COP29 kapsamında Bakü'de "Yeşil Gezegen için Dünya Dinleri" sloganıyla düzenlenen iki günlük dini liderler zirvesine Tüm Ermeniler Katolikosu II. Gareghi'nin davet edilmemesinin nedeni zaten biliniyordu. Etkinliğin hazırlıkları devam ederken Kafkas Müslümanları Kurulu Başkanı Allahşükür Paşazade, Karabağ konusundaki tutumunu değiştirmesi halinde Ermeni Katolikoslarının toplantıya katılımının mümkün olabileceğini söyledi. Şeyh, Karabağ'ı Azerbaycan toprağı olarak tanımak istemeyen Ermeni kilisesinin "intikam propagandası yaptığını" belirtti. 

Ermeni Kilisesi'nin Bakü'nün neden davetiye göndermediği konusundaki tavrına rağmen bu konuda yanlış bilgi yaydı. Ermeni Katolikosu da Bakü'den "intikam" almak için harekete geçti. Kasım ayı boyunca Bakü'de Ermeni Apostolik Kilisesi'nin tüm piskoposluklarında yasadışı olarak tutulan rehinelerin serbest bırakılması için dua etmeye karar verdi. Girişime Kilikya Büyük Evi Katolikosu, I. Aram ve Dünya Kiliseler Konseyi de katıldı. 

II Garegin, 11 Kasım'da Azerbaycan'da yapılacak COP29 iklim zirvesi arifesinde bu duaların "dünyanın dikkatini mahkumlar meselesine çekmeye yardımcı olabileceğini" kaydetti. Aslında bu, Bakü'ye yönelik karalama kampanyasını Ermeni kilisesi üzerinden "dua" adı altında yaymak anlamına geliyor. Ermeni kilisesi Bakü'ye bu şekilde davet edilmemesinin "intikamını" almaya karar verdi.

Hatırlayalım ki, bu yıl 4 Mayıs'ta Başepiskopos Bagrat Galstanyan, Tüm Ermeniler Katolikosu Garegii II'nin kutsamasıyla Tavuş vilayetinden Erivan'a yürüyüşe başlamıştı. 9 Mayıs'ta Ermenistan'ın başkentinde düzenlenen protestolara ülkenin farklı bölgelerinden Ermeni Kilisesi temsilcileri de katıldı. Azerbaycan'ın işgal altındaki dört köyünün geri verilmesini öngören sınırların sınırlandırılması ve çizilmesi sürecini protesto ettiler.

Resul Mirhaşimli 

Dini alanda uzman ve araştırmacı gazeteci olan Rasul Mirhaşimli, konuyla ilgili düşüncelerini Yeni Müsavat'ta şöyle paylaştı: "Ermeni kilisesinin inisiyatifini sadece dini ve manevi bir faaliyet olarak sunmak mümkün değildir. Bu girişimin Bakü'ye yönelik başlatılan daha geniş bir karalama kampanyasının parçası olduğu göz ardı edilmemelidir. Katolikos'un bu adımının aynı zamanda bir "intikam" işareti olarak da görülmesi muhtemeldir. Bu tür dini girişimler aslında Azerbaycan'a baskı ve karalama amaçlı bir stratejinin parçası olarak da değerlendirilebilir. Karabağ'da işlenen insanlık suçlarını ve Hocalı'da masum insanların Ermeniler tarafından soykırıma uğratıldığını bilen bir din adamı utanmadan bu girişimi yapıyorsa, bu tür "din adamlarının" varlığı onun mensubu olduğu dinin üzerinde bir lekedir. Ermeni düşüncesi saldırganlık, teröre yönelme, toplu katliam yapma düşüncesine dayanmaktadır. Bu toplumun "dini şahsiyetleri" ait oldukları toplumdan farklı değildir. Din adamı olmaları Ermenilerin özelliklerini değiştirmez." 

Rasul Mirhaşimli, II. Garegin ve diğer Ermeni dini liderlerin çağrısının, Azerbaycan'a karşı bir tür ahlaki ve uluslararası baskı oluşturmayı amaçladığını sözlerine ekledi: "Özellikle COP29 gibi büyük uluslararası olayların arifesinde, bu tür herhangi bir girişim, küresel bir ağ oluşturmayı amaçlıyor. Azerbaycan'ın uluslararası imajını zedelemenin peşinde. Hıristiyanlıkta İsa (as)'ın hayatı ve öğretileri esas alınarak her insanın iyiliğe ve barışa davet edilirken doğru yolda olması gerektiği vurgulanmaktadır. Bu dinin esaslarına göre işgalcilere dua etmek, onların zulüm ve saldırganlıklarını sürdürmelerine zemin hazırlamak demektir.

Dinlerde saldırgan ve işgalcilerin eylemleri hiçbir zaman meşrulaştırılamaz. Kur'an-ı Kerim ve İncil işgale ve zulme karşı kararlı bir duruş sergiliyor. Bir halkın veya halkın temsilcilerinin başka bir millete veya topluluğa karşı saldırıda bulunması halinde, saldırganın cezalandırılması ve zulmün önlenmesi, hem insanların haklarının korunması hem de din ahlakının korunması açısından önemlidir.

Ermeni din adamlarının özellikle Karabağ'da işlenen zulümlere ve işgal faaliyetlerine destek amaçlı "duaları" hem din ahlakına hem de adalete karşı bir tahrik olarak değerlendirilebilir. Dini öğretilerin insanlığa ve adalete dayandığını unutarak işgali ve vandalizmi meşrulaştırmaya çalışıyorlar. Bu, bütün dinlerin temel ilkelerine aykırıdır. Dini öğretiler asla saldırganların cezalandırılmasına karşı değildir; aksine zalimlerin, işgalcilerin, şiddete başvuranların cezalandırılmasını emreder.

Karabağ'da yapılan vandalizm ve işgalcilerin eylemleri sadece hukuki ve siyasi değil, aynı zamanda dini açıdan da büyük bir ahlaki sorundur. Dinler insanları barışa, adalete ve başkalarına saygıya çağırır ama işgalcilere dua etmek, onların eylemlerini savunmak bu öğretilerin temel ilkelerine aykırıdır."

Afag MİRAYIĞ