Geçtiğimiz günlerde, Frankfurt'taki Pakistan Konsolosluğu, Afgan uyrukluların vandalizm eylemlerine sahne oldu. Konsolosluğun dışındaki protestoda, küçük bir Afgan gösterici grubu konsolosluğun duvarlarına tırmanarak Pakistan bayrağını yakmaya çalıştı. Sosyal medyada dolaşan videolar, olay yerinden kaçmadan önce sekiz ila on kişinin suça karıştığını gösteriyor. Alman polisi orada olmasına rağmen derhal harekete geçmedi ve bu durum, durumla başa çıkma biçimleri hakkında ciddi sorular ortaya çıkardı. Şu ana kadar herhangi bir tutuklama haberi yok ve Alman büyükelçisi buna yanıt olarak Pakistan Dışişleri Bakanlığı'na çağrıldı. Bu olay, yalnızca diplomatik davranış normlarına meydan okumakla kalmıyor, aynı zamanda Afganistan ile Pakistan arasındaki temel gerginlikleri de ortaya koyuyor.

Alman Dışişleri Bakanlığı'nın resmi cevabı, protestocuların eylemlerini kınadı, onlara "aşırılıkçı çete" olarak atıfta bulundu ve Almanya'nın 1961 tarihli Diplomatik İlişkiler Viyana Sözleşmesi uyarınca sorumluluğunu yeniden teyit etti. Bu Sözleşme, ev sahibi ülkelerin diplomatik tesisleri korumasını ve dokunulmazlığını sağlamasını emreder. Söz konusu maddeler -27, 29 ve 31- Frankfurt olayı sırasında açıkça ihlal edildi. 27. madde, ev sahibi ülkenin çatışma zamanlarında bile konsolosluk tesislerini korumasını gerektirir. 29. madde, vandalizm sırasında saygısızlık edilen ulusal bayrakların ve amblemlerin kullanılmasına izin verir. 31. madde, Afgan uyrukluların konsolosluğa girmesiyle tehlikeye giren konsolosluk tesislerinin dokunulmazlığını sağlar. Bu maddelerin ihlali, diplomatik korumalarda ciddi bir eksikliği vurgular ve dünya çapındaki konsoloslukların güvenliği konusunda endişelere yol açar.

Afganların Pakistan'a yönelik düşmanlığının tarihsel bağları, bu tür olayların kökenlerine bir göz atalım. Son on yılda, Afgan uyruklular tarafından gerçekleştirilen şiddet ve vandalizm eylemlerinden birkaçını hatırlatalım. Örneğin, 2019'da Afgan taraftarlar, bir Kriket Dünya Kupası maçı sırasında Pakistanlı taraftarlara saldırdı ve birkaç yaralanmaya neden oldu. Benzer şekilde, 2022'de bir Asya Kupası maçının ardından Afgan taraftarlar mallara zarar verdi ve Pakistanlı taraftarlarla çatıştı. Bu olaylar, daha geniş jeopolitik sorunlar tarafından daha da kötüleştirilen bir düşmanlık görüntüsünü yansıtıyor. Aralık 2016'da Afgan vatandaşlar Chaman sınırında Pakistan bayrağını yaktı ve Eylül 2021'de Pakistan bayrağını Torkham sınırından indirdiler ve bu da Taliban hükümetinin özür dilemesine yol açtı. Bu tekrarlanan düşmanca eylemler, iki ülke arasındaki köklü gerginliği gösterir.

Son gelişmeler ilişkileri daha da gerginleştirdi. Pakistan'ın 2023 sonlarında Afgan göçmenleri sınır dışı etme politikasını açıklaması ilişkileri daha da gerginleştirdi. Açıklamada, 1 Kasım 2023'e kadar yaklaşık iki milyon belgesiz Afgan'ı sınır dışı etme amaçlanıyor. Bu politika, Afgan topraklarında faaliyet gösteren Tehrik-i Taliban Pakistan (TTP) gibi terörist grupların etkisini ortadan kaldırmak için bir önlem olarak çerçeveleniyor. Yıllardır Pakistan'da yaşayan birçok Afgan göçmenin geri döndüklerinde belirsiz ve potansiyel olarak tehlikeli koşullarla karşılaşması nedeniyle politika gerginliği artırdı. Bu belirsizlik, radikalleşmeyi ve Pakistan çıkarlarına karşı şiddetli tepkileri körükledi. Sadece 2024'te Pakistan, özellikle TTP bayrağı altında önemli bir oranda Afgan vatandaşlarını içeren 315 terör saldırısı yaşadı. Bu durum yalnızca bir güvenlik ikilemi yaratmakla kalmadı, aynı zamanda kitlesel sınır dışı etmelerin lojistik ve insani yönlerini yönetmesi gereken Pakistan'a ekonomik bir yük de ekledi.

Hindistan'ın bu gerginlikleri artırmadaki rolü göz ardı edilmemelidir. Hindistan, Pakistan karşıtı duyguları beslemek için Afgan gruplarını desteklemekle ve Pakistan'ı istikrarsızlaştırmak için jeopolitik manevralar kullanmakla biliniyor. Hindistan, Afgan gruplarını finanse ederek ve destekleyerek Afganistan ve Pakistan arasında anlaşmazlık yaratmayı amaçlıyor. Bu strateji, düşmanlığı körükledi ve Pakistanlı kriket taraftarlarına saldırılar, bayrak yakmalar gibi şiddet olaylarına yol açtı. Taliban'ın Afganistan'da yeniden canlanması durumu daha da karmaşık hale getirdi. Taliban'ın Ağustos 2021'de iktidara "dönmesinden", aslında Amerika'nın bilinçli şekilde hakimiyeti Taliban'a teslim etmesinden bu yana TTP operasyonlarını önemli ölçüde artırdı. Sadece 2023'te 200'den fazla saldırı sonucu TTP Pakistan'da 1.000'den fazla can kaybına neden oldu. Taliban'ın TTP'ye iddia edilen desteği veya hoşgörüsü, grubu cesaretlendirdi, bölgesel güvenlik dinamiklerini karmaşıklaştırdı ve iki ülke arasındaki gerginliği artırdı.

Pakistan'ın Frankfurt konsolosluğuna yapılan vandalizm, diplomatik ilişkilerin kırılgan durumunu ve oyundaki daha geniş jeopolitik gerginlikleri vurguluyor. Olay, diplomatik misyonları korumak ve uluslar arasındaki düşmanlığın temel nedenlerini ele almak için daha güçlü uluslararası önlemlere ihtiyaç duyulduğunu sert bir şekilde hatırlatıyor. Almanya olayla ilgili soruşturmasını yürütürken, ilgili tüm tarafların uluslararası normlara uyması ve gerginliği azaltmak için çalışması zorunludur. Olay yalnızca diplomatik protokolleri zorlamakla kalmıyor, aynı zamanda Güney Asya ilişkilerini etkileyen daha geniş jeopolitik karmaşıklıkları da vurguluyor. İleriye dönük olarak, daha fazla şiddet eylemini önlemek ve diplomatik ilişkilerin kutsallığını korumak için geliştirilmiş diplomatik angajman ve çatışma çözme stratejilerine hayati bir ihtiyaç var.

Not: 3. Dünya Savaşı'nı nükleer silahla yapmayı kafasına koyan Amerika Afganistan'dan çekilirken, yani Taliban'ı iktidara getirirken silahları boşuna bırakıp gitmedi. Nükleer silahlı Pakistan boşuna seçilmedi. Pakistan hem Türk dünyası ile çok iyi ilişkileri olan bir ülkedir hem de İslam ülkelerine küresel mafyanın yaptığı baskılara bazı İslam ülkeleri kimin İngiliz ya da Amerikan çizgisi ile yaklaşmadığını hep gösterir.

Hindistan, İran ve Afganistan'ın Amerikan ve İngiliz zekasıyla zaman zaman Pakistan'a saldırması boşuna değil. Yakın gelecekte Asya'da Çin ve Kore kartını yorumcular masaya yatırsa da, nedense Hindistan, İran ve Afganistan üçlüsünün küresel mafyanın özellikle Siyonizm desteğiyle Pakistan'a karşı büyük bir hamle yapabileceğini konuşmuyorlar. Oysa 3. Dünya Savaşı'ndan bahsederken küresel mafyaya karşı dik durabilen Pakistan'ı da göz ardı etmemeliyiz. Pakistan'da olacakların Türk dünyası için önemli olduğunu bir kenara yazın. Şu an Pakistan yönetiminin yüzünü Türk dünyasına dönmesi, o topraklarda oynanacak oyunun zaman aşamasına da etki eder. Hakan Fidan'ın malum 3K mesajı da bize çok şey anlatır. Kutuplaşan dünyada herkes yerini belirler. Pakistan, bu konuda çoktan yerinin nerede olduğunu dostuna da düşmanına da göstermiş bir devlettir.

Nigar Ögeday