Rahmetli Menderes'e karşı 27 Mayıs 1960 Askerî Darbesini ve onun, arkadaşlarıyla birlikte idam edilmesini lânetliyoruz! Ruhları şâd, mekânları cennet olsun.

On yaşımdayken Menderes'in idamına çok üzülmüştüm. İlkokula giderken önünden geçtiğim aynı sokaktaki kahvehanelerin bile, D.P.liler Kıraathanesi ve C.H.P.liler Kıraathanesi şeklinde bölünmesine de hep üzülürdüm.

1973'te "Mamak Mapusanesi"ndeyken, Şili'de solcu başkan Allende'ye karşı ABD'nin kışkırttığı askerî darbe olmuştu. Bunun üzerine düşündüm, 27 Mayıs'a "devrim"; '67'de Yunanistan'da Albaylar cuntasınınkine, Şili'deki Pinochet darbesine "faşist darbe" derken doğru mu davranıyorduk?..  

Bizde JönTürkler-İttihat ve Terakki ile Irak, Suriye ve Libya'da Baas vb. askerî darbeleri, seçimle değişim imkânı olmaması ve monarşilere, büyük devletlerin müdahalesine karşı çıkması bakımından dikkate alınacak yönü bulunduğunu düşünüyorduk. Ancak, Batılı büyük devletlerin, özellikle ABD'nin İran'da General Zahidi darbesi, Vietnam'da çeşitli darbeler, Türkiye'de 27 Mayıs 1960, 12 Mart 1971 (daha sonra 12 Eylül 1980) ve Şili'deki Pinochet darbesindeki rolü çok açıktı.

Merhum Menderes, ABD'nin Türkiye'yi "ondurmayan" tavrı karşısında, daha sonra Demirel'in uygulayacağı, Sovyetler Birliği ile ekonomik ilişkileri, ABD'ye rağmen geliştirmeye çalışıyordu; ki, darbenin en önemli sebebi denebilir.

Merhum Menderes ile Dışişleri Bakanı, Türk Mukavemet Teşkilatı'nın kurulması vd. bakımdan, Kıbrıs'ta Türklerin haklarını kararlılıkla savunuyorlardı; ki bu durum, İngilizler için sorun teşkil ediyordu.

Bütün bunları göz önüne alarak Menderes'e karşı 27 Mayıs Askerî Darbesinin, ABD-İngiliz "işi" olduğuna dikkati çekerim. Atatürkçü- Kemalist gelenek dolayısıyla idealist "genç subaylar" da etkili olarak kullanılmıştı!

Gelişim Büyük Larousse Ansiklopedisinin 2. edisyonunda 1986-87 yılında birlikte çalıştığımız, 27 Mayıs döneminin önde gelen gazetecilerinden, Kurucu Meclis üyesi rahmetli İlhami Soysal Ağabeyi, 27 Mayıs'ın "gereksizliği" ve "devrim"- olmadığı konusunda ikna etmiştim. Hattâ bunun sonucunda, eskidekinden farklı olarak ansiklopedinin ilgili maddesinde, "27 Mayıs Askerî Darbesi" şeklinde yer aldı.

Ayrıca, rahmetli İsmet Paşanın: "Sizi ben bile kurtaramam!" sözünün, açıkça darbe kışkırtıcılığı ve onun çok büyük hatası olduğunu sık sık belirttim. Rahmetli Berin Menderes'in evine gelerek ricada bulunmasına rağmen İsmet Paşa kudretli davranmadı, idamları önle(ye)medi! İsmet Paşa, daha önce Ethem Beye ve daha sonra Talat Aydemir'e karşı gösterdiği kararlı tavrı, ne yazık ki, 27 Mayıs darbecilerine karşı göster(e)medi!

Yassıada'da Menderes'e karşı kötü muamele ve hapishane komutanının bazı saygısız tavırları şiddetle lânetlenmelidir.

Yakın tarihimizden dersler çıkarmalı; büyük Türk milletinin, emperyalizm tarafından düşman kamplara bölünmesine, kardeş kavgasına ve askerî darbelere, müdahalelere karşı çıkmalıyız.

Murat Sakarya, Gazi-Ankara
17 Mayıs 2024