2024 yılı, işgal altındaki Türk yurdu Doğu Türkistan'da Çin'in uyguladığı baskıcı politikaların hız kesmeden devam ettiği, bölgedeki Uygur Türkleri ve diğer etnik gurupların ağır insan hakları ihlalleriyle karşı karşıya kaldığı bir sene olarak geride kaldı. Doğu Türkistan'daki sistematik soykırımın nasıl ilerlediği, yıl içerisinde neler yaşandı? Uluslararasında Doğu Türkistan’la ilgili hangi konular gündeme geldi? Bütün bunları İstiqlal TV ekibi olarak sizler için derledik. Türkiye ve dünya kamuoyunda daha fazla duyulduğu ve bu soykırıma karşı aksiyon alındığı bir 2025 yılı temenni ediyoruz.

OCAK 2024: AKSU ÜÇTURFAN DEPREMİ
23 Ocak 2024’te Doğu Türkistan’ın Aksu bölgesinde meydana gelen 7.1 büyüklüğündeki deprem, bölgedeki altyapıyı neredeyse tamamen yok etti.

 •    Resmi bilgilere göre: Çin hükumeti, depremde yalnızca 6 kişinin öldüğünü ve 12 bin kişinin tahliye edildiğini iddia etti.
 •    Bağımsız kaynaklar, köylerde yüzlerce insanın hayatını kaybettiğini ve iletişim kesintileri nedeniyle yardımın zamanında ulaştırılamadığını duyurdu.
 •    Çin yönetimi, bölgeye uluslararası yardımı reddetti ve medya sansürü uygulayarak durumu dünya kamuoyundan gizledi.
Doğu Türkistan'daki yıkıcı depremde 47 konut yıkıldı.

ŞUBAT 2024: YENİ ASİMİLASYON POLİTİKALARI
Çin, “Conghua Minzu (Etnik Entegrasyon)" adı verilen yeni bir asimilasyon programı başlattı. Bu politika kapsamında:

•    Uygur Türklerinin geleneksel mahalleleri yıkılarak Han Çinlilerine yönelik yerleşim alanları inşa edilmeye başlandı.
•    Uygur Türkü ailelerin kültürel öğelerine dair izler silinirken; çocuklara zorunlu olarak Çince eğitim verildi.
•    Uygurca konuşma ve yazı kullanımı daha sert yaptırımlarla yasaklandı.

Çin'in Doğu Türkistan'daki yeni etnik asimilasyon politikası yürürlüğe girdi!

MART 2024: TOPLAMA KAMPLARININ GENİŞLEMESİ
Toplama kampları, Çin’in baskı politikalarının en somut örneği olmaya devam etti:
•    İnsan hakları örgütlerine göre, kamplardaki tutuklu sayısı 1.2 milyona ulaştı.
•    Kamplarda tutulanların zorla ağır işlerde çalıştırıldığı, kötü koşullarda barındırıldığı ve sistematik işkenceye maruz kaldığı rapor edildi.
•    Çin yönetimi, bu kampların güya “mesleki eğitim merkezi” olduğunu iddia etmeyi sürdürdü.

NİSAN 2024: RAMAZAN BASKILARI
Müslüman Uygur Türkleri, Ramazan ayında da ağır dini baskılarla karşı karşıya kaldı:
•    Oruç yasağı: Devlet memurları, öğrenciler ve kamuda çalışanların oruç tutması kesin bir şekilde yasaklandı.
•    Camilerde gözetim: Camilerdeki ibadetler polis kontrolüne tabi tutuldu ve katılanların isimleri kaydedildi.
•    Bayram etkinlikleri: Ramazan Bayramı’na yönelik her türlü dini kutlama ve toplu ibadet etkinlikleri yasaklandı.

Çin: İslam'ın Çinlileştirilmesi kesin hedefimizdir!

MAYIS 2024: 12 GENCİN CANINI ALDI
Çinliler tarafından piyasaya sürülen yeni nesil uyuşturucu madde can aldı.•    Çinliler tarafından piyasaya sürülen yeni nesil uyuşturucu maddeyi kullanan kişilerin hayatını kaybetti veya felç kaldı.
•    Gulca’da Halk arasında “Mohurka” adı verilen (tütün) uyuşturucu madde kullanımı sonucu donan 15 Uygur çocuğu acil servise götürüldü.12'si oracıkta hayatını kaybetti.

HAZİRAN 2024: HAKAN FİDAN DOĞU TÜRKİSTAN’DA 
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Çin'e yaptığı ziyaret kapsamında bu sabah Doğu Türkistan'a da gitti.Çin, bölgedeki demografik değişim politikalarını hızlandırdı:

•    Çinli göçü arttı : 2024 yılında Doğu Türkistan’a yerleştirilen Han Çinlisi sayısı 500 bine ulaştı.
•    Kardeş aile projesi: Uygur ailelerin evlerine Han Çinlisi memurlar yerleştirildi. Bu kişiler, ailelerin yaşam biçimlerini gözetim altında tutma görevini üstlendi.
•    Uygur nüfusunun azaltılması: Özellikle genç Uygur Türkleri, toplama kamplarına gönderilirken bazıları zorla Çin’in iç bölgelerine sürgün edildi.

Doğu Türkistan'da aile dramı: Bir aileden üç nesil soykırım kurbanı!

TEMMUZ 2024: UYGUR HACI ADAYLARI NEREYE GİTTİ?
5 Temmuz Urumçi Katliamı dünya çapında Protesto edildi!

• Bu yıl hac mevsiminde İslam ümmetinin bir parçası olan Doğu Türkistan'da yaşayan Uygur Türklerinin dünya Müslümanları ile beraber Hacca gidememesi dikkat çekti.
• Soykırım altındaki Doğu Türkistan'da Uygurlar, Bu yıl Kurban Bayramı haftası alışıla gelen kalabalık Bayram pazarlarında giderek daha az görünür hale geldi.

AĞUSTOS 2024: YENİ KAMPLARIN KEŞFİ
Uluslararası uydu görüntüleme sistemleri ve insan hakları örgütleri, Doğu Türkistan’da yeni toplama kamplarının inşa edildiğini ortaya çıkardı:

•    Kampların, önceki yıllarda yıkılan Uygur mahallelerinin yerine inşa edildiği tespit edildi.
•    Yeni kampların özellikle kırsal bölgelerde ve dış dünyadan tamamen izole alanlarda yapıldığı bildirildi.
•    Çin’in, bu kampları gizlemek için bölgede internet ve iletişim erişimini tamamen kesmeye çalıştığı öğrenildi.

Doğu Türkistan'da mezalim: Kaşgar'da Uygur tarihiyle ilgili roman satan kitapçı hapse atıldı

EYLÜL 2024: KÜLTÜREL SOYKIRIM
Çin hükûmeti, Uygur halkının tarihini ve kültürel mirasını hedef alan yok etme politikalarını sürdürdü:
•    Tarihi Yapıların Yıkımı: Kaşgar’daki eski camiler, medreseler ve türbeler yıkıldı. Yerlerine Han Çinlisi kültürünü simgeleyen binalar yapıldı.
•    UNESCO Açıklaması: Uluslararası kuruluşlar, Doğu Türkistan’daki kültürel mirasın yok edilmesinin bir kültürel soykırım olduğuna dikkat çekti
•    Çin'den Doğu Türkistan'daki soykırım politikasını gizlemek için yeni hamle
•    Hindistan’da ilk Uygur Cemiyeti Kuruldu!

EKİM 2024: 7 MİLLİ BİRLİK ŞURASI BAŞARIYLA TAMAMLANDI

•    4-7 Ekim 2024 tarihleri arasında İstanbul’da gerçekleşen 16. Dünya Doğu Türkistan Kardeşlik Buluşması ve 7. Doğu Türkistan Milli Birlik Şurası İstanbul’da başarıyla tamamlandı.
•    Çin Dünya çapında 106 ülkeden, 200'ü aşkın ana akım medya kuruluşundan basın mensuplarını merkezi şehir Urumçi’de düzenlediği Medya Zirvesinde Doğu Türkistan’daki zulmü yalanladı.
• Dünya Uygur Kongresi’nin 8. Genel Kurul toplantısı, Çin’in engelleme çabalarına rağmen Saraybosna’da başarıyla gerçekleşti.

KASIM 2024: AVRUPA’DA UYGUR KÖLE İŞÇİLİK SKANDALI!

•    Avrupa’daki süpermarketlerde satılan "İtalyan Domates Salçası" ürünlerinin, Doğu Türkistan'da zorla çalıştırılan Uygur Türkleri tarafından toplanan domateslerden yapıldığı ortaya çıktı. 

•     Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye-Çin Hükümetler Arası İşbirliği Komitesi (HİK) İkinci Toplantısı'na katılmak üzere Pekin’e gitti.
•     Londra’da düzenlenen 2024 Dünya Turizm Pazarı Fuarı’nda Çin’in tartışmalı sözde “Xinjing turizmi” hakkında propaganda yapmak için kullandığı tepki çekti.
•     Ürümçi’de son 3 ayda çoğunun Türkiye teması bulunan 240 Uygur kayboldu.  

ARALIK 2024: DOĞU TÜRKİSTAN’DA DEVAM EDEN ACI GERÇEK

2024 yılının sonlarına yaklaşırken, Doğu Türkistan’daki durumun daha da kötüleştiği kaydedildi. Bölgedeki Uygurlar ve diğer Türk soylular Çin’in baskılarına karşı koymakta giderek daha fazla zorlanıyor. Çin, bölgedeki tüm muhalefeti ve dini ifadeyi baskılarla sindirirken, dünya genelindeki duyarlı gruplar, Çin’in uygulamalarına karşı durmaya devam ediyor. Ancak, Çin’in güçlü diplomatik ve ekonomik araçları, uluslararası toplumun etkili bir tepki vermesini engelliyor.

Doğu Türkistan'da dünyanın gözleri önünde günümüzün en büyük soykırımı yaşanmaktadır. Dünyada yaşanan insan hakları ihlallerinin, soykırımın ve zulmün en yüksek perdeden seslendirilmesi ve Çin Komünist Partisi idaresindeki Pekin yönetimine bunun hesabının sorulması en büyük beklentidir. Dili, dini ve kültürü yok edilen milyonlarca Müslüman Türkün yok edilmeye çalışıldığı bir noktada sessiz kalmak, yaşanan zulme ortak olmak demektir.