İnsan hakları savunucuları, bu kişilerin Çin’e iadesinin uluslararası hukukun ihlali anlamına geleceğini belirterek, geri göndermemeleri ve Üçüncü güvenli ülkeye kabulünün hızlandırılması çağrısında bulunuyor. 

En son ABD Dışişleri Bakanı adayı Marco Rubio, Tayland’taki 48 Uygur’un zulme uğrayacağı Çin’e sınırdışı edilmemesi için girişimde bulunacağını söyledi.

15 Ocak 2025 tarihinde gerçekeleşen Marco Rubio’nun ABD Dışişleri Bakanı olarak atanması için Senato onay oturumunda, Senato Dış İlişkiler Komitesinin üyesi Senatör Jeff Merkley, Tayland’ın “Uygurları geri göndermeye çok yakın” olduğunu belirterek, Rubio’ya “Bu Uygurları, geri gönderildiklerinde karşılaşacakları vahim durumla yüzleşmemeleri için, Tayland üzerinde bir girişimde olcak mısınız?” diye sordu?

Çin politikası konusunda sert bir duruş sergileyen Rubio, girişimde bulunacağını söyledi. “Evet, ve iyi haber şu ki Tayland, aslında çok güçlü bir ABD ortağı, aynı zamanda güçlü bir tarihsel müttefikimizdir, bu yüzden bu alanda, diplomasi gerçekten sonuç alabilecektir, çünkü bu ilişkinin ne kadar önemli ve ne kadar yakın olduğunu biliyoruz,” dedi.

Rubio, Tayland’daki durumu “dünyaya, Uygurların karşılaştığı zulmü hatırlatmak için bir fırsat daha” olarak nitelendirdi. “Bu, belirsiz bir konu değil,” diyen Rubio komiteye, “Bunlar, temelde etnik kimlikleri ve dinleri nedeniyle toplanan ve kamplara gönderilen insanlar, yeniden eğitim merkezleri dedikleri kamplara gönderiliyorlar,” dedi.

Rubio, Uygurlar hakkında şunları da ekledi: “Kimliklerini reddetmeye zorlanıyorlar. Çocuklarının isimleri değiştiriliyor. Bu, yaşanan en korkunç şeylerden biri. Zorla çalıştırılıyorlar ve bu hala devam ediyor.“

“HOŞ KARŞALANMAYCAKTIR!”

Öte yandan ABD Temsilciler Meclisi Üyesi Chris Smith: “Eğer Tayland, Çin’in bu baskılarına boyun eğerse, Trump Yönetimi ve Uygur insan hakları konusunda yakından çalıştığım Dışişleri Bakanı adayı Marco Rubio tarafından hoş karşılanmayacaktır.”

ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nin kıdemli bir üyesi ve Kongre-İcra Çin Komisyonu’nun (CECC) önceki başkanı olan Chris Smith (R-NJ), 13 Ocak 2025’te, Tayland’daki Uygur mültecilerin Çin Halk Cumhuriyeti’ne zorla iade edilme tehlikesiyle karşı karşıya olduğu yönündeki haberlere cevaben şu açıklamayı yaptı:

“Görünüşe göre Çin Komünist Partisi, Tayland hükümetine uzun süredir ülkede bulunan Uygur mültecilerin zorla iade edilmesi için baskı yapıyor. Bu mülteciler, iade edildikleri takdirde Çin Komünist Partisi’nin ellerine teslim edilerek hapsedilecek, işkence görecek ve zorla çalıştırma kamplarına gönderilecektir. 

Eğer Tayland bu baskılara boyun eğerse, yalnızca İşkenceye Karşı Sözleşme’yi ihlal ederek uluslararası yükümlülüklerini çiğnemekle kalmayacak, aynı zamanda bu eylem, Trump Yönetimi ve CECC’nin eski başkanı olan, Uygur insan hakları konusunda yakından çalıştığım Dışişleri Bakanı adayı Marco Rubio tarafından olumsuz karşılanacaktır.

“Mültecilerin zorla iadesi, Uygurların Çin Komünist Partisi’nin Doğu Türkistan’daki zorla çalıştırma kamplarına gönderilme ihtimali göz önüne alındığında, Tayland’ın insan ticaretiyle mücadeledeki çabalarına da büyük bir gölge düşürecektir. Tayland, İşkenceye Karşı Sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerine uymalı ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne (UNHCR) bu mültecilere derhal erişim sağlamalıdır.”

2013-2014 yıllarında Çin zulmünden kaçarak Tayland sınırlarını yasadışı geçtiği gerekçesiyle 350 Uygur Türkü tutuklanmıştı. 

2015 Yılında bu insanlardan 175’i kadın ve çocuk olmak üzere yarısı, Türkiyenin girişimiyle kurtarılarak ülkeliye getirildi.
Ancak 109 Uygur erkeği ise başlarına siyah çuval geçirecek Çin’e iade alındı. Akibetleri bilinmiyor. 

2023 yılında ise bazıları sağlıksız şartlar altında hayatını kaybetti.

Geriye kalan 48 kişi, bugün hâlâ Tayland polisi tarafından suç isnat edilmeksizin kötü şartlar altında Ban Kong’ta tutuluyor.

Çin’in Tayland Büyükelçiliği ise medyada yer alan iddiaları “siyasi güdümlü dezenformasyon” olarak nitelendirirken, Çin’in İade alınanlara eziyet etmeyecek kadar adil ve hukuk devleti olduğunu savundu.

,En son Doğu Türkistan STK’lar Uygurların serbest bırakılması için Ankara’daki Tayland Büyükelçisiyle yapılan görüşmede, Uygurları Çin’e iade etme gibi bir tutumunun söz konusu olmadığı resmi dille beyan edildi.