayıs ayında Ağdam'da "Mayınların ve patlamamış mühimmatın kültürel varlıklara etkisi" konulu özel bir konferans düzenledi.

Son üç yılda ülkemizde BM ile birlikte mayınlarla ilgili çok sayıda uluslararası konferans düzenlendi. Bu etkinlikler, mayın meselesinin ana tartışma platformları olmasının yanı sıra, modern çağda insanlığı endişelendiren bu önemli soruna olan ilginin artmasına da hizmet ediyor. Şu anda Azerbaycan, mayın eylemi eğitimi için bir "Mükemmellik Merkezi" oluşturmak amacıyla BM ile birlikte çalışıyor. Konferans kapsamında ANAMA ile Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı arasında mutabakat zaptı imzalanacak. Bu önemli olay, Azerbaycan'ın bu alandaki tecrübesini benzer sorunlarla karşılaşan diğer ülkelerle paylaşmasına yardımcı olacaktır.

Bugünkü olay, Azerbaycan'ın modern zamanların zorluklarından biri olan mayınlarla mücadele konusundaki kararlılığını ortaya koyuyor. Konferansın mayın sorununun tartışılmasına, bunun yol açtığı tüm çevresel sonuçların ortadan kaldırılmasına ve mayın çalışmaları alanındaki en iyi uygulamaların paylaşılmasına katkıda bulunacağına inanıyorum.

Konferans çalışmalarında hepinize başarılar ve başarılar diliyorum."