8 Mart dünyada ve Türkiye'de nasıl başladı?

Günümüzde 8 Mart Dünya Kadınlar Günü bazı ülkelerde resmi tatilken, bazı ülkelerde ise büyük ölçüde görmezden gelinir. Bazı ülkelerde protesto günü, bazılarında ise kadınlığı kutlayan bir gündür.

ANKARA (İGFA) - Dünya Kadınlar Günü, Birleşmiş Milletler tarafından bu şekilde tanımlanmış olarak her yıl 8 Mart'ta kutlanan uluslararası bir gündür.

İnsan hakları temelinde kadınların siyasi ve sosyal bilincinin geliştirilmesine, ekonomik, siyasi ve sosyal başarılarının kutlanmasına ayrılmaktadır.

Dünya Kadınlar Günü, kadın hakları hareketinde bir odak noktasıdır.

Bu özel gün kadınların hayatın her alanında erkeklerle eşit haklara sahip olmak içişn verdiği bir savaşın neticesinde ortaya çıkmıştır.

8 Mart 1957 tarihinde New York'ta tekstil sektöründe uzun çalışma saatlerine rağmen düşük ücretlerle ve kötü şartlar altında çalışan kadınlar bu çalışma şartlarını protesto etmek maksadıyla grev yapmışlardır. Bu grev esnasında fabrikada yangın çıkmış ve fabrikanın önünde kurulan barikatlardan dolayı kaçamayan 129 kadın yanarak can vermiştir. Ölen işçi kadınların cenazesine ise 10 binden fazla kişi katılım sağlamıştır.

Yaşanan bu acı olaydan 52 sene sonra yan 1910 senesinde, Danimarka'nın Kopenhag şehrinde II. Sosyalist Enternasyonal toplantısında Clara Zetkin bir öneri sunmuştur. Bu öneri ile 8 Mart artık kadınların haklarının savunulmasu ve birlikteliği adına 8 Mart’ın “Internationaler Frauentag” (International Women’s Day – Dünya Kadınlar Günü) olarak anılması oybirliğiyle kabul edildi.

Amerika Sosyalist Partisi, 28 Şubat 1909'da New York'ta bir "Kadınlar Günü" düzenledikten sonra, 1910 Uluslararası Sosyalist Kadın Konferansı her yıl bir "Kadınlar Günü" düzenlenmesini önerdi. 1917'de Sovyet Rusya'da kadınlar oy hakkı kazandıktan sonra 8 Mart ulusal bayram oldu. Kadınlar Günü, 1967'de feminist hareket tarafından benimsenene dek ağırlıklı olarak sosyalist hareketler ve komünist ülkeler tarafından kutlandı.

1975'te Birleşmiş Milletler tarafından kutlanmaya başlandı.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 16 Aralık 1977 yılında aldığı kararı ile üye ülkeler kendi geleneklerine ve tarihlerine uygun bir günü Uluslararası Kadın Hakları ve Uluslararası Barış Günü ilan etmeye davet edildi.

TÜRKİYE'DE 8 MART

Türkiye'de 8 Mart Dünya Kadınlar Günü ilk kez 1921 yılında, iki komünist kız kardeş Rahime Selimova ve Cemile Nuşirvanova'nın girişimi ile gerçekleştirildi.

Bu tarihten sonra yıllar boyunca 8 Mart Dünya Kadınlar Günü kutlamalarına izin verilmedi. 1975 yılında "Birleşmiş Milletler Kadın On Yılı" ilan edildi. Türkiye de bu kapsamda yer aldığı için 1975 yılında Türkiye'de "Kadın Yılı Kongresi" yapıldı.

8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nün 1975 yılında kutlanmaya başlamasında İlerici Kadınlar Derneği’nin faaliyetleri de etkili oldu. Böylece 8 Mart Dünya Kadınlar Günü kapalı ortamlardan sokaklara ve meydanlara çıktı. İlerici Kadınlar Derneği, işçi sınıfı ile kadınları bir araya getirerek haklarını aramaya çağıran bir sivil toplum örgütüydü. Kurulduğu andan itibaren kısa sürede yurt çapında 33 şube ve 35 temsilcilik aracılığıyla 15 bine yakın üyeye sahip oldu. “Kadınların Sesi” adlı yayın organı ile 35 bin kişiye ulaşabiliyordu.

12 Eylül Darbesi'nden sonra tekrar askerî cunta yönetimi tarafından dört yıl süreyle hiçbir kutlama yapılmasına izin verilmedi.

1984'ten itibaren her yıl çeşitli kadın örgütleri tarafından kutlanmaya devam edilmektedir. Bu yeni dönemin temel farkı, eskiden sadece sosyalist kesimin sahiplendiği bu günün artık hemen tüm kadın kuruluşlarının yanı sıra adeta resmî bayram gibi devlet yetkilileri ve kurumları tarafından da kutlanmaya, hatta şirketlerin de reklam ve pazarlama faaliyetleri ile buna katılmaya başlamasıdır.

Öte yandan, günümüz Türkiye'sinde 8 Mart'ı Komintern'in 1920'li yıllardaki "sınıfa karşı sınıf" politikalarının bir yansıması olarak adlandırıldığı şekilde, "Dünya Emekçi Kadınlar Günü" olarak kutlayanlar da olduğu görülmektedir.