"Hem uluslararası düzeyde hem de Ermenistan'la ikili temaslarımızda Azerbaycan'dan Azerbaycan'a engelsiz bir geçiş olması gerektiği konusunu her zaman dile getiriyoruz. Azerbaycan'dan Azerbaycan'a hiçbir kontrolden geçmeden, hiçbir engelle karşılaşmadan sorunsuz ve serbest bir geçiş olmalıdır. Bu bizim talebimizdir."

"Yeni Müsavat", bunun Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in 28 Ocak'ta ulaştırma konularıyla ilgili bir toplantıda yaptığı konuşmada söylediğini hatırlatıyor. Sovyet yetkililerinin 1920 yılında Batı Zengezur'u elimizden alarak Azerbaycan halkına karşı suç işlediğini anımsatan Cumhurbaşkanı, "Zengezur'u unutmadık, unutmayacağız. Tekrar söylüyorum, bizim Ermenistan'a yönelik hiçbir toprak iddiamız yoktur. Ancak Ermenistan'ın yükümlülüklerini yerine getirmesi ve Azerbaycan'dan Azerbaycan'a engelsiz bir geçiş sağlaması gerekiyor" diye konuştu.

Şüphesiz Ermenistan'ın 10 Kasım 2020 tarihli Üçlü Bildiri'de üstlendiği taahhütten bahsediyoruz. Burada ince bir nokta da var: Ermenistan, yabancı nüfuz alanlarının küresel Zengezur koridoruna yönelik talebini kabul etmese bile, Azerbaycan'ın bir parçası olan Nahçıvan, Batı Azerbaycan topraklarından engelsiz geçiş sağlamakla YÜKÜMLÜLÜKTÜR. ! Önemli olan bu toprakların Azerbaycan'ın tarihi toprakları olmasıdır ve cumhurbaşkanının belirttiği gibi Batı Azerbaycan bundan 100 yıl önce Sovyet yetkilileri tarafından suç teşkil eden bir şekilde Ermenistan'a devredilmiştir. Buna rağmen bugün Ermenistan'a çıkma iddiamız yok ama engelsiz geçiş hakkımız var. Ermenistan bunu gönüllü olarak yapmıyorsa biz nasıl zorlayabiliriz? Yollar nelerdir?

 Felmar Alakbarlı

Sivil Dayanışma Partisi Yüksek Meclis Başkanı Felmar Alakbarli, "Yeni Müsavat"a yaptığı açıklamada, Cumhurbaşkanının Zengezur Koridoru ile ilgili olarak Ermenistan'a oldukça net mesajlar ilettiğini söyledi: "Devlet başkanı, bu koridoru İran üzerinden açarak Erivan'a şunu söylemek istedi : Nahçıvan yolunu emniyete aldık, artık Paşinyan düşünsün." Bunun ülke açısından olumsuz tarafı nedir? Yani Ermenistan inatla kendisini abluka altında tutuyor. Bu karşı tarafın tercihidir. Eğer tecrit durumundan çıkmak istemezlerse Azerbaycan özerk cumhuriyete çıkışını sağlayacaktır. Kaybeden ise Ermenistan. Ama er ya da geç Paşinyan hükümeti Zengezur koridoruyla ilgili adım atmak zorunda kalacak."

Parti yetkilisi, koridorun açılmasının Erivan'a ekonomik getirisi olacağını vurguladı: "Ayrıca Türkiye ve Avrupa'ya erişim de açılacak. Ermenistan, mallarını Azerbaycan üzerinden Rusya'ya gönderecek ve Türkiye ile kara sınırları devreye girecek. Bunu anlamamak çok mu zor? Dış etkenlerin Paşinyan'ı bu düşüncesinden caydırdığı görülüyor. Özellikle koridorun Rusya'nın kontrolüne verilmesini istemedikleri için bu iş gecikiyor. Sayın Cumhurbaşkanımız özgüvenle Azerbaycan'dan Azerbaycan'a geçişin sağlanması gerektiğini söyledi. Bu düğümün çözülmesi için Ermenistan üzerindeki siyasi ve diplomatik baskıyı artırmamız gerektiğini düşünüyorum. Bakü'nün elinde baskı kolları var."

 Muhammed Asadullazadeh

Milli Cephe Partisi Genel Başkan Yardımcısı Muhammed Asadullazade, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in Zengezur Koridoru'nun açılması konusunda Ermenistan'ı bir kez daha uyardığına inanıyor: "Ermenistan'ın 'Barış Kavşağı' projesinin Azerbaycan olmadan hiçbir değerinin olmadığını da vurguladı. Nitekim Ermenistan'ın "Barış Kavşağı" projesi Azerbaycan olmadan gerçekleştirilemez. Azerbaycan yoksa neden bu dört yılda "Barış Kavşağı" projesi hayata geçirilmiyor?! Paşinyan'ın bu projesini çeşitli güçler dinliyor ama gerçek olarak görmüyorlar. Çünkü Ermenistan, Azerbaycan'la anlaşmaya varmadığı sürece böyle bir proje gerçekleşmeyecek." Parti yetkilisi, Türkiye'nin Zengezur Koridoru'nun açılması için Ermenistan'la pazarlık yaptığına inanıyor: "Suriye'de Türkiye'nin MİT Başkanı İbrahim Kalın , Ermenistan Dışişleri Bakan Yardımcısı ile bir araya geldi ve Zangezur koridorunun açılmasıyla ilgili önerilerde bulundu.

Ermenistan'ın "Barış Kavşağı" projesini ne Azerbaycan ne de Türkiye kabul edecek. Azerbaycan, İran topraklarından geçerek Nahçıvan'a bağlanacak bir yol inşa ediyor. Bu yol faaliyete geçtikten sonra Ermeni liderliği Zangezur koridorunun açılması konusunda anlaşacak. Kaybeden Ermenistan olacaktır.

Ramiya Memmedova

Siyaset uzmanı Ramiya Mammadova, bu hamleyle Ermenistan'ın düşüşte olan bir ülke olarak yoluna devam edeceğini ve transit ülke olma hayallerinin gözlerinde kalacağını sözlerine ekledi. Analist, Başkan'ın Erivan'ı belki de son kez uyardığını ifade etti: "Paşinyan'ın kabinesi bundan bir sonuç çıkarmalı. Abluka edilen ulaşım bağlantıları açılmadığı takdirde Rusya'nın Ermenistan'a yönelik baskısı ve Moskova'ya bağımlılığı devam edecek. Paşinyan'ın Rusya'nın etkisini azaltmak için bu projeleri uygulamaya başlaması gerekiyor. Ancak Avrupa Birliği Paşinyan'ın Rusya'nın Zengezur koridorunu kontrol etmesine izin vermiyor. Sorun bu sorundan kaynaklanıyor. Peki Ermeni ekonomisi Rusya'nın etkisinden nasıl kurtulabilir? "Azerbaycan iyi bir teklif yapıyor ama Erivan bunu değerlendiremiyor." Siyasi analist, 10 Kasım belgesinin imzalanmasının üzerinden neredeyse 5 yıl geçtiğini ve bu süre zarfında 9. paragrafın hayata geçirilmediğini anımsatarak, "Uygulamaya girmeyen tek hüküm o. Azerbaycan bunu Ermenistan üzerindeki baskıyı yoğunlaştırarak başarabilir."

Ermeni siyaset bilimci Stepan Danielyan, Ermenistan'a yönelik bir sonraki talebin Zengezur koridorunun açılması ve ardından Azerbaycanlıların Ermenistan'a nakledilmesi olacağı görüşünde. Ona göre Paşinyan "oportünist" olduğu için izlediği politika Ermeni devletinin kaybıyla sonuçlanacak: "Paşinyan hükümeti yalnız kaldı, tek umudu Türkiye ve Azerbaycan." İkinci Karabağ Savaşı sonucunda imzalanan Dağlık Karabağ ateşkes deklarasyonunun 9. maddesinde Azerbaycan'ın batı bölgeleri ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında ulaşım bağlantılarını sağlayacak bir koridorun inşasından bahsedildiğini hatırlatmakta fayda var. Zengezur Koridorunun Bakü'den başlayıp Horadiz'e kadar uzanan Azerbaycan kısmı tamamlanmak üzere. Koridorun Türkiye kısmının uzunluğu 224 km'dir. Zengezur koridoru, Azerbaycan'ın batı bölgelerini Nahçıvan'a bağlamanın yanı sıra, gelecekte Doğu-Batı ve Kuzey-Güney yollarının da önemli bir bileşeni olacaktır. Bu nedenle Zangezur koridoruna dünya çapında büyük ilgi var. ABD, Rusya, Çin, Avrupa ülkelerinin büyük çoğunluğu, Orta Asya ülkeleri ve diğerleri bu koridorun açılmasında ilgili taraflar olarak hareket ediyor.

Emil SALAMOĞLU,
"Yeni Müsavat"