Ərəblər Sasanlini devirdikdən sonra, 9-10 -cu əsrdə atəşpərəst parsiler Hindistana qaçdilar, Qucarat vilayətində koloniya halinda məskunlasdilar, min il sonra, 19 əsrdə və 20 əsrin əvvəllərində Hind parsileri İrana böyük yatirim qoydular, İranliligin və Farsliğin lobbiçilerine çevrildiler, İngiltere parlamentinde ömürluk deputat olan şexsler yetişdirdiler, İngilterə və Hindistanda misyoner təşkilatlari açdilar, fondlar qurdular, Hindistani işğal edən Şərqi Hindistan Şirkəti ilə əlaqəyə girdilər və şirkətə xidmət etdilər, pullarini İranda islam öncesi farsligi diriltməyə qoydular, Hind parsilerinden olan Lamekji Limji Hatarianin fəaliyyətləri ilə İrana qayitdilar, Nəsrəddin Şahla görüşduler, yüzlərlə qiz məktəbləri, oğlan məktəbləri açdilar, islam öncesi pers tarixini və dilini diriltdiler, İngiltərə ilə birlikdə, İngiltərə himayədarliğinda atəşpərəstləri, zərdüstiləri himayə etdiler, açdiqlari mekteblərde oxutdurduqlari telebeleri Avropa universitetlerində burslu oxutdurdular, dövrün bütun yazarlarini, siyasetçilerini himaye edib maliyeleşdirdilər, M.F.Axundov, Mirzə Melkum xan Hatarianin misyonerleri ve sözçüləri idiler. Hind Parsiləri Bəhai hərəkatinin dəstəkçiləri idilər, Bəhai liderləri ilə bərabər görüşüb müzakirələr aparirdilar. Hind ateşperestlerinin Avropa universitetlerinde oxuyan İranli telebeleri İrana qayidaraq Qacar dövlətinə qarşi mübarizəyə başladilar, məşrutə inqilabini etdilər, Qacar dövlətinin dilinin fars dili olmasi haqda ilk məclisdə qanun qəbul etdirdilər, Qacar dövlətini yixdilar, İrani fars dövlətinə çevirdilər. Rza Pəhləvi xanədanini qurdular, İrani farslaşdirdilar. Fars tarixi ideallaşdirildi, yüzlərlə əsərlər yazildi. İngiltərənin İrandaki səfiri Ərdəşir Reporter və yəhudi Əli Firuği Rza Şahin modern İran fars dövlətinin qurulmasinda yardimçilari, baş danişmanlari, ideoloqlari oldular. İran fars dövlətini Hindistandaki Zərdüşti Parsiler diriltdi, qurdu. Min ildən sonra. İngiltərə -Bati destekleri ile.
Bu proseslər haqda meqalem tezlikle yayinlanacaq.
Qızilbaşliqla Şiəliyin fərqli görüslər və inanclar olmasi haqda məqaləm də çapa hazirlanir.
Bildiyim tek bir şey var.
Biz İran tarixini yaxşi bilmirik.
Biz türklər İranin sahibi ola- ola İran platosunda məğlub olmuşuq. İngiltərəyə və Sasanli farslarina məğlub olmuşuq. 100 ildir məğlubuq.
Biz Bati oryantalizmini də heç bilmirik.
Bati Oryantalizmi Osmanlida, Hindistanda, Çində, Afrikada, İranda, Yaponiyada, Qafqazda çox fəal çalışmişdir.
Oryantalizmi bilməyən Bati sistemini taniya bilməz.
Yalniz Bati sistemini tanimayan Bati heyrani ola biler.
Tanidiqca sistemin kürəsəl canavar, şər olduğunu görmək mümkündür.
Türklərin Hindistanda 200 illik, Rusiyada 600 illik məğubiyyətləri də ayri bir mövzudur.
XIX- XX əsr Türk Millətinin məğlubiyyət əsrləridir.
Türk milləti öz tarixinə böyük Türk Millətinin perspektivindən baxmir, kiçik Türkiyə, Azərbaycan, Özbəkistan, Tataristan... Perspektivindən baxir.
Bütöv Azərbaycan ideyasi da İrana böyük Türk millətinin perspektivindən deyil, Azərbaycan cografiya perspektivindən baxmaqdir, İran platosunda Türk arealini kiçiltməkdir ki, mən bunu dedikcə Güneyli soydaşlarimizin ateist, solçu, azərbaycançi kəsiminin təhqir və təzyiqlərinə məruz qaliram. Hetta "İranci" belə adlandiriliram. İran platosunda Türk millətinin etnodemoqrafik areali, dil areali İrandan, Azərbaycana doğru çəkilir, coğrafi baximdan kiçilir. Bunu milli herekatimizin diqqetine çatdiriram ki, bu doğrudurmu. Burda bir az duralim, düşünəlim. Quzeyin- güneyin doqmatik qruplarinin saldirilarina uğrayiram.
Günün suali budur.
İran məsələsini necə çözməliyik?
- Türk millətinin perspektivindən yoxsa
-Azərbaycan coğrafiya perspektivindən
Bu suallari Milli Hərəkata ünvanlayiram.
Hər perspektiv fərqli stratejilər doğurur.
Türk milləti çağdaş kürəsəl siyasətini Türk millət perspektivindən yürütmek ağlindan məhrumdur və Coğrafiya mərkəzli tarixçilik və millətçilik üzərindən siyasət qurur. Coğrafiya millətçiliyi Türk millətini parçalayir və belini qırır.
Yasəmən Qaraqoyunlu
